İdare Aynı Fiil İçin Hem “Çekilmiş Sayma” Hem de “Disiplin Cezası” Uygulayamaz
Danıştay 12. Dairesi, kamu personel hukuku açısından önemli bir içtihada imza atarak, aynı devamsızlık fiili nedeniyle bir memur hakkında hem “memuriyetten çekilmiş sayılma” hem de “devlet memurluğundan çıkarma” yaptırımlarının birlikte uygulanamayacağına hükmetti.
Karar Bilgileri
-
Tarih: 01 Haziran 2023
-
Esas No: 2019/102
-
Karar No: 2023/3082
-
Daire: Danıştay 12. Daire
Olayın Özeti
Davacı, Antalya Su ve Atıksu İdaresi Genel Müdürlüğünde (ASAT) Daire Başkanı olarak görev yapmaktayken, görev yeri değişikliğine ilişkin işlemlere karşı açtığı davalarda yürütmenin durdurulması kararları almasına rağmen, fiilen kadrosuna uygun bir görev ve çalışma ortamı sağlanmadı.
İdare tarafından, 2015–2016 dönemine ilişkin geçmişe dönük kamera kayıtları incelenerek davacının bu süreçte toplam 128 gün izinsiz ve mazeretsiz olarak göreve gelmediği tespit edildi.
Bu tespit üzerine idare tarafından iki ayrı işlem tesis edildi:
-
05.04.2016 tarihinde, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 94. maddesi uyarınca, davacının kesintisiz 10 gün mazeretsiz devamsızlığı bulunduğu gerekçesiyle memuriyetten çekilmiş sayılmasına,
-
Aynı devamsızlık süreleri esas alınarak, 657 sayılı Kanun’un 125. maddesinin (E) bendinin (d) alt bendi uyarınca, özürsüz olarak bir yılda toplam 20 gün göreve gelmemek fiilinden dolayı devlet memurluğundan çıkarma cezası verilmesine
karar verildi.
Yargılama Süreci
Davacı, memuriyetten çıkarma cezasının iptali istemiyle dava açtı.
İdare Mahkemesi, disiplin cezasını hukuka aykırı bularak iptal etti. Bu karar, istinaf incelemesi sonucunda Bölge İdare Mahkemesince de onandı.
Davalı idareler tarafından karar temyiz edildi.
Danıştay’ın Hukuki Değerlendirmesi
Danıştay 12. Dairesi, alt derece mahkemelerinin gerekçelerini yerinde bulmamakla birlikte, sonuca farklı ve daha temel bir hukuki nedene dayanarak ulaştı.
Kararda şu tespitlere yer verildi:
-
657 sayılı Kanun’un 94. maddesi uyarınca memuriyetten çekilmiş sayılma, kamu görevinin kendiliğinden sona ermesine yol açan sonuç doğurucu bir işlemdir.
-
Kamu görevi sona eren bir kişi hakkında, aynı fiiller esas alınarak disiplin hukuku kapsamında ayrıca memuriyetten çıkarma cezası verilmesi hukuken mümkün değildir.
-
Aynı hukuki olguya dayanılarak, bir kişiye iki ayrı ağır yaptırım uygulanması, hukuk devleti ilkesiyle bağdaşmaz.
Danıştay, kararında şu ifadeye yer verdi:
“İlk 10 günlük devamsızlık gerçekleştikten sonra davacının memuriyetten çekilmiş sayılmasına karar verilmesi ile davacının kamu görevi sona erdiğinden; kamu görevi sona eren davacının, aynı süreleri kapsayan günler için izinsiz ve mazeretsiz göreve gelmediğinden bahisle devlet memurluğundan çıkarma disiplin cezası ile cezalandırılmasında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.”
Sonuç ve Değerlendirme
Danıştay, davalı idarelerin temyiz istemlerini reddederek, disiplin cezasının iptaline ve davacının işlem nedeniyle yoksun kaldığı parasal ve özlük haklarının iadesine ilişkin kararın kesinleşmesine hükmetti.
Bu karar ile;
-
DMK m.94 ile m.125 hükümlerinin birlikte ve mükerrer şekilde uygulanamayacağı,
-
İdarelerin, uzun süreli devamsızlık hâllerinde ya çekilmiş sayma ya da disiplin cezası yolunu tercih etmek zorunda olduğu,
-
Aynı fiil nedeniyle zincirleme yaptırım tesis edilmesinin hukuka aykırı olduğu
açıkça ortaya konulmuştur.
Karar, kamu idareleri açısından disiplin uygulamalarında hukuki sınırları netleştiren emsal nitelikte bir içtihat olarak değerlendirilmektedir.
Danıştay 12. Daire Başkanlığı 2019/102 E. , 2023/3082 K.
"İçtihat Metni"
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/102
Karar No : 2023/3082
TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) : 1- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
2- … İdaresi Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Antalya Su ve Atıksu İdaresi Genel Müdürlüğünde Daire Başkanı kadrosunda görev yapan davacının, özürsüz olarak bir yılda toplam 20 gün göreve gelmediğinden bahisle, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125. maddesinin birinci fıkrasının (E) bendinin (d) alt bendi uyarınca Devlet memurluğundan çıkarma cezasıyla cezalandırılmasına ilişkin …tarih ve … sayılı kararının iptali ile bu işlem nedeniyle yoksun kaldığı parasal hakların yasal faiziyle birlikte ödenmesine ve özlük haklarının iadesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararla; davacının, Gündoğmuş İlçesindeki Büyükşehir Belediyesi Hizmet Biriminde oluşturulan ASAT Çalışma Biriminde görevlendirilmesine ilişkin işlemin iptali istemiyle …İdare Mahkemesinin E:… sayılı dosyasında açtığı davada yürütmenin durdurulmasına karar verilmesi üzerine, davacının, işlemin tesis edildiği tarihteki Abone Hizmetleri Daire Başkanlığı görevi uhdesinde kalmak üzere Büyükşehir Belediyesi Zabıta Dairesi Başkanlığına bağlı Toptancı Hal Şube Müdürlüğü görevini vekaleten yürütmesi şeklinde göreve iadesi veya davacının kadro ve unvanına denk ve kendisinin de rıza göstereceği bir göreve atanması suretiyle yargı kararının gereğinin yerine getirilmesi olanaklı iken, … tarih ve … sayılı işlem ile Genel Müdürlük makamının sekreterya hizmetlerini yürüten özel kalem bünyesinde ve Mahkemece yürütmenin durdurulmasına karar verilen … tarih ve … sayılı işlemde olduğu gibi ucu açık şekilde görevlendirildiği görülmekte olup; ... İdare Mahkemesinin E: … sayılı dosyasında verilen 06/05/2016 tarihli ara kararı ile "ASAT Genel Müdürlüğü … olan davacının … İdare Mahkemesinin K:… sayılı iptal kararı gereğince görevine iadesinin nasıl uygulandığının; kadro görevine fiilen iade edilmedi ise, statüsüne uygun olarak, çalışma odası tahsis edilip edilmediğinin; Genel Müdür tarafından görev tevdi edilip edilmediğinin, sorulması" üzerine, davalı idarece verilen cevap dilekçesinde, "...davacı her ne kadar Kurumumuzda fiili görev yapmasa da, kadrosuna iadesi gerçekleştirilmiş, kadrosu ile alakalı bir görev tevdi edilmiş ve tevdi edilen görevi gerçekleştirmesi hususunda bir oda tahsisi ihtiyacı söz konusu olmadığından herhangi bir tahsis sağlanmamıştır..." denilmiş olması karşısında, belirtilen maddi ve hukuki olgulara göre, davalı idarenin yargı kararını şeklen uygulayıp esasen uygulamama kastı taşıdığı; bunun sonucunda ise, kadro ve unvanına uygun olarak bilgi kaynaklarına ulaşmaya elverişli şekilde donatılmış bir çalışma ofisi tahsis edilmeyen davacı hakkında, sadece geçmişe dönük kamera kayıtları incelemesine dayanılarak, özürsüz olarak bir yılda toplam 20 gün göreve gelmediğinden bahisle tesis edilen işlemin haksız ve açıkça hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline, davacının bu işlem nedeniyle yoksun kaldığı parasal ve özlük haklarının davalı tarafından hesaplanarak davacıya verilmesine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı idareler tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını gerektirecek nitelikte görülmediği gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI :
Antalya Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından; Dava konusu işlemin mevzuata uygun olarak tesis edildiği, davacının davasının yasal dayanaktan yoksun olduğu belirtilerek, Mahkeme kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
Antalya Su ve Atıksu İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından; Mahkeme kararında usule ilişkin itirazlarının dikkate alınmadığı, davacının davasının derdest olduğu, dava konusu işlemin hukuka ve mevzuata uygun olduğu belirtilerek, Mahkeme kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının gerekçeli olarak onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacı, Antalya Büyükşehir Belediyesi Su ve Atıksu Genel Müdürlüğünde … olarak görev yapmakta iken Gündoğmuş İlçesi Hizmet Biriminde oluşturulan Asfalt Çalışma Biriminde süresiz olarak görevlendirilmesine dair işleme karşı açtığı davada … İdare Mahkemesince verilen yürütmenin durdurulması kararı üzerine Daire Başkanlığı kadrosuna iade edildiği, bu defa Genel Müdürlük Özel Kalem bünyesine ve yine "6360 sayılı Kanun ile genişleyen Genel Müdürlük hizmet alanları ile ilgili araştırma ve incelemeler yapmak, gerekli koordinasyon sağlanarak abone bilgilerinin güncellenmesi, tahakkuk ve takip işlemlerinin sağlıklı yürümesi ve işletme verimliliğinin arttırılması gibi unsurları da kapsayacak şekilde gerekli çalışmaların yapılması ve periyodik olarak Genel Müdürlük makamına rapor sunulması ve hazırlanan raporların hayata geçirilmesi hususunda çalışmalar yapmak üzere" görevlendirildiği; Genel Müdürlüğün … tarih ve … sayılı ile … tarih ve … sayılı "Daire Başkanı …'ın, 01/01/2015-05/08/2015 ile 06/08/2015-24/02/2016 tarihleri arasında kalan dönemdeki mesaiye devam durumunun araştırılması" hakkındaki görev emirleri üzerine, müfettişlikçe görevlendirilen personel marifetiyle hizmet binası kamera kayıtlarının geçmişe dönük olarak incelenmesi sonucunda, 27/08/2015 tarihli ve 02/03/2016 tarihli izleme raporlarına dayanılarak düzenlenen 22/03/2016 tarihli araştırma raporunda; izinsiz ve mazeretsiz olarak 2015 yılı içinde 4 kez kesintisiz 10 günü aşan ve fasılalı olarak toplam 107 gün ve 2016 yılı içinde kesintisiz 1 kez 10 günü aşan ve fasılalı olarak toplam 21 gün görevine gelmediğinin anlaşılması nedeniyle, 657 sayılı Kanun'un 94. maddesinin birinci fıkrasının değişik 2. cümlesi kapsamında kalan eyleminden dolayı 2560 sayılı Kanun'un 9/m maddesi uyarınca işlem yapılması (ayrıca 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125. maddesinin birinci fıkrasının (E) bendinin (d) alt bendi kapsamında kalan eylemi nedeniyle disiplin soruşturması açılması) önerisini benimseyen Genel Müdür'ün teklifi üzerine memuriyetten çekilmiş sayılmasına karar verildiği; bu işlemin iptali istemiyle açılan davada; … Bölge İdare Mahkemesinin bozma kararına uyarak verdiği … tarih ve E:… , K:… sayılı, dava konusu işlemin iptaline ilişkin kararın Dairemizin 07/03/2023 tarih ve E: 2020/5372, K:2023/921 sayılı kararı ile onandığı; ayrıca davacı hakkında yapılan disiplin soruşturması sonucunda 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125. maddesinin birinci fıkrasının (E) bendinin (d) alt bendi kapsamında kalan eylemi nedeniyle Devlet memurluğundan çıkarma cezasıyla cezalandırılması üzerine temyizen incelenen davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT:
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 'Çekilme' başlıklı 94. maddesinde; "Devlet memuru bağlı olduğu kuruma yazılı olarak müracaat etmek suretiyle memurluktan çekilme isteğinde bulunabilir. Mezuniyetsiz veya kurumlarınca kabul edilen mazereti olmaksızın görevin terk edilmesi ve bu terkin kesintisiz 10 gün devam etmesi halinde, yazılı müracaat şartı aranmaksızın, çekilme isteğinde bulunulmuş sayılır." hükmü yer almıştır.
Aynı Kanun'un 125. maddesinin birinci fıkrasının (E) bendinin (d) alt bendinde, "Özürsüz olarak bir yılda toplam 20 gün göreve gelmemek" fiilinin Devlet memurluğundan çıkarma cezasını gerektirdiği düzenlenmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Uyuşmazlıkta; davacının, 2015 yılı içinde 4 kez kesintisiz 10 günü aşan ve fasılalı olarak toplam 107 gün ve 2016 yılı içinde kesintisiz bir kez 10 gün ve fasılalı olarak toplamda 21 gün göreve gelmediğinin tespiti üzerine, 10 günden fazla süreyle izinsiz ve mazeretsiz olarak görevine gelmediğinden bahisle, önce, 05/04/2016 tarihinde 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 94. maddesi uyarınca memuriyetten çekilme isteğinde bulunmuş sayılmasına karar verilmiş; sonrasında, aynı döneme ilişkin olarak izinsiz ve mazeretsiz 20 günden fazla göreve gelmediği için 657 sayılı Kanun'un 125. maddesinin birinci fıkrasının (E) bendinin (d) alt bendi uyarınca Devlet memurluğundan çıkarma cezasıyla cezalandırılmasına karar verilmiş ise de; ilk 10 günlük devamsızlık gerçekleştikten sonra davacının memuriyetten çekilmiş sayılmasına karar verilmesi ile davacının kamu görevi sona erdiğinden; kamu görevi sona eren davacının, aynı süreleri kapsayan günler için izinsiz ve mazeretsiz göreve gelmediğinden bahisle Devlet memurluğundan çıkarma disiplin cezası ile cezalandırılmasında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Bu durumda; İdare Mahkemesi kararının gerekçesi yerinde bulunmamakta ise de, sözü edilen husus sonucu itibarıyla hukuka uygun bulunan İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulmasını gerektirir nitelikte görülmemiştir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarelerin temyiz istemlerinin reddine,
2. Dava konusu işlemin iptaline, davacının bu işlem nedeniyle yoksun kaldığı parasal ve özlük haklarının davalı tarafından hesaplanarak davacıya verilmesine ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının yukarıda belirtilen gerekçeyle ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın … İdare Mahkemesine gönderilmesine, 01/06/2023 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.
