ORTA ASYA’DA TÜRK-İSLAM D.
Türklerin İslam’la İlişkileri
Hz.Ömer - Komşu
Hz. Osman - Hazarlar savaş - ilk temas
Emeviler - Türgişler (Mevali Politikası)
Abbasiler - Hoşgörü
Talas Savaşı (Atlık Savaşı) - 751
Çinliler - Abbasîler
Karluk Türkleri Abbasilerin yanında yer aldı.
Abbasiler kazandı.
Karluklar topluca İslamiyet’e girdi.
Kâğıt ilk defa Çin dışında Semerkant’ta
Samara - Sadece Türklerin olduğu şehir
Avasım – Türklerin yerleştirildiği uç şehirler
Semerkant: Şehirlerin Şahı
Buhara: İslam’ın Roma’sı
Kaşgar: Işıldayan İnci
KARAHANLILAR - Meveraünnehir (İLİGHANLAR/AFRASİYABOĞULLARI)
Orta Asya’da kurulan ilk Müslüman Türk D.
Kurucusu: Kül Bilge Kadir Han
Karluk - Yağma - Çiğil - Tuhsi
Yöneticisi Türk, halkı Türk
Resmi dil: Türkçe (Uygur Türkçesi)
Satuk Buğra Han zamanında İslamiyet.
Satuk Buğra Han, Abdülkerim ismini aldı.
Düzenli posta teşkilatını kurdular (MOK)
Ribat adı verilen kervansaraylar yaptılar.
Tamgaç Buğra Han Semerkant Medr.
Dünya tarihinde ilk defa burslu öğrenci sist.
İlk hassa ordusu
Gulam sistemi, Kut anlayışı, ikili teşkilat
Bimarhane adında hastaneler inşa ettiler.
İlk Türk-İslam edebi eserlerini oluşturdular.
Daha sonra devlet ikiye ayrılacak.
Bir tarafına Karahitaylar bir tarafına Harzemşahlar son verecek.
Ribatı kervansaraydan ayıran özellikler
Gazilerin sığınak merk / İslam’ı yayma merk
GAZNELİLER (YEMİNİLER)
İmparatorluk özelliği taşıyan ilk Türk-İslam D
Kurulduğu yerden ismini almıştır.
Kurucusu: Alp Tigin
Etnik yapı kozmopolit
En önemli hükümdarı: Gazneli Mahmut
En önemli Hindistan Seferi: Sumnat Seferi Bundan sonra kendisine “Put Kırıcı” ünvanı
Diğer Unvanları:
Alemin Aslanı-Zamanın Yeganesi-Sultan(İlk)
Hindistan Seferlerinin ilk 4’üne katılan ve Gazneli Mahmut’un “sarayımın en değerli hazinesi” dediği kişi Biruni’dir.
Gazneli/Selçuklu Arasında Yapılan Savaşlar
1035 - Nesa
1038 - Serash
1040 - Dandanakan
Dandanakan ile BSD kuruldu.
Gazneliler yıkılış sürecine girdi.
Tamamen yıkan: Gurlular
BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ
1040-Dandanakan Savaşı ile İran’da kuruldu
Devletin başına Tuğrul Bey
Ordunun başına Çağrı Bey
BSD’nin resmi kurucusu: Tuğrul Bey
İkili teşkilat uygulanmıştır.
Anadolu’ya kurulmadan önce yurt edinme amaçlı keşif hareketleri düzenlenmiştir.
1048 - Pasinler Savaşı (Bizans-BSD)
BSD Kazandı. Gürcü Kralı Liparit esir alındı.
1055 - Tuğrul Bey Bağdat Seferini yaptı. Tam olarak da 1058’de Şii Büveyoğullarına son verdi. “Doğunun ve Batının Hükümdarı”
Siyasi yetki: Tuğrul Bey
Dini Yetki: Halife (kısmi laiklik var)
1064 yılında Sultan Alparslan zapt edilemez denilen Ani Kalesini almıştır. Kendisine Eb’ul Feth (Fetihlerin babası) ünvanı verilmiştir.
Malazgirt Savaşı’nın Sonuçları - Alparslan
Anadolu’nun kapısı Türklere açıldı.
Anadolu’da ilk Türk- İslam devletleri kuruldu.
Türklerin Batıya ilerleyişi hızlandı.
İlk defa bir Bizans İmparatoru düşmana esir düştü (Romen Diyojen).
Türkleri tek başına yenemeyeceğini anlayan Bizans, Papa ve Avrupa Devletleri’nden yardım isteyerek Türk İslam Dünyası üzerine “Haçlı Seferlerini” başlatmıştır.
En parlak Dönemi: Melikşah
Vezir Nizamülmülk (İranlı)-Nizamiye Medr.
Celali Takvimi (Ömer Hayyam)
İkta Sistemi
BSD’nin Yıkılma Nedenleri
Haşhaşilik Hareketi
Abbasilerin zararlı faaliyetleri
Oğuzların devlete küsmesi ve isyan etmesi
Taht kavgaları
Melik ve atabeylerin bağımsızlık çalışmaları
1141-Katvan Savaşı’nın kaybedilmesi (Karahitaylar ile)
Malazgirt - Yurt Açan
Miryakefalon - Yurt Tutan
Büyük Taarruz - Yurt Kurtaran
Halifenin Unvan Verdikleri
Gazneli Mahmut - Sultan
Tuğrul Bey - Sultanı Mağribül Vel Maşrik
Alparslan - Ebul Feth
Yıldırım - Sultanı İklimi Rum
MISIR’DA KURULAN TÜRK - İSLAM D.
TOLUNOĞULLARI - “Dolunay”
Mısır’da kurulan ilk Türk-İslam Devleti’dir.
Kurucusu: Tolunoğlu Ahmet
Kurulduğu yer: Kahire - Fustat
Abbasilerden ayrılarak kurulmuştur.
(“Tevaif-i Mülük” devleti)
Mısır’ı bayındır hale getirmiştir.
Maristan adı verilen hastaneler inşa etmiştir.
Eczaneler açmıştır.
Altın para bastırmışlar.
Abbasîler son vermiştir.
AKŞİTLER (İHŞİDLER)
Mısır’da kurulan ikinci Türk-İslam Devleti’dir.
İhşid: Prens/Hükümdar
Hicaz’a egemen olan ilk Türk-İslam Devleti
Kurucusu: Muhammet Bin Togaç
Bir Tevaif-i Mülük devletidir.
Muhammet Bin Togaç’a “nur yüzlü, güneş gibi parlak” anlamında “Akşit” ünvanı verildi.
NOT: Tolunoğulları ve Akşitlerin yıkılmasının ortak özellikleri: Yöneticileri Türk, halkı Arap.
Hicaza egemen olan ilk Türk devletleri
İhşitler, Memlükler, Osmanlı
EYYÜBİLER
Kurucusu: Selahattin Eyyubi’dir.
1187 - Hıttin Savaşı. Kudüs’ü Haçlılardan geri aldı. (III.Haçlı Savaşı Nedeni)
Kudüs Fatihi: Selahattin Eyyubi
Musevi hekim İbn-i Meymun bu devlettedir.
Arma (ilerde Avrupa Şövalyeleri kullanacak)
MEMLÜKLER (DEVLET-İ TÜRKİYYE)
Kurucusu: Aybek
Kelime anlamı: Köle, kölemen
Veraset sistemi tek farklı Türk-İslam devleti. Emirler de tahta geçebilir.
Halifeliği korumuşlardır. Halife unvanını kullanmadılar!!
Resmi dilleri Türkçe ve Arapçadır.
1260-Ancalut ve 1277-Elbistan Savaşları ile dünya tarihinde Moğolları ilk kez durdurmuşlardır.
1516-Mercidabık ve 1917-Ridaniye Seferleri ile Yavuz Sultan Selim’e yenilip yıkılmışlardır. Halifelik Osmanlı’ya geçti. (Memluklerden değil Abbasilerden geçti)
Kalavun Cami, Kayıtbay Cami, Sultan Baybars Cami Memluklerden günümüze kalan önemli eserlerdir.
ASD ve Osmanlı ile çağdaştır.
ANADOLU’DA KURULAN TÜRK-İSLAM D.
Dilmaçoğulları (Bitlis)
Bitlis Ulu Cami
Danişmentler (Sivas, Tokat, Malatya)
Kayseri Ulu Cami
Anadolu’da kurulan ilk medrese: Yağıbasan Medresesi (Çukur Medrese) - Tokat-Niksar
Saltuklar - (Erzurum ve çevresi)
Anadolu’da kurulan ilk Türk-İslam Devleti’dir.
Kale Cami, Tepsi Minare, Üç Kümbetler, Mama Hatun Türbesi, Micingert Kalesi
Mengücekler - (Divriği ve Erzincan çevresi)
Divriği Ulu Cami (1985’ten beri UNESCO tarafından koruma altındadır).
Dönemin ünlü fizik alimi “Muvaffakidün Abdüllatif” Erzincan sarayında bilime hizmet
Artuklar (Harput, Diyarbakır, Batman, Mardin)
Hasankeyf, Malabadi Köprüsü, Semanın Medresesi, Hatuniye Medresesi, Koçhisar Ulu Cami, Necmettin Külliyesi
Robotik ve sibernetik biliminin kurucusu El-Cezeri bu devlette yaşamıştır.
Ünlü seyyah Marco Polo “il millione (yolculuk)” adlı eserinde Artuklardan bahsetmiştir.
Çaka Devleti
İzmir ve ilçelerinde kuruldu.
İlk Türk denizcisi çaka beydir.
1081’de kurduğu donanma günümüzde deniz kuvvetleri komutanlığının kuruluş yıl dönümü olarak kutlanılır.
