Kiralama ihalelerinde muhammen bedelin 1 yıl üzerinden belirlenmesi gerektiği
Tahmin edilen (muhammen) bedelin, ihale konusu işin ihale usulünün (açık teklif, kapalı teklif ve pazarlık usulü) ve ihale ilanının yayınlanması usulünün (ihalenin yapılacağı yerde yapılan ilanlar dışında diğer şehirlerde ve/veya Resmî Gazete'de de ilan yapılıp yapılmayacağı) tespiti yanında, ihalelerde geçici teminat ile kesin teminat tutarının belirlenmesine de etki ettiği;
2886 sayılı Kanun'da kiralama ihalelerinde tahmin edilen bedelin hangi süre esas alınarak yani yıllık olarak mı yoksa toplam kira süresi üzerinden mi belirlenmesi gerektiğine ilişkin Kanun'da açık bir düzenleme bulunmadığı; tahmin edilen bedelin yıllık kira bedeli üzerinden belirlenmesinin, geçici teminat ve kesin teminatın da bu bedel üzerinden belirleneceği dikkate alındığında ihalelere katılımı ve rekabeti artırabileceği; tüm bu hususlar bir arada değerlendirildiğinde, kiralama ihalelerinde tahmin edilen (muhammen) bedelin 1 yıllık bedel üzerinden değerlendirilmesi gerektiği hakkında
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2023/1469
Karar No : 2023/3425
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : Vakıflar Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVACI) : ... Kuyumcu Dekorasyonu Tekstil
ve Orman Ürünleri Sanayi ve
Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. ...
İSTEMİN KONUSU : İstanbul 4. İdare Mahkemesi'nin 24/03/2023 tarih ve E:2022/2122, K:2023/527 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava Konusu İstem: Davacı tarafından, Vakıflar Genel Müdürlüğü İstanbul Vakıflar 1. Bölge Müdürlüğünce İstanbul ili, Fatih ilçesi, Mollafenari Mahallesi, ... Caddesi, ... ada, ... parsel sayılı, 383,25 m2 yüzölçümlü ".Vakfı Mütevellilerine Meşruta" adına kayıtlı "arsa" vasıflı taşınmaza ilişkin olarak 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 35/a maddesine göre kapalı teklif usulüyle gerçekleştirilen 06/07/2022 tarihli "Yapım veya Onarım Karşılığı Kiralama" ihalesinin iptali istemiyle yapılan başvurunun cevap verilmemek suretiyle (zımnen) reddine dair işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti: İstanbul 4. İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; söz konusu ihaleye 6 istekli tarafından teklif verildiği, ihalede evraklara ilişkin dış zarfların kontrolü aşamasında, davacı şirket tarafından sunulan ihale dosyasında ihale dokümanının satın alındığını gösterir ödeme makbuzunun bulunmaması sebebiyle davacı şirkete ait teklifi içerir iç zarfın açılmaksızın diğer belgelerle birlikte iade edilerek, davacı şirketin ihale yerinden çıkarılmasına karar verildiği, davacı tarafından ihalenin iptali istemiyle davalı idareye başvuruda bulunulduğu, başvurunun zımnen reddi üzerine bakılan davanın açıldığı,
2886 sayılı Kanun'a tâbi olarak gerçekleştirilen ihalelerde ilan usulünün tahmin edilen (muhammen) bedele göre tespit edileceği, buna göre, satım ihalelerinde ihale konusu taşınır veya taşınmaz malın tahmin edilen satış tutarına göre ilan usulünün belirleneceği, kira ve irtifak hakkı tesisine yönelik ihalelerdeki ilan usulünün ise kira veya irtifak hakkı süresi boyunca idareye ödenecek asgari tutarın toplamının esas alınarak belirlenmesi gerektiği, aksi takdirde bir aylık, bir yıllık veya on yıllık kiralama ihalelerine yönelik ilan usulünün belirlenmesinde belirsizlik oluşacağı, kısa süreli bir kiralama ihalesi ile on yıla kadar varabilen uzun süreli kiralama, hatta kırk dokuz yıla kadar sürebilen irtifak hakkı verilmesine ilişkin ihalelerde toplam muhammen bedel artmasına rağmen aynı ilan usulünün uygulanması gibi Kanun'un lafzına ve amacına uygun olmayan bir sonucun ortaya çıkacağı;
İhaleye konu taşınmazın "arsa" vasıflı olarak kayıtlı olduğu, eski eser kaydının bulunmadığı, "yapım karşılığı kiralama işi" modeli ile değerlendirildiği, restorasyon işlemi ile herhangi bir ilgisinin bulunmadığı, tahmin edilen bedelin hesaplanmasının, İhale Şartnamesi'nin "Yapım/onarım (inşaat) maliyeti ile yapım/onarım (inşaat) süresi boyunca ödenecek kira bedeli toplamıdır." şeklindeki 3. maddesine göre yapıldığı, idarece hazırlanan ekspertiz raporunda işin inşaat maliyetinin 2.966.742,00-TL olarak hesaplandığı, inşaat süresinin 2 yıl olarak öngörüldüğü, inşaat dönemine ait ilk yıl aylık kirasının 20.000,00-TL olarak belirlendiği, tahmin edilen bedelin 2.966.742,00-TL (inşaat maliyeti) +24 ay (inşaat dönemi) x 20.000,00-TL (inşaat dönemine ait 1. yıl aylık kira bedeli) =3.446.742,00-TL olarak hesaplandığı; ihalenin Bursa'da yayımlanan (yerel) şehir gazetesi olan Olay Gazetesi'nde 25/06/2022 tarihinde bir kez, Türkiye genelinde yayımlanan Türkiye'de Yeniçağ Gazetesi'nde 25/06/2022 ve 27/06/2022 tarihlerinde olmak üzere iki kez ilan edildiği, ayrıca davalı idarenin internet sitesinde de 25/06/2022 tarihinden itibaren ihale tarihi olan 06/07/2022 tarihine kadar ilan metninin yayımlandığı;
Ancak 2886 sayılı Kanun uyarınca dava konusu ihalede tahmin edilen (muhammen) bedelin, ihale konusu işin süresinin on beş (15) yıl olduğu dikkate alındığında, 15 yıllık kira bedeli toplamı [(20.000,00-TL x 2 yıl x 12 ay = 480.000,00-TL) + (154.400,00-TL x 13 yıl x 12 ay = 4.860.000,00-TL) = 24.086.400,00-TL] olarak esas alınması gerektiği, 31/12/2020 tarih ve 31351 Mükerrer sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 6363 sayılı 2021 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununun ekinde yer alan Çeşitli Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelere Göre Bütçe Kanununda Gösterilmesi Gereken Parasal ve Diğer Sınırlara Ait Cetvel'de (İ-Cetveli) 2886 sayılı Kanun'un 17. maddesinin 3. fıkrasında yer alan Resmî Gazete'de yapılacak ilana ilişkin sınır 3.155.000,00-TL olarak belirlendiğinden, ihale ilanın ihale tarihinden en az on gün önce bir defa da Resmî Gazete'de yayımlanması gerektiği hâlde, yalnızca yerel gazetede ilan edilmekle yetinildiği, dolayısıyla tahmin edilen bedel belirlenirken on beş yıl boyunca idareye ödenecek asgari kira bedeli toplamının dikkate alınması ve bu bedel esas alınarak ihalenin ilan edilmesi gerekirken, ihale ilanının, ilk iki yıllık kira bedeli toplamı ve tahmini inşaat maliyeti dikkate alınarak belirlenen muhammen bedele göre yapıldığı anlaşıldığından, 2886 sayılı Kanun'a uygun olarak ilan edilmeden gerçekleştirilen dava konusu ihalede hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, ihalede tahmin edilen bedelin 3.446.742,00-TL olarak belirlendiği, 2022 yılı Genel Bütçe Kanunu'nda 2886 sayılı Kanun'un 17. maddesinin üçüncü fıkrasına göre yapılacak olan ilana ilişkin sınırın 3.564.000,00-TL olarak belirlendiğinden, ihale bedelinin bu sınır altında olduğu, inşaatın yaklaşık maliyet bedeli ve 1 yıllık kira bedeli toplamı esas alınarak belirlendiği, zira inşaatın tamamlanma oranına göre sözleşme ile belirlenen kira bedel artışı yapıldığı, toplam kira bedelinin hesaplanmasının ihale aşamasında mümkün olmadığı, ihalenin kapalı teklif usulüyle yapıldığı, ihale ilanlarının mevzuata uygun şekilde yayınlandığı, usulüne uygun olarak gerçekleştirilen ihalenin en yüksek teklif veren istekli üzerinde bırakılarak ihaleye konu işin geçici ihalesinin yapıldığı ve Makam Olur'u ile kesinleştiği, ihale sürecinin kamuya açık olarak ilan edildiği, davacının ihaleye iştirak ettiği, ihale ilanının usulüne uygun olarak yapılmadığına ilişkin olarak herhangi bir beyanda bulunmadığı, davacı tarafından sunulan ihale dosyasında ihale dokümanını satın aldığına dair ödeme makbuzunun sunulmadığı, haksız yere ihaleden elendiği gerekçesinin asılsız olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ MERYEM ONGUN'UN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulması ve davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
İstanbul ili, Fatih ilçesi, Mollafenari Mahallesi, ... Caddesi, ... ada, ... parsel sayılı, 383,25 m2 yüzölçümlü "... Vakfı Mütevellilerine Meşruta" adına kayıtlı "arsa" vasıflı taşınmazın "Yapım veya Onarım Karşılığı Kiralama" modeline göre değerlendirilmesi işlemlerinin tetkiki ile uygun görüldüğü takdirde gerekli kararların alınması hususu 12/04/2022 tarih ve 212441 sayılı Vakıflar Genel Müdürü Olur'u ile uygun bulunmuştur.
Vakıflar Genel Müdürlüğü İstanbul Vakıflar 1. Bölge Müdürlüğünce söz konusu taşınmaz 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 35/a maddesine göre kapalı teklif usulüyle 06/07/2022 tarihinde "Yapım veya Onarım Karşılığı Kiralama" ihalesine çıkarılmış, ihalede tahmin edilen bedel hesaplanırken işin inşaat maliyeti olarak 2.966.742,00-TL, inşaat süresi olarak 2 yıl ve inşaat dönemine ait ilk yıl aylık kira olarak 20.000,00-TL olarak belirlenen bedel esas alınarak, tahmin edilen bedel 2.966.742,00-TL (inşaat maliyeti) +24 ay (inşaat dönemi) x 20.000,00-TL (inşaat dönemine ait 1. yıl aylık kira bedeli)=3.446.742,00-TL olarak hesaplanmıştır.
İhale ilanı Bursa'da yayımlanan (yerel) şehir gazetesi olan Olay Gazetesi'nde 25/06/2022 tarihinde bir kez, Türkiye genelinde yayımlanan Türkiye'de Yeniçağ Gazetesi'nde 25/06/2022 ve 27/06/2022 tarihlerinde iki kez ve davalı idarenin internet sitesinde 25/06/2022 tarihinden itibaren ihale tarihi olan 06/07/2022 tarihine kadar yayımlanmıştır.
06/07/2022 tarihinde gerçekleştirilen ihaleye 6 istekli tarafından teklif verilmiş, 06/07/2022 tarih ve 32 sayılı ihale komisyonu kararıyla, ihalede evraklara ilişkin dış zarfların kontrolü aşamasında, davacı şirket tarafından sunulan ihale dosyasında ihale dokümanının satın alındığını gösterir ödeme makbuzunun bulunmaması sebebiyle davacı şirkete ait teklifi içerir iç zarf açılmaksızın diğer belgelerle birlikte iade edilerek, davacı şirketin ihale yerinden çıkarılmasına karar verilmiş ve ihale en yüksek teklifi veren dava dışı şirket üzerinde bırakılmıştır.
Bunun üzerine, davacı tarafından ihalede değerlendirme dışı bırakılmasının hukuka aykırı olduğu, ihalede çoğu katılımcının eksik evrak sunmaları nedeniyle değerlendirme dışı bırakıldığı, ihalede rekabetin sağlanmadığı iddialarıyla ihalenin iptali talebiyle davalı idareye başvuruda bulunulmuş, başvurunun zımnen reddi üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2886 sayılı Devlet İhale Kanununun "Kapsam" başlıklı 1. maddesinde, "Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütülür.
"İlkeler" başlıklı 2. maddesinde, "Bu Kanun'un yürütülmesinde, ihtiyaçların en iyi şekilde, uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve ihalede açıklık ve rekabetin sağlanması esastır. ...";
"Tanımlar" başlıklı 4. maddesinde, "Bu Kanun'un uygulanmasında: ... Kira: Taşınır ve taşınmaz malların ve hakların kiralanmasını veya kiraya verilmesini,
Trampa ve Mülkiyetin Gayri Ayni Hak Tesisi: Borçlar Kanunu ile Türk Medeni Kanunu'nun trampa ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ile ilgili maddelerinde gösterilmiş işlemleri,
Tahmin edilen bedel: İhale konusu olan işlerin tahmin edilen bedelini ve yapım işlerinde keşif bedelini,
Uygun bedel: Artırmalarda, tahmin edilen bedelden aşağı olmamak üzere, teklif edilen bedellerin en yükseğini; eksiltmelerde tahmin edilen bedeli geçmemek üzere, teklif edilen bedellerin tercihe layık görülenini, bedel tahmini yapılamayan ihalelerde teklif edilen bedellerin uygun görülenini,
İdare: İhaleyi yapan daire, kurum ve kuruluşları,
İstekli: İhaleye katılan gerçek veya tüzelkişi veya kişileri,
İhale: Bu Kanun'da yazılı usul ve şartlarla, işin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve yetkili mercilerin onayı ile tamamlanan sözleşmeden önceki işlemleri,
Müteahhit: Üzerine ihale yapılan istekli veya isteklileri,
Müşteri: Artırma sonunda kendisine ihale yapılan istekli veya isteklileri,
Şartname: Yapılacak işlerin genel, özel, teknik ve idari esas ve usullerini gösteren belge veya belgeleri,
Sözleşme: İdare ile müteahhit veya müşteri arasında yapılan yazılı anlaşmayı, ifade eder.";
"Şartnameler" başlıklı 7. maddesinde, "İhale konusu işlerin her türlü özelliğini belirten şartname ve varsa ekleri idarelerce hazırlanır. Bu şartnamelerde işin mahiyetine göre konulacak özel ve teknik şartlardan başka genel olarak aşağıdaki hususların da gösterilmesi zorunludur: a) İşin niteliği, nevi ve miktarı, b) Taşınmaz malların satışı, kiraya verilmesi, trampa edilmesi ve üzerlerinde mülkiyetin gayri ayni hak tesisinde tapu kayıtlarına göre yeri, sınırı, yüzölçümü, varsa pafta, ada ve parsel numarası ve durumu, c) Tahmin edilen bedeli, geçici teminat miktarı ve kesin teminata ait şartlar,
M .
... ;
"Tahmin edilen bedelin tespiti" başlıklı 9. maddesinde, "Tahmin edilen bedel, idarelerce tespit edilir veya ettirilir. İşin özelliğine göre gerektiğinde bu bedel veya bu bedelin hesabında kullanılacak fiyatlar belediye, ticaret odası, sanayi odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulur. Tahmin edilen bedel, bunun dayanaklarının da eklendiği bir hesap tutanağında gösterilir ve asıl evrak arasında saklanır. Bu bedel gerektiğinde ihale komisyonlarınca tahkik ettirilir. ...";
"Bedelin tahmin edilememesi" başlıklı 10. maddesinde, "Sınai ve teknolojik zorunlulukların gerektirdiği durumlarda ilgili bakanın onayı alınmak suretiyle, bedel tahmini yapılmadan kapalı teklif usulüyle ihale yapılabilir.";
"Onay belgesi" başlıklı 11. maddesinde, "İhalesi yapılacak her iş için bir onay belgesi hazırlanır. Onay belgesinde, ihale konusu olan işin nevi, niteliği, miktarı, varsa proje numarası, tahmin edilen bedeli, kullanılabilir ödenek tutarı, avans ve fiyat farkı verilecekse şartları, ihalede uygulanacak usul, yapılacaksa ilanın şekli ve adedi, alınacaksa geçici teminat miktarı belirtilir. Onay belgesinde ayrıca, Şartname ve eklerinin bir bedel karşılığında verilip verilmeyeceği, bedel karşılığı verilecekse bedelin ne olacağı gösterilir.";
"İhale işlem dosyasının düzenlenmesi" başlıklı 15. maddesinde, "İhale suretiyle yapılacak işler için bir işlem dosyası düzenlenir. Bu dosyada onay belgesi, varsa tahmin edilen bedele ilişkin hesap tutanağı, şartname ve ekleri, gerekli projeler, ilana ilişkin belge ve gazete nüshaları, sözleşme tasarısı ile saklanmasında yarar görülen diğer belgeler bulunur. ...";
Dava konusu ihale ilan tarihi itibarıyla yürürlükte olan hâliyle "İhalenin ilanı" başlıklı 17. maddesinde, "İhale konusu olan işler aşağıdaki esas ve usullere göre isteklilere ilan yoluyla duyurulur:
1. İhalenin yapılacağı yerdeki ilanlar:
a)Günlük gazete çıkan yerlerde ihaleler, ihalenin yapılacağı yerde çıkan gazetelerde en az bir gün aralıkla yayımlanmak suretiyle iki defa duyurulur.
Gazete ile yapılacak ilk ilan ile ihale günü arası 10 günden, son ilan ile ihale günü arası 5 günden az olamaz.
b) Günlük gazete çıkmayan yerlerdeki ilan, bu fıkranın (a) bendinde yer alan süreler içinde ilgili idare ile hükümet ve belediye binalarının ilan tahtalarına asılacak yazılar ve belediye yayın araçları ile yapılır. Bu işlemler bir tutanakla belgelenir. Bu yerlerde en çok 7 gün aralıklarla gazete çıkıyorsa ayrıca gazete ile bir defa ilan yapılır.
2. Diğer şehirlerde yapılacak ilanlar:
Tahmin edilen bedeli her yıl Genel Bütçe Kanunu ile belirlenecek miktarı aşan ihale konusu işler numaralı fıkraya göre yapılacak ilanlardan başka, trajı göz önüne alınarak ili Basın İlan Kurumunca tespit olunacak günlük gazetelerden birinde, ihale tarihinden an az 10 gün önce bir defa daha ilan edilir.
3. Resmî Gazete ile yapılacak ilanlar:
Tahmin edilen bedeli (2) numaralı fıkra uyarınca belirlenecek miktarın üç katını aşan ihale konusu işler, ihale tarihinden en az 10 gün önce bir defada Resmî Gazete'de ilan edilir.
4. İdareler, işin önem ve özelliğine göre bu ilanları yurt içinde ve yurt dışında çıkan başka gazeteler veya internet haber siteleri ya da öteki yayın araçları ile de ayrıca yayınlatabilirler.
5. Pazarlık usulü ile yapılacak ihaleler için idareler, ilan yapıp yapmamakta serbesttirler.";
"İlanlarda bulunması zorunlu hususlar" başlıklı 18. maddesinde, "İlanlarda aşağıdaki hususların belirtilmesi zorunludur. a) İhale konusu olan işin niteliği, yeri ve miktarı, ... d) Varsa tahmin edilen bedel ve geçici teminat miktarı, ...";
"Geçici teminat" başlıklı 25. maddesinde, "İsteklilerden, ihale konusu olan işin tahmin edilen bedelinin %3'ü oranında geçici teminat alınır. 10. madde uyarınca yapılacak ihalelerde geçici teminat teklif edilen bedelin, tasfiye idaresince yapılan taşınır mal satışlarında ise satışa esas bedelin %3'ünden az olamaz. Pazarlık usulü ile yapılacak ihalelerde, geçici teminat alıp almamakta idareler serbesttir.";
"İhale usullerinin neler olduğu" başlıklı 35. maddesinde, "Bu Kanun'un 1. maddesinde yazılı işlerin ihalelerinde aşağıdaki usuller uygulanır: a) Kapalı teklif usulü, b) Belli istekliler arasında kapalı teklif usulü, c) Açık teklif usulü, d) Pazarlık usulü, e) Yarışma usulü.
İşin gereğine göre bu usullerden hangisinin uygulanacağı, bu Kanun hükümlerine uyularak idarelerince tespit edilir.";
"İhalelerde kapalı teklif usulünün esas olduğu" başlıklı 36. maddesinde, "Bu Kanun'un 1. maddesinde yazılı işlere ilişkin ihalelerde, tekliflerin gizli olarak verilmesini sağlayan kapalı teklif usulü esastır.
Ancak, 44. maddede gösterilen işler belli istekliler arasında kapalı teklif usulüyle, 45. maddede gösterilen işler açık teklif usulüyle, 51. maddede sayılan işler pazarlık, 52. maddede gösterilen işler de yarışma usulüyle yaptırılabilir.";
"Açık teklif usulü ile yapılabilecek ihaleler" başlıklı 45. maddesinde, "Bu Kanun'un 1. maddesinde yazılı işlerden, tahmin edilen bedeli her yıl Genel Bütçe Kanunu ile tespit edilecek tutarı geçmeyen ihaleler açık teklif usulüyle yapılabilir.";
"Pazarlık usulüyle yapılacak işler" başlıklı 51. maddesinde, "Aşağıda yazılı işlerin ihalesi, pazarlık usulüyle yapılabilir; a) Yer, özellik (askeri birliklerin kuruluş özellikleri dahil) ve nitelikleri itibariyle her yıl Genel Bütçe Kanunu'nda gösterilecek belli tutarları aşmayan ve süreklilik göstermeyen, bu Kanun'un 1. maddesinde gösterilen işler, ...";
"Kiralarda sözleşme süresi" başlıklı 64. maddesinde, "Kiraya verilecek taşınır ve taşınmaz malların kira süresi, on yıldan çok olamaz. Turistik tesis kurulacak yerlerin ve turistik tesislerin ve enerji üretimi tesisleri ile iletim ve dağıtım tesis ve şebekelerinin ihtiyacı olan arazilerin ve doğal gaz iletim, dağıtım ve depolama tesis ve şebekelerinin ihtiyacı olan arazilerin on yıldan fazla süre ile kiraya verilmesi mümkündür.
Üç yıldan fazla süre ile kiraya verme işlerinde, önceden Maliye Bakanlığı'ndan izin alınması şarttır. Katma bütçeli idarelerde bu izin, idarelerin bağlı bulundukları bakanlıktan alınır. Özel İdare ve belediyeler için kendi özel kanunları uygulanır.
Üç yıldan fazla süre ile kiraya verme işlerinde, kira bedeli her yıl şartname ve sözleşmesindeki esaslara göre yeniden tespit edilir.";
"Kesin teminat" başlıklı 54. maddesinde, "Taahhüdün, sözleşme ve şartname hükümlerine uygun olarak yerine getirilmesini sağlamak amacıyla, sözleşme yapılmasından önce müteahhit veya müşteriden ihale bedeli üzerinden hesaplanmak suretiyle %6 oranında kesin teminat alınır. ..." kurallarına yer verilmiştir.
31/12/2021 tarih ve 31706 Mükerrer sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 7344 sayılı 2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununun ekinde yer alan Çeşitli Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelere Göre Bütçe Kanununda Gösterilmesi Gereken Parasal ve Diğer Sınırlara Ait Cetvel'de (İ-Cetveli) 2886 sayılı Kanun'un 45. maddesi ile ilgili parasal sınır
3.562.0. 00.-TL; 17. maddesinin 2. fıkrasında yer alan diğer şehirlerde yapılacak ilana ilişkin sınır 1.188.000,00.-TL; 17. maddesinin 3. fıkrasında yer alan Resmî Gazete'de yapılacak ilana ilişkin sınır ise 3.564.000,00.-TL olarak belirlenmiştir.
HUKUKÎ DEĞERLENDİRME:
İdare Mahkemesince, dava konusu ihalede tahmin edilen bedelin 2.966.742,00-TL (inşaat maliyeti) +24 ay (inşaat dönemi) x 20.000,00-TL (inşaat dönemine ait 1. yıl aylık kira bedeli) =3.446.742,00-TL olarak hesaplandığı, ancak 2886 sayılı Kanun uyarınca dava konusu ihalede tahmin edilen (muhammen) bedelin, ihale konusu işin süresinin on beş (15) yıl olduğu dikkate alındığında, 15 yıllık kira bedeli toplamı [(20.000,00-TL x 2 yıl x 12 ay = 480.000,00-TL) + (154.400,00-TL x 13 yıl x 12 ay =
4.860.0. 00-TL) = 24.086.400,00-TL] olarak esas alınması gerektiği değerlendirmesi yapılarak, ihale ilanının usulüne uygun olarak yapılmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bu bağlamda, 2886 sayılı Kanun'a göre gerçekleştirilen kiralama ihalelerinde tahmin edilen (muhammen) bedelin hangi süre esas alınarak belirlenmesi gerektiğinin açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.
Tahmin edilen bedel 2886 sayılı Kanun'da tanımlandığı hâliyle, ihale konusu olan işlerin tahmin edilen bedelini ve yapım işlerinde keşif bedelini ifade etmekte olup, tahmin edilen bedel ihaleye çıkılmadan önce ihaleyi gerçekleştiren idarelerce tespit edilir veya ettirilir, tespit işlemi yapılırken de işin özelliğine göre gerektiğinde bu bedel veya bu bedelin hesabında kullanılacak fiyatlar belediye, ticaret odası, sanayi odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulur. Belirlenen tahmin edilen bedele, ihale konusu işlerin her türlü özelliğini belirtmek üzere hazırlanan şartnamelerde ve ihalelere ilişkin olarak yayınlanan ilanlarda yer verilir.
İdareler 2886 sayılı Kanun'da yer alan ihalede açıklık, rekabetin sağlanması ve kamu kaynaklarının etkin ve verimli kullanılması ilkeleri uyarınca, ihale usul ve esaslarına göre ihaleyi gerçekleştirmek zorunda olup, ihalede açıklık ve yeterli rekabet ortamının sağlanamaması durumunda, ihalenin 2886 sayılı Kanun'da öngörülen ilke ve kurallara aykırı olacağı kuşkusuzdur.
Tahmin edilen (muhammen) bedel, ihale konusu işin ihale usulünün (açık teklif, kapalı teklif ve pazarlık usulü) ve ihale ilanının yayınlanması usulünün (ihalenin yapılacağı yerde yapılan ilanlar dışında diğer şehirlerde ve/veya Resmî Gazete'de de ilan yapılıp yapılmayacağı) tespiti yanında, ihalelerde geçici teminat ile kesin teminat tutarının belirlenmesine de etki etmektedir.
2886 sayılı Kanun'da kiralama ihalelerinde tahmin edilen bedelinin hangi süre esas alınarak yani yıllık kira bedeli mi (somut olayda idarece belirlenen bedel) yoksa toplam kira süresi üzerinden mi belirlenmesi gerektiğine ilişkin Kanun'da açık bir düzenleme bulunmamaktadır. Tahmin edilen bedelin yıllık kira bedeli üzerinden belirlenmesi, geçici teminat ve kesin teminatın da bu bedel üzerinden belirleneceği dikkate alındığında ihalelere katılımı ve rekabeti artırabilecektir.
Açıklandığı üzere, 2886 sayılı Kanun'da tahmin edilen bedelin tanımında ve yıllık kira bedeli üzerinden mi yoksa toplam kira bedeli üzerinden mi hesaplanacağı hususunda bir açıklık bulunamamakta olup, bu konularda açıklık olmaması sebebiyle uygulamada ihaleyi gerçekleştiren idarelerce, tahmin edilen bedel, yıllık bedel üzerinden belirlenerek ihaleye çıkılmakta ve ihaleye katılan isteklilerce dava konusu edilmesi durumunda ise Dairemiz kararlarıyla bu ihalelerin iptaline karar verilmekteydi.
Yapılan bu değerlendirmelere göre, tahmin edilen (muhammen) bedelin 2886 sayılı Kanun'a göre gerçekleştirilen kiralama ihalelerinde hangi süre esas alınarak belirlenmesi gerektiğine ilişkin olarak toplam süre üzerinden belirlenmesi gerektiğine yönelik Dairemiz kararlarının yeniden değerlendirilmesi amacıyla Dairemizin tüm üyelerinin katılımıyla 05/07/2023 tarihinde yapılan toplantıda oybirliğiyle "içtihat değişikliği"ne gidilmiş olup; söz konusu toplantıda, kiralama ihalelerinde tahmin edilen (muhammen) bedelin 1 yıllık bedel (somut olayda idarece belirlenen bedel) üzerinden değerlendirilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Bu durumda, 2886 sayılı Kanun'un 17. maddesi uyarınca, günlük gazete çıkan yerlerdeki ihalelerin, ihalenin yapılacağı yerde çıkan gazetelerde en az bir gün aralıkla yayımlanmak suretiyle iki defa duyurulacağı, gazete ile yapılacak ilk ilan ile ihale günü arası 10 günden, son ilan ile ihale günü arası 5 günden az olamayacağı; tahmin edilen bedeli her yıl Genel Bütçe Kanunu ile belirlenecek miktarı aşan ihale konusu işler numaralı (1) fıkraya göre yapılacak ilanlardan başka, trajı göz önüne alınarak ili Basın İlan Kurumunca tespit olunacak günlük gazetelerden birinde, ihale tarihinden an az 10 gün önce bir defa daha ilan edileceği; tahmin edilen bedeli (2) numaralı fıkra uyarınca belirlenecek miktarın üç katını aşan ihale konusu işlerin, ihale tarihinden en az 10 gün önce bir defa da Resmî Gazete'de ilan edileceği hususları dikkate alındığında; dava konusu 06/07/2022 tarihli ihalenin tahmin edilen bedelinin 3.446.742,00-TL olarak belirlendiği, 2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununun ekinde yer alan Çeşitli Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelere Göre Bütçe Kanununda Gösterilmesi Gereken Parasal ve Diğer Sınırlara Ait Cetvel'de (İ-Cetveli) 2886 sayılı Kanun'un 17. maddesinin 2. fıkrasında yer alan diğer şehirlerde yapılacak ilana ilişkin sınırın 1.188.000,00-TL; 17. maddesinin 3. fıkrasında yer alan Resmî Gazete'de yapılacak ilana ilişkin sınırın ise 3.564.000,00-TL olarak belirlenmiş olması dolayısıyla, dava konusu ihalenin, ihalenin yapılacağı yerde çıkan gazetelerde en az bir gün aralıkla yayımlanmak suretiyle iki defa duyurulması, ilk ilan ile ihale günü arası 10 günden, son ilan ile ihale günü arası 5 günden az olmaması ve trajı göz önüne alınarak ili Basın İlan Kurumunca tespit olunacak günlük gazetelerden birinde, ihale tarihinden an az 10 gün önce bir defa daha ilan edilmesi gerektiği anlaşılmıştır.
Bu itibarla, dava konusu 06/07/2022 tarihli ihaleye ilişkin ilanın Bursa'da yayımlanan (yerel) şehir gazetesi olan Olay Gazetesi'nde 25/06/2022 tarihinde bir kez, Türkiye genelinde yayımlanan Türkiye'de Yeniçağ Gazetesi'nde 25/06/2022 ve 27/06/2022 tarihlerinde olmak üzere iki kez ihalenin ilan edildiği, ayrıca davalı idarenin internet sitesinde de 25/06/2022 tarihinden itibaren ihale tarihi olan 06/07/2022 tarihine kadar ilan metninin yayımlandığı, dolayısıyla ihale ilanının 2886 sayılı Kanun'un 17. maddesine uygun olarak yapıldığı ve ihalede diğer hususlar yönünden de herhangi bir mevzuata aykırılık bulunmadığı anlaşıldığından, dava konusu ihalede hukuka aykırılık, dava konusu işlemin iptaline dair İdare Mahkemesi kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesi uyarınca İstanbul 4. İdare Mahkemesi'nin 24/03/2023 tarih ve E:2022/2122, K:2023/527 sayılı kararının BOZULMASINA,
3. DAVANIN REDDİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen 492,40-TL ilk derece yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
5. 1.477,40-TL temyiz yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca 11.000,00-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
6. Posta giderleri avansından artan tutarın taraflara iadesine,
7. Kullanılmayan 296,40-TL yürütmeyi durdurma harcı ile
Mahkemenin yanlış yönlendirmesi sebebiyle 220,70-TL yürütmeyi durdurma itiraz harcının istemi hâlinde davalı idareye iadesine,
8. Dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
9. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 06/07/2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
