İdareler ihtiyaçlarını gidermek için mal ve hizmet alımı yapmaktadırlar. Kamuya yapılan alımlarda genel uygulama mal ve hizmet alındıktan tamamlandıktan sonra ödeme yapılmasıdır. Mal ya da hizmet alımı yapıldıktan sonra ödeme yapılırken düzenlenen muhasebeleştirme belgesi ekine ilgili mevzuat gereğince istenilen harcama belgeleri eklenerek ödeme yapılır. Bunun dışında bir de mal ya da hizmet alınmadan ön ödeme usulü ile ödeme yapılabilmektedir.
Ön Ödeme, 5018 sayılı yasanın 35. maddesi ile düzenlenmiştir. Ön Ödeme Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik ve Ön Ödeme Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ ile konuya ilişkin ikincil düzey mevzuat düzenlemesi yapılmıştır. 5018 sayılı yasanın 35. maddesinde ön ödeme usulünün kanunda öngörülen haller ile gerçekleştirme işlemlerinin tamamlanması beklenilemeyecek durumlarda uygulanabileceğini ifade edilmiştir. Bunun dışındaki durumlarda ise idareler normal prosedürü izleyerek alım yaptıktan sonra ödeme yapacaklardır. Ön ödeme usulüyle alım yapılması için ayrıca, harcama yetkilisinin uygun görmesi ve bu iş için bütçede ödeneğin bulunması gerekmektedir. Ayrıca, ödeneğin de ön ödeme işleminin mahsubu bitene kadar saklı tutulması gerekmektedir. Kanun ön ödeme usulünde avans ve kredi olmak üzere iki ön ödeme usulü belirlemiştir.
Avans kullanıldıktan sonra bu ödemenin mahsubu gerekmektedir. Mutemetler avans işlemleri süresinde yapmak zorundadırlar. Avans alınan tutarlar mevzuatta özel bir düzenleme yok ise bir ay içinde mahsup edilmek zorundadır. Mutemetler harcadıkları tutara ilişkin kanıtlayıcı belgeleri muhasebe yetkilisine verip artan tutarı ise iade etmek suretiyle hesaplarını kapatarak mahsuplaşma işlemini yaparlar. Mahsup süresinin hesabında avansın açıldığı gün esas alınır. Kapatma işlemi avansın verildiği güne tekabül eden günün mesai saati bitiminde; sürenin bittiği ayda avansın verildiği güne tekabül eden gün yoksa, süre o ayın en son günü sona erer. Mutemetler işin tamamlanmasından sonra, bir aylık süreyi beklemeden, avans artığını iade etmek ve süresinde mahsubunu yaparak hesabını kapatmak zorundadır. Yani, alınan avans iş tamamlanmışsa 3 gün içerisinde iş tamamlanamamışsa 1 ay içerisinde mahsup edilmek zorundadır. Mutemetler arasında avans devri yapılabileceğini ifade etmiştik. Devir halinde mahsup süresi devreden mutemedin avansı aldığı tarihe göre hesaplanır. Denetim elemanları ise aldıkları avansı takip eden ayın onuncu gününe kadar kapatmak zorundadır. Bu zorunluluğa uymayan mutemet hakkında mevzuatta öngörülen yaptırımlar uygulanır.
Benzer düzenlemlere 13/08/2010 ve 27671 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürülüğe giren Sosyal Güvenlik Kurumu İcra Memurları Yönetmeliği'nin "Avans" başlıklı 14. maddesinde de yer verilmiştir.
Diğer taraftan, "Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak" fiili 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125. maddesinin (E) maddesinin (g) alt bendinde Devlet memurluğundan çıkarma cezası gerektiren disiplin suçları arasında sayılmıştır.
Bu madde kapsamında, kademe ilerlemesinin durdurulması cezası ile cezalandırılan bir memur işlemin iptali istemiyle dava açmıştır.
Davaya bakan ilk derece mahkemesi; 13/08/2010 ve 27671 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Sosyal Güvenlik Kurumu İcra Memurları Yönetmeliği'nin "Avans" başlıklı 14. maddesi uyarınca davacı tarafından 07/04/2014 tarihinde alınan avansın en son ilgili ayın sonunda kapatılması gerektiği; ancak, 07/04/2014 tarihinde alınan avansın en son 30/04/2014 tarihinde iade edilmediği; bu durumda, davacının disiplin cezasına konu fiilin işlendiği 30/04/2014 tarihinden itibaren 657 sayılı Kanun'un 127. maddesi gereğince nihayet iki yıl içinde disiplin cezası verilmediğinden 06/08/2016 tarihinde tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline hükmetlmiştir.
Danıştay 12. Daire Başkanlığı 2018/8291 E. , 2023/903 K.
"İçtihat Metni"
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/8291
Karar No : 2023/903
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Kurumu Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Sosyal Güvenlik Kurumu Bursa İl Müdürlüğü icra servisinde icra memuru olarak görev yapan davacıya, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. maddesinin birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendi uyarınca Devlet memurluğundan çıkarılma cezası verilmesine ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Yüksek Disiplin Kurulunun … tarih ve … sayılı işlemin iptaline karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:… , K:… sayılı kararda; 13/08/2010 ve 27671 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürülüğe giren Sosyal Güvenlik Kurumu İcra Memurları Yönetmeliği'nin "Avans" başlıklı 14. maddesi uyarınca davacı tarafından 07/04/2014 tarihinde alınan avansın en son ilgili ayın sonunda kapatılması gerektiği; ancak, 07/04/2014 tarihinde alınan avansın en son 30/04/2014 tarihinde iade edilmediği; bu durumda, davacının disiplin cezasına konu fiilin işlendiği 30/04/2014 tarihinden itibaren 657 sayılı Kanun'un 127. maddesi gereğince nihayet iki yıl içinde disiplin cezası verilmediğinden 06/08/2016 tarihinde tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline hükmedilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı idare tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını gerektirecek nitelikte görülmediği gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca istinaf başvurusu reddedilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacının fiilinin sabit olduğu, zimmetinde tuttuğu avansı 11/02/2016 tarihinde kuruma iade etmesi nedeniyle zamanaşımının belirtilen tarihten itibaren işlemeye başlayacağı ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın … İdare Mahkemesine gönderilmesine, 07/03/2023 tarihinde, kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.
