Aylıksız İzin Süreleri Emeklilik Hesabına Dahil Edilir mi? Doğum Nedeniyle Ücretsiz İzinlerin SGK Uygulaması
Kamu görevlileri ve işçi statüsündeki sigortalılar tarafından en çok merak edilen konulardan biri, aylıksız (ücretsiz) izin sürelerinin emeklilik hizmet süresine etkisidir. Özellikle doğum sonrası kullanılan aylıksız izinlerin borçlanma yoluyla hizmete eklenip eklenemeyeceği, emeklilik planlamasında kritik bir unsur hâline gelmiştir.
Bu yazıda, mevzuat hükümleri, SGK uygulamaları ve borçlanma süreçleri çerçevesinde doğum nedeniyle aylıksız izinlerin emekliliğe etkisi ayrıntılı şekilde ele alınmaktadır.
1. Aylıksız İzin Kavramı ve Hukuki Dayanak
1.1. Kamu Görevlileri İçin Aylıksız İzin
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun;
-
104. maddesi (doğum sonrası izinler)
-
108/B ve 108/C maddeleri (aylıksız izin hakkı)
doğum nedeniyle kullanılacak ücretsiz izinleri düzenlemektedir.
Kadın memurlar;
-
doğum sonrası analık izninin bitiminden itibaren 24 aya kadar,
-
Üçüncü çocukla birlikte daha fazla sürelerin kullanılabildiği özel hâllerde
aylıksız izin hakkına sahiptir.
1.2. İşçi Statüsündeki Sigortalılar (4A)
4857 sayılı İş Kanunu’nun 74. maddesi, kadın işçilere doğum sonrası 6 aya kadar ücretsiz izin hakkı tanımaktadır.
2. Aylıksız İzin Süreleri Hizmetten Sayılır mı?
Aylıksız izin süreleri kural olarak hizmet süresinden sayılmaz ve emeklilik prim gününe eklenmez.
Ancak doğum nedeniyle kullanılan aylıksız izin süreleri, SGK’ya başvuru yapılarak borçlanma yoluyla hizmet süresine dahil edilebilir.
Bu durumun hukuki dayanağı:
5510 sayılı Kanun’un 41. maddesi — Borçlanılabilecek süreler
-
maddenin (a) bendi açık hüküm içerir:
“Doğumdan sonra iki yıllık süreyi geçmemek üzere, çalışılmayan zamanların borçlanılabileceği”
Dolayısıyla doğum nedeniyle kullanılan aylıksız izin süreleri, prim ödemesi yapılmak şartıyla emeklilik hesabına eklenebilir süreler arasındadır.
3. Hangi Şartlarda Borçlanma Yapılabilir?
Doğum borçlanmasının yapılabilmesi için;
-
Kadın sigortalının doğumdan önce sigortalı olması (işe giriş yapılmış olması)
-
Doğumdan sonra çalışılmayan dönemlerin bulunması
-
Doğan çocuğun yaşamış olması
-
Borçlanılacak sürenin iki yılı geçmemesi
-
Memurlar için doğum sonrası aylıksız izinle geçirilen sürenin bulunması
şarttır.
4. Memurlar İçin Özel Durum: Aylıksız İzin + Doğum Borçlanması
Memurlar açısından uygulama biraz daha belirgindir:
-
Analık izni bittikten sonra kullanılan 24 aya kadar aylıksız izin,
-
5510 sayılı Kanun gereğince doğum borçlanması kapsamında değerlendirilir.
Memur, aylıksız izin tercih ettiğinde bu sürede kurumunca SGK’ya prim yatırılmadığı için süre hizmetten düşmektedir.
Ancak memur daha sonra SGK’ya başvurarak bu süreleri borçlanabilir ve prim gününe ekletebilir.
5. Ne Kadar Süre Borçlanılabilir?
Her doğum için en fazla 2 yıl, üç çocuk için toplam 6 yıl borçlanma yapılabilir.
Aylıksız izin süresi 24 ay ise tamamı borçlanılabilir.
Örneğin:
-
14 ay aylıksız izin kullanan memur 14 ay prim eklatabilir.
-
24 ay kullanan memur 24 ayı tamamen borçlanabilir.
6. Borçlanma Başvurusu Nasıl Yapılır?
SGK’ya şu yollarla başvuru yapılabilir:
-
Doğum Borçlanması Talep Formu (e-Devlet üzerinden veya SGK’ya elden)
-
Borçlanılacak sürenin belirtilmesi
-
SGK tarafından borç tutarının hesaplanması
-
Tutarın 1 ay içinde ödenmesi
Ödeme yapıldığı anda süreler resmen hizmet süresine eklenir.
7. Doğum Nedeniyle Aylıksız İzinde Emeklilik Hak Kaybı Olur mu?
Borçlanma yapılmadığı sürece hizmet süresi eksilir, bu nedenle:
-
Emeklilik yaşı değişmez,
-
Ancak emeklilik için gerekli prim gününe ulaşma süresi uzar.
Borçlanma yapıldığında:
-
Eksik prim tamamlanmış olur
-
Doğum nedeniyle izin kullanılan süre kadar hizmet süresi korunur
-
Emeklilik planlaması kesintiye uğramaz
Sonuç ve Değerlendirme
Doğum nedeniyle kullanılan aylıksız izin süreleri, SGK’ya yapılacak borçlanma ile emeklilik hizmet süresine eklenebilir. Hem memurlar hem işçi statüsündeki kadın sigortalılar açısından mevzuat bu konuda ortak bir hak tanımıştır.
Bu nedenle doğum sonrası uzun süre aylıksız izin kullanan çalışanların, emeklilikte prim eksikliği yaşamamak için SGK doğum borçlanması imkanını değerlendirmesi önem taşımaktadır.
