vergide tarh tebliğ tahakkuk ve tahsil süreci 

Tarh

Vergileme tekniği açısından tarh, bir mükellefin ödemesi gereken vergi tutarının hesaplanması, Hazine adına bir vergi alacağının belirlenmesi için yapılan idari bir işlem niteliğindedir. Vergi kanunlarında; verginin konusunun, mükelleflerinin, matrahının, oranının ve diğer vergilendirmeyi ilgilendiren konuların düzenlenmiş olması yeterli değildir. Vergiyi doğuran olayın ortaya çıkmasından sonra, yasal süreler içerisinde ve yasalara göre belirlenmiş olan matrahlara vergi oranlarının ve ilgili ölçülerin uygulanması, yani vergi alacağının saptanması ve idareyi alacaklı, mükellefi borçlu kılan işlemlerin tamamlanması gerekir. Vergi tarhiyatı çeşitli şekillerde gerçekleştirilmektedir. Mükellefin yaptığı bildirimin üzerinden tarhiyat yapılması genellikle görülen uygulama olmakla birlikte; mükelleflerin vergi yasalarından doğan yükümlülüklerini ihmal etmeleri hâlinde; resen veya ikmalen vergi tarhiyatı yapılabilmektedir.

Tebliğ

Tarh işlemi tahakkuk ve kural olarak ödeme ile sonuçlanan bir işlemin başlangıcı olup, tarh sırasında hata yapılması söz konusu olabilir. En azından mükellefin bu konudaki kuşkularının giderilmesi gerekir. Verginin, kanunun emrettiği koşul ve şekillere göre tarh edilip edilmediğinden, hata yapılıp yapılmadığından emin olunmasını sağlamak için; mükellefe kontrol hakkı ve fırsatını vermek gerekmektedir. Tarh işleminin sonuçlandırılmasından sonra verginin mükellefe tebliğinin yapılması bu ihtiyacı karşılamaktadır. Vergilemenin hüküm ifade edebilmesi bakımından, vergileme ile ilgili belgelerin süresi içinde ve usulüne uygun bir şekilde yükümlülere bildirilmesi gerekmektedir. Posta yoluyla, ilan aracılığıyla veya memur eliyle tebliğ yapılması yoluna gidilebildiği gibi, ilgilinin kabul etmesi koşuluyla daire ya da komisyonda da tebliğ yapılabilmektedir. Tebliğ işleminin usulüne uygun olarak yapılması ve tebliği söz konusu belgelerin sağlıklı bir şekilde düzenlenmesi, yükümlülükten doğan sonuçların sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilebilmesi bakımından büyük önem taşımakta olup, aksi takdirde uyuşmazlıkların doğmasına neden olunabilir.

Tahakkuk

Verginin ödenebilir aşamaya gelmesi olarak tanımlanan verginin tahakkuku, tarhı ve mükellefe tebliğ olunan vergi ile ilgili olarak herhangi bir uyuşmazlığın söz konusu olmaması veya var ise, uyuşmazlığı çözümlenmesi sonucunda kesinleşmesinden sonra ortaya çıkabilmektedir. Verginin ödenebilir aşamaya gelebilmesi için hesaplama sırasında ortaya çıkabilecek hataların düzeltilmesi, hesaplanmış olan vergiyle ilgili olarak borçlusu tarafından dava açılmış ise bu davanın sonuçlanması ya da dava açma süresinin geçmiş veya uzlaşılmış olması gerekmektedir. Vergi tarh edildikten sonra, idare adına vergi alacağı mükellef adına da vergi borcu kaydı düşülmüş olmaktadır. Verginin ödenebilir hale gelmesi bakımından, mükellefin söz konusu vergiden veya ilgili ödemelerden haberdar kılınması yani kendisine tebligatta bulunulması ve mükellefin de sonuçlarını kabullenmiş olması gereği vardır. Yasalarla kendisine tanınmış olan sürenin geçmesi ya da varsa uyuşmazlığın giderilmesi veya çözümlenmesinden sonra vergi tahakkuk edebilmektedir.

Tahsil

Verginin tahsili, vergi borcunun ilgili vergi dairesine ödenmesi şeklinde tanımlanabilir. Bu tahsil işlemi; doğrudan ya da dolaylı bir şekilde gerçekleştirilebilmektedir. Verginin tahsili, çeşitli usullerle gerçekleştirilmektedir. Bunlar; mükellefin vergisini vergi dairesine yatırması, yetkili kişilerce verginin toplanması, tahsil ile ilgili diğer uygulamalar, başlıkları altında incelenebilir.