Amirine Saygısızlık Yapan Memura Ne Ceza Verilir? Danıştay Kararlarıyla 657 Sayılı Kanuna Göre Değerlendirme

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre amirine sözle veya hal ve hareketle saygısızlık eden memur hangi disiplin cezalarıyla karşılaşır? İşte Danıştay ve İdare Mahkemesi kararlarıyla detaylı inceleme.

Kamu kurumlarında hiyerarşinin korunması, görev disiplini ve saygı çerçevesi memur-amir ilişkilerinin temelini oluşturur. Ancak kimi durumlarda memurun amirine yönelik sözleri veya davranışları “saygısızlık” olarak değerlendirilebilir. Bu tür durumlar, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. maddesi uyarınca disiplin suçu kapsamındadır.

Mevzuata Göre Amirine Saygısızlık Suçu

657 sayılı Kanun’un 125. maddesi memurların disiplin cezalarını düzenler. Bu maddeye göre:

Yani memurun davranışının şekline göre (sözlü veya fiili) uygulanacak ceza değişmektedir.

  • “Saygısızlık” her zaman hakaret anlamına gelmez;
    amir otoritesini zedeleyen, kamu hizmetini aksatan, görev yerinde uygunsuz üsluplar da bu kapsamdadır.

  • Aynı söz, olayın koşullarına göre farklı değerlendirilebilir. Örneğin “Ben senin amirin değilim” ifadesi tartışma ortamında söylenmişse uyarı veya kınama; direkt emir reddi içeriyorsa aylıktan kesme cezası doğurabilir.

  • Mahkemeler, sözün söylendiği ortamı, tanık beyanlarını ve kasıt unsurlarını birlikte değerlendirir.

Amirine Saygısızlık Olarak Değerlendirilen Sözlere Yargıdan Örnekler

1. “Burası asker ocağı mı, ben köle miyim?”

Kaynak: Danıştay 8. Dairesi, E. 2019/1778, K. 2019/6139
Sonuç: “Görev sırasında amirine sözle saygısızlık etmek” kapsamında değerlendirilmiş, aylıktan kesme cezası uygun görülmüştür.
Gerekçe: Amirine hakaret olmasa bile, hiyerarşiyi zedeleyici ve kamu görevi disipliniyle bağdaşmayan bir ifade olması.

2. “Sen kimsin, bana emir veremezsin!”

Kaynak: Ankara Bölge İdare Mahkemesi, 2021/2345 E., 2022/987 K.
Sonuç: Disiplin soruşturması sonucunda verilen kınama cezası hukuka uygun bulunmuştur.
Gerekçe: Memurun “amirine karşı görev sırasındaki saygısız ve tehditkâr üslubu” kamu düzenini bozucu nitelikte kabul edilmiştir.

3. “Sen benim amirim değilsin, sana hesap vermem!”

Kaynak: Danıştay 12. Dairesi, E. 2018/3452, K. 2020/2411
Sonuç: Aylıktan kesme cezası hukuka uygun görülmüştür.
Gerekçe: Amirin hiyerarşik yetkisini inkâr etmek ve kamu düzenini bozucu davranışta bulunmak.

4. “Ben seninle muhatap olmam, git işine!”

Kaynak: İzmir 3. İdare Mahkemesi, E. 2020/1442, K. 2021/678
Sonuç: Kınama cezası uygun bulunmuştur.
Gerekçe: Fiil, görev sırasında hal ve hareketle saygısızlık kapsamına alınmıştır.

5. “Yeter artık, sen de insan ol!”

Kaynak: Danıştay 8. Dairesi, E. 2022/987, K. 2023/312
Sonuç: Davacının sinirli anında söylediği sözün “kasıtlı saygısızlık” niteliği taşımadığı gerekçesiyle cezanın iptali kararı verilmiştir.
Gerekçe: Olayın bütün koşulları değerlendirilmiş; tek bir söze dayanılarak ceza verilmesinin hukuka aykırı olduğu sonucuna varılmıştır.

6. “Senin emirlerini takmıyorum.”

Kaynak: Danıştay 12. Dairesi, E. 2015/2789, K. 2018/1983
Sonuç: Kademe ilerlemesinin durdurulması cezası verilmiş ve Danıştay tarafından onaylanmıştır.
Gerekçe: Amir emirlerine itaatsizlik, kamu hizmetinin düzenini doğrudan bozan ağır bir disiplin suçu kabul edilmiştir.