Memurun Eşinin Yabancı Olması Halinde Yararlanabileceği Haklar

Devlet memurlarının evli olmaları halinde kendilerine ve eşlerine bir takım haklardan yararlanma imkanı tanınmıştır. Memur ve eşi, mevzuatta aranan şartları taşıdığı sürece kanunun tanımış olduğu haklardan yararlanmaya da devam eder. Memura ve memurun eşine tanınan haklardan faydalanmada eşinin uyruğunun önemi var mıdır? Bu çalışmamızda iki konuda bu soruya cevap vermeye çalışacağız.

Çalışmamızda iki ana başlık halinde;

1-Memurun eşinin yabancı uyruklu olması halinde aile yardımı,

2-Memurun eşinin yabancı uyruklu olması halinde memurun ölümünde emekli maaşından faydalanma hakkı,

konularını inceleyeceğiz.

Yabancı Uyruklu Eş İçin Aile Yardımı

Devlet Memurları Kanunu'nun 202-205 inci maddeleri arasında eş için ödenecek aile yardımı hakkında düzenleme yapılmıştır. Söz konusu maddelerde  aile yardımı ödeneği, bu ödeneğin ödenme usulü, aile yardımı ödeneğine hak kazanma ve aile ödeneğini kaybetme ile ilgili düzenlemeler yapılmıştır. Bu maddede yer alan düzenlemeleri bir arada değerlendirip memurun eşinin yabancı uyruklu olması halinde aile yardımı ödenip ödenmeyeceği sorusuna cevap vermeye çalışacağız.

Evli olan Devlet memuruna aile yardımı ödeneğinden yararlanır. Aile yardımı ödeneği memurun maaşına ilave edilerek ödenir, yani aile yardımını hak eden memurun maaşının unsurlarından birisidir. Memurun eşi için aile yardımı alması için aranan tek şart evli olması değildir. Bunun dışında eşin her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmaması veya herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan aylık almaması da gerekir. 

Madde metninde de anlaşıldığı üzere, eş için aile yardımı almak için işi şart aranmaktadır. Birinci olarak memurun evli olması ikinci olarak ise, eşin menfaat karşılığı çalışmaması veya herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan aylık almaması gerekmektedir. Memurun eşinin uyruğu ile ilgili herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Dolayısıyla, kişinin eşinin yabancı uyruklu olması aile yardımı almasına herhangi bir engel teşkil etmemektedir.

Yabancı Eşe Emekli Aylığı Bağlanması

Memurun eşinin yabancı uyruklu olması eşinin ölümü halinde emekli maaşından faydalanmasına engel midir? sorusu bugün inceleyeceğimiz ikinci konu olacaktır. 

Memurun ölümü halinde yabancı uyruklu eşe ödeme yapılması konusunda 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu'nun Ek- 59 uncu maddesinde düzenleme yapılmıştır. Söz konusu maddeye göre bu hak sadece memurun yabancı olan karısı için tanınmıştır. Ölen memurun kocası yabancı ise emekli maaşından faydalanma imkanı bulunmamaktadır. Yabancı olan kadın eşin emekli maaşını alması için yurtdışında olmaması gerekiyor. Bu maaşı alma şartlarından birisi de yabancı uyruklu kadının  Türkiye'de ikamet etmesidir. Bu aylığı Türkiye'de ikamet ettiği sürece alır.

Bunların dışında yabancı uyruklu kadına eşinin ölümü halinde maaş bağlanması için mütekabiliyet esasının dikkate alınması gerekir. Yani ölen memurun yabancı uyruklu eşinin ülkesinde kendisi ile aynı konumda olan bir Türk vatandaşı kadına maaş bağlanması gerekir. Maaş bağlanmıyorsa yabancı kadına da ülkemizde dul maaşı bağlanmaz.