Aylıksız izindeyken kurucusu olduğu şirkette çalışan memura ne ceza verildi?
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125. maddesinin birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendi uyarınca Devlet memurluğundan çıkarma cezasıyla cezalandırılmasına ilişkin Yüksek Disiplin Kurulu kararının iptali istenilmiştir.
Davaya bakan ilk derece mahkemesi; ilgili hakkında 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu'na muhalefet suçunu işlediğinden bahisle açılan kamu davasında, ... Asliye Ceza Mahkemesinin ... tarih, E:... ve K:... sayılı kararı ile gerçeğe aykırı mal bildiriminde bulunma suçundan 5 ay hapis cezasıyla cezalandırılmasına ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verildiği; haksız mal edinme, mal kaçırma veya gizleme suçu yönünden beraatine karar verilmiş ise de; davacının hesabına, ücretsiz izinli olduğu dönemde jeotermal enerji alanında faaliyet gösteren şirketlerden para girişinin bulunduğu, davacının ifa ettiği kamu görevinin ise bahsedilen şirketlerin faaliyet alanları ile ilintili olduğu, soruşturma kapsamında alınan ifadelerden davacının kamu görevinin yanında jeotermal enerji alanında faaliyet gösteren şirketlerle irtibatlı olduğu anlaşıldığından, Devlet memurluğundan çıkarma cezasıyla cezalandırılmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle, davanın reddine karar vermiştir.
Konuyu temyizen inceleyen Danıştay 12. Daire Başkanlığı işlemin iptaline hükmetmiştir.
Danıştay 12. Dairesi kararını şu gerekçeye dayandırmıştır:
"Uyuşmazlık konusu olayda, disiplin soruşturması neticesinde davacı hakkında düzenlenen soruşturma raporu ve eki belgeler ile dava dosyasında mevcut olan diğer bilgi ve belgelerin birlikte incelenmesinden; davacının söz konusu eylemlerinin "ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyette bulunma" niteliğinde olduğu; bu eylemler nedeniyle gelir elde etmiş ise de, davacının "haksız mal edinme, mal kaçırma veya gizleme suçunu" işlediğine dair, soyut iddiadan başka her türlü şüpheden uzak, yeterli, inandırıcı ve kesin delil elde edilemediği gerekçesiyle yargılandığı İzmir 3. Asliye Ceza Mahkemesi kararıyla beraatine karar verildiği dikkate alındığında; davacının üzerine atılı eylemlerin, 657 sayılı Kanun'un 125. maddesinin birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendi kapsamında ''memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici davranışlarda bulunmak'' kapsamında değerlendirilemeyeceği; anılan bentteki suç tanımına uymadığı, bir başka ifadeyle, disiplin hukukunda yer alan "tipiklik" şartının gerçekleşmediği sonucuna varıldığından, söz konusu bent kapsamında davacının Devlet memurluğundan çıkarma cezası ile cezalandırılmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk; davanın reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında ise hukuki isabet görülmemiştir."
"İçtihat Metni"
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/6791
Karar No : 2023/2830
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVALI) : ... Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. ...
İSTEMİN KONUSU : ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:... , K:... sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Ege Bölge Müdürlüğünde maden yüksek mühendisi olarak görev yapan davacının, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125. maddesinin birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendi uyarınca Devlet memurluğundan çıkarma cezasıyla cezalandırılmasına ilişkin Yüksek Disiplin Kurulunun ... tarih ve ... sayılı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla; Maden Tetkik ve Arama Ege Bölge Müdürlüğünde maden yüksek mühendisi olarak görev yapmakta olan davacının, ... Danışmanlık Enerji Pazarlama A.Ş. adlı şirkette iş yaptığı, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na muhalefet ederek haksız kazanç ve haksız rekabet sağladığı yolundaki ... tarafından ileri sürülen iddialar üzerine başlatılan disiplin soruşturması neticesinde, 657 sayılı Kanun'un 125. maddesinin birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendi uyarınca Devlet memurluğundan çıkarma cezasıyla cezalandırıldığı; dava dosyasının incelenmesinden, 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu'na muhalefet suçunu işlediğinden bahisle davacı hakkında açılan kamu davasında, ... Asliye Ceza Mahkemesinin ... tarih, E:... ve K:... sayılı kararı ile gerçeğe aykırı mal bildiriminde bulunma suçundan 5 ay hapis cezasıyla cezalandırılmasına ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verildiği; haksız mal edinme, mal kaçırma veya gizleme suçu yönünden beraatine karar verilmiş ise de; davacının hesabına, ücretsiz izinli olduğu dönemde jeotermal enerji alanında faaliyet gösteren şirketlerden para girişinin bulunduğu, davacının ifa ettiği kamu görevinin ise bahsedilen şirketlerin faaliyet alanları ile ilintili olduğu, soruşturma kapsamında alınan ifadelerden davacının kamu görevinin yanında jeotermal enerji alanında faaliyet gösteren şirketlerle irtibatlı olduğu anlaşıldığından, Devlet memurluğundan çıkarma cezasıyla cezalandırılmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Aylıksız izinde olduğu dönemde, 14/08/2014 tarihinde tescil ve ilan olunan ... Danışmanlık Enerji Pazarlama Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin kurucu ortağı olduğu, şirketin yönetiminde ve ticaret hayatında fiilen yer almadığı, şirketin kar payı dağıtmadığı, hiçbir kişiden maaş almadığı, mal varlığını gizlemek gibi bir amacının olmadığı, Devlet memurluğundan çıkarılmayı gerektirecek bir suç işlemediği, iddiaların soyut nitelikte olduğu ve soyut nitelikteki diğer iddialarla da soruşturma dosyasının şişirildiği; kabul anlamına gelmemekle birlikte, isnat edilen söz konusu fiillerin ticaret yapmak veya diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunmak kapsamında olduğu ve memuriyetten çıkarma cezasını gerektirmediği, daha önce ceza almadığı ve başarılı bir şekilde görev yaptığı halde bir alt cezanın da uygulanmadığı; ... Asliye Ceza Mahkemesince “haksız mal edinme, mal kaçırma veya gizleme” suçundan bearatine ve gerçeğe aykırı bildirimde bulunma suçundan ise 5 ay hapis cezası verilerek hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verildiği, bilgi eksikliği nedeniyle bazı mallara ilişkin mal bildiriminde bulunmaması nedeniyle ceza aldığı, dava konusu işlemin hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Dava konusu işlemin mevzuata ve hukuka uygun olduğu belirtilerek, temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Maden Tetkik ve Arama Ege Bölge Müdürlüğünde maden yüksek mühendisi olarak görev yapan davacının, ... Danışmanlık Enerji Pazarlama A.Ş. adlı şirkette iş yaptığı, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na muhalefet ederek haksız kazanç ve haksız rekabet sağladığı yolundaki ... tarafından ileri sürülen iddialar üzerine hakkında başlatılan soruşturma neticesinde; davacının, ... Danışmanlık Enerji Pazarlama A.Ş. firmasının yöneticisi ve/veya harcama yetkilisi gibi şirketin kredi kartını ve kiraladığı araçları kullandığı, şirketten kendisine ve kendisinden şirkete para transferlerinde bulunduğu, davalı idarece kendisine görev verilmediği halde jeotermal enerji sektöründe faaliyet gösteren firmalara ücreti karşılığında "kuyu testi" veya bu konularda danışmanlık yaptığı yolundaki müfettişlikçe yapılan tespitler ve yine bu iddiaların incelenmesi ve soruşturulması sırasında davacının; davalı idaredeki görevi dışındaki yapmış olduğu kazanç getirici faaliyetlerin mal varlığında artışa neden olduğundan dolayı banka hesaplarında bulunan mevduatlarının bir kısmı mal bildirimine dahil etmeyip gizlediği, keza söz konusu şirketteki ortaklığının da mal bildirimine dahil etmeyerek 3628 sayılı Kanun'a muhalefet ettiğinden bahisle, 657 sayılı Kanun'un 125. maddesinin birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendi uyarınca Yüksek Disiplin Kurulunun ... tarih ve ... sayılı kararıyla Devlet memurluğundan çıkarma cezasıyla cezalandırılmasına karar verilmiştir.
Bunun üzerine, temyizen incelenmekte olan dava açılmıştır.
Öte yandan, davacının disiplin cezasına konu eylemleri nedeniyle, 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu'na muhalefet suçunu işlediğinden bahisle hakkında açılan kamu davasında, ... Asliye Ceza Mahkemesinin ... tarih, E:... ve K:... sayılı kararı ile gerçeğe aykırı mal bildiriminde bulunma suçundan 5 ay hapis cezasıyla cezalandırılmasına ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmiştir.
Aynı kararla; davacının mal bildirimine konu etmediği taşınmazların miras yolu ile intikal etmesi; ... Danışmanlık Enerji Pazarlama A.Ş.'nin kurucusu ve ortağı olması, eşinin de maden mühendisi olması, 1 yıl süre ile ücretsiz izne ayrılması ve bu sürede özel çalışma imkanının olması hususları dikkate alındığında, mal beyanı dışında bıraktığı tutarların haksız bir şekilde edindiğine dair somut bir tespitin yapılmadığı, elde edilen gelirin eşinin de maden mühendisi olması ve kurucu ortağı olduğu şirket faaliyeti dikkate alındığında; mal varlığının anılan Kanun'a ve genel ahlaka aykırı olarak sağlandığı, haksız mal edinildiği hususunda, her türlü şüpheden uzak, somut ve kesin delil elde edilemediği gerekçesiyle, "haksız mal edinme, mal kaçırma veya gizleme" suçundan ise beraatine karar verilmiştir.
İLGİLİ MEVZUAT:
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125. maddesinin birinci fıkrasının (D) bendinin (c) alt bendinde, "görevi ile ilgili olarak her ne şekilde olursa olsun çıkar sağlamak"; (h) alt bendinde, "ticaret yapmak veya Devlet memurlarına yasaklanan diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunmak" ve (j) alt bendinde, "Belirlenen durum ve sürelerde mal bildiriminde bulunmamak" fiilleri kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren fiil ve haller arasında sayılmıştır.
Anılan fıkranın (E) bendinin (g) alt bendinde, “Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak” fiili, Devlet memurluğundan çıkarma cezasını gerektiren fiil ve haller arasında sayılmıştır.
Aynı Kanun'un 131. maddesinde ise, "Aynı olaydan dolayı memur hakkında ceza mahkemesinde kovuşturmaya başlanmış olması disiplin kovuşturmasını geciktiremez. Memurun ceza kanununa göre mahkum olması veya olmaması halleri, ayrıca disiplin cezasının uygulanmasına engel olamaz." kuralına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Kanun koyucu, kamu hizmetlerinin uyum ve düzen içinde yürütülmesini sağlamak amacıyla, bu hizmeti sunan kamu görevlileri için bazı kurallar öngörebilir ve bu kurallara uyulmasını temin etmek amacıyla çeşitli disiplin yaptırımları da belirleyebilir. Memurlara disiplin cezası verilmesindeki amaç, kamu hizmetinin yerine getirilmesinde, mevzuat ile belirlenen kuralları eksiksiz bir şekilde yerine getirmekle yükümlü ve yine mevzuat ile getirilen yasaklı davranışlarından kaçınmak durumunda olan kamu görevlilerinin hizmeti aksatan veya disiplin düzenini bozan davranışları cezalandırılarak, bozulan kamu hizmeti düzeninin sağlanması ve kamu personelini disiplini bozacak davranışlardan caydırmaktır.
Disiplin cezaları, kamu görevlilerinin mevzuata, çalışma düzenine, hizmetin gereklerine aykırı fiillerine karşı getirilen idari yaptırımlardır. Kamu hizmetlerinden sürekli uzaklaştırılmak gibi ağır sonuçlara neden olabilen disiplin cezaları, ağırlığı ve önemi sebebiyle Anayasa'nın 38. maddesindeki suç ve cezalara ilişkin kurallara tabi tutulmuşlardır.
"Kanunsuz suç ve ceza olmaz" ilkesi uyarınca, ceza yaptırımına bağlanan her bir fiilin tanımının yapılması ve kanunun ne tür fiilleri suç sayarak yasakladığının hiçbir kuşkuya yer vermeyecek şekilde belirtilmesi gerekmektedir. Sözü edilen suç tanımlaması yapıldıktan sonra, suçun karşılığı olan cezanın ve suç sayılan fiili gerçekleştiren kamu görevlisinin hangi disiplin kuralını ihlal ettiğinin açık bir şekilde ortaya konulması da zorunludur. Sözkonusu fiil, mevzuatta öngörülen tanıma uymuyorsa verilen disiplin cezasının hukuka aykırı olacağı açıktır.
Uyuşmazlık konusu olayda, disiplin soruşturması neticesinde davacı hakkında düzenlenen soruşturma raporu ve eki belgeler ile dava dosyasında mevcut olan diğer bilgi ve belgelerin birlikte incelenmesinden; davacının söz konusu eylemlerinin "ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyette bulunma" niteliğinde olduğu; bu eylemler nedeniyle gelir elde etmiş ise de, davacının "haksız mal edinme, mal kaçırma veya gizleme suçunu" işlediğine dair, soyut iddiadan başka her türlü şüpheden uzak, yeterli, inandırıcı ve kesin delil elde edilemediği gerekçesiyle yargılandığı İzmir 3. Asliye Ceza Mahkemesi kararıyla beraatine karar verildiği dikkate alındığında; davacının üzerine atılı eylemlerin, 657 sayılı Kanun'un 125. maddesinin birinci fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendi kapsamında ''memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici davranışlarda bulunmak'' kapsamında değerlendirilemeyeceği; anılan bentteki suç tanımına uymadığı, bir başka ifadeyle, disiplin hukukunda yer alan "tipiklik" şartının gerçekleşmediği sonucuna varıldığından, söz konusu bent kapsamında davacının Devlet memurluğundan çıkarma cezası ile cezalandırılmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk; davanın reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında ise hukuki isabet görülmemiştir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:... , K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 24/05/2023 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.
