Uzun süredir bekleyen nakdi teminat hakkında yapılacaklar
Soru: "İdaremizin mal ve hizmet alımları ile yapım işleri kapsamında almış olduğu nakit teminatların çok uzun süredir beklediğini tespit ettim. Yapılması gereken işlemler nelerdir?"
Cevap: Bilindiği üzere, taahhüdün sözleşme ve ihale dokümanı hükümlerine uygun olarak yerine getirilmesini sağlamak amacıyla, sözleşmenin yapılmasından önce ihale üzerinde kalan istekliden ihale bedeli üzerinden hesaplanmak suretiyle % 6 oranında kesin teminat alınmaktadır.
Kurum, ihale üzerinde kalan isteklinin teklifinin sınır değerin altında olması hâlinde, bu istekliden yaklaşık maliyetin % 6’sından az ve % 15’inden fazla olmamak üzere alınacak kesin teminat oranına ilişkin düzenlemeler yapabilmektedir.
Kamu İhale Kanununda; tedavüldeki Türk Parası. teminat mektupları. Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen Devlet İç Borçlanma Senetleri ve bu senetler yerine düzenlenen belgeler ile ilgili mevzuatına göre Türkiye’de faaliyette bulunmasına izin verilen yabancı bankaların düzenleyecekleri teminat mektupları ile Türkiye dışında faaliyette bulunan banka veya benzeri kredi kuruluşlarının kontrgarantisi üzerine Türkiye’de faaliyette bulunan bankaların veya özel finans kurumlarının düzenleyecekleri teminat mektupları da teminat olarak kabul edileceği hükme bağlanmıştır.
İdarenizin mal ve hizmet ve yapım işleri kapsamında alınan nakit teminatların yasal sürelerinin sona ermesine rağmen ilgililerine iade edilmediği ya da gelir aktarım işlemlerinin yapılmadığını ifade ederek bu kapsamda neler yapılacağını sormuşsunuz. Konuya ilişkin değerlendirmemiz aşağıdaki gibidir.
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun “Kesin teminat ve ek kesin teminatların geri verilmesi” başlıklı 13’üncü maddesinin ikinci fıkrasında, yüklenicinin yüklendiği iş nedeniyle idareye ve Sosyal Sigortalar Kurumuna olan borçları ile ücret ve ücret sayılan ödemelerden yapılan kanunî vergi kesintilerinin; yapım işlerinde kesin kabul tarihine, diğer işlerde kabul tarihine veya varsa garanti süresinin bitimine kadar ödenmemesi halinde, protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın kesin teminatların paraya çevrilerek borçlarına karşılık mahsup edileceği, varsa kalanının yükleniciye geri verileceği hükmüne yer verilmiştir.
Aynı Kanun’un “İade edilmeyen teminatlar” başlıklı 14’üncü maddesinde ise 13’üncü maddeye göre mahsup işlemi yapılmasına gerek bulunmayan hallerde; yapım işlerinde kesin hesap ve kesin kabul tutanağının onaylanmasından, diğer işlerde ise işin kabul tarihinden veya varsa garanti süresinin bitim tarihinden itibaren iki yıl içinde idarenin yazılı uyarısına rağmen talep edilmemesi nedeniyle iade edilemeyen kesin teminat mektuplarının hükümsüz kalacağı ve bankasına iade edileceği, teminat mektubu dışındaki teminatların ise sürenin bitiminde gelir kaydedileceği hüküm altına alınmıştır.
Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin 330-Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabına ilişkin “Hesaba ilişkin işlemler” başlıklı 257’nci maddesinde, 4735 sayılı Kanun’un 14’üncü maddesi kapsamında bulunan teminatların, sürenin bitiminde genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde bütçeye gelir kaydedileceği; diğer kamu idarelerinde ise genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere merkezde merkez muhasebe birimleri, illerde defterdarlık muhasebe müdürlüğü, ilçelerde ise mal müdürlüğünün banka hesaplarına beş iş günü içerisinde aktarılacağı, ayrıca ilgili muhasebe birimine yazıyla bilgi verileceği ifade edilmiştir.
Yönetmelik’in aynı Hesaba ilişkin “Hesabın işleyişi” başlıklı 258’inci maddesinde de Kanun’un 14’üncü maddesine göre Hazine hesaplarına aktarılacak teminatların, 330-Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabına borç, 333-Emanetler Hesabına alacak kaydedileceği belirtilmiştir.
Buna göre; nakit teminatı bulunan idareler, söz konusu 2 yıllık sürenin başladığı andan itibaren öncelikle ilgili yükleniciye nakit teminatın geri iadesine dair uyarı yazısı yazmak, buna rağmen nakit teminatın alınmaması halinde genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde bütçeye; diğer kamu idarelerinde ise genel bütçeye gelir kaydedilmesi için gerekli aktarma işlemini beş iş günü içerisinde gerçekleştirmek zorundadırlar.
Yukarıdaki mevzuat hükümleri uyarınca, kabulü yapılan veya garanti süresini dolduran mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde süresi dolan teminatların ilgilisine iade işlemlerine ilişkin yazışmaların yapılması buna bağlı olarak da genel bütçeye gelir aktarım işlemlerinin gerçekleştirilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.
