Soruşturma sebebiyle "yolluksuz" görevlendirilenin harcırahı
Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda ‘İnfaz ve Koruma Memuru’ olarak çalışmaktayken hakkında yürütülen adli ve idari soruşturmaların selameti açısından harcırahsız ve yolluksuz olarak görevlendirilen bir personel, hakkında tesis edilen geçici görevlendirme işlemine ilişkin harcırah ödenmesi ve yapılan geçici görevlendirme işleminin iptal edilmesi için tavsiye kararı verilmesi talebiyle Kamu Denetçiliği Kurumuna başvurmuştur.
Başvuruyu inceleyen KDK, kişinin geçici görevlendirildiği yerin 6245 sayılı yasanın Harcırah Kanunu gereğince memuriyet mahalli dışında kaldığını, idarenin ilave masraflardan kaçınmak amacıyla görevlendirme onayında harcırahsız ve yolluksuz ibaresine yer vermesi hukuken harcırah ödeme yükümlülüğünü ortadan kaldırmadığını belirterek, ilgiliye harcırah ödenmesi için tavsiye kararı vermiştir.
T.C.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU
(OMBUDSMANLDC)
2025/10806-S.25.15521
2025/9287
05.09.2025
TAVSİYE KARARI
Adres
BAŞVURUYA KONU İDARE : ADALET BAKANLIĞI
BAŞVURUNUN KONUSU : Geçici görevlendirme işlemine ilişkin tarafına haremdi ödenmesi talebi hakkındadır.
BAŞVURU TARİHİ : 23.05.2025
I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1. Başvuran özetle; Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda ‘İnfaz ve Koruma Memuru’ olarak çalışmaktayken hakkında yürütülen adli ve idari soruşturmaların selameti açısından 20.09.2024 tarihinde ........................................ T tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna harcırahsız ve yolluksuz olarak görevlendirildiğini, yürütülen adli ve idari soruşturmalarda adı geçen personellerin bir kısmı hakkında geçici görevlendirme işlemi yapılmadığını, bazı infaz ve korama memurları tarafından haklarında tesis edilen geçici görevlendirme işleminin yürütmesinin durdurulması ve iptali talebiyle açılan davalarda, davacılar lehine yürütmenin durdurulması kararları verildiğini ve F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kuramımda görev yapmaya devam ettiklerini, 07.05.2025 tarihinde idareye geçici görevlendirmenin sonlandırılması talebiyle başvuruda bulunmasına rağmen talebinin reddedildiğini belirterek hakkında tesis edilen geçici görevlendirme işlemine ilişkin haremdi ödenmesini ve yapılan geçici görevlendirme işleminin iptal edilmesini talep etmektedir.
II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2.Kurumumuzun 26.06.2025 tarihli sayılı bilgi ve belge isteme yazısına istinaden Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü tarafından gönderilen 30.10.2023 tarihli …………….sayılı cevabi yazı ve eklerinde özetle;
2.1. Başvurana ait güncel hizmet belgesi ve kadrosuna dair belgelerin bir örneğinin yazı ekinde gönderildiği,
2.2. Adli Yargı İlk Derece Mahkemesi Adalet Komisyonu Başkanlığının, 08.05.2025 tarihli ve sayılı kararında; | Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumlarında barındırılan bir hükümlünün şikâyet dilekçesinde yer alan iddialar ile ilgili olarak Kontrolörler Kurulu Başkanlığı tarafından anılan kuruma yönelik yapılan özel denetim sonucunda düzenlenen 24.05.2024 tarihli özel denetim raporunda bazı hükümlülerin kötü muameleye maruz kaldığı iddiaları nedeniyle yürütülen adlî ve idarî soruşturmaların selameti açısından soruşturmalar sonuçlanıncaya kadar 20.09.2024 tarihli ve / sayılı Bakanlık Olur'u ile personel ihtiyacı bulunan ........................................ T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu emrinde geçici olarak görevlendirilen adı geçen hakkında yürütülen idarî soruşturma sonucunda "Amirlerine, maiyetindekilere ve iş sahiplerine fiili tecavüzde bulunmak' eylemi nedeniyle ''Devlet memurluğundan çıkarma'' cezası ile cezalandırılması ve "Verilen görev ve emirleri kasten yapmamak" eylemi nedeniyle ''Kademe ilerlemesinin durdurulması'' cezası ile cezalandırılması yönüyle Adalet Bakanlığı Yüksek Disiplin Kuruluna teklifte bulunulduğu, kurumdaki çalışma barışı ile iş ve işleyişini bozduğu, görev yapan diğer personele kötü örnek teşkil ettiği, eylemin niteliği ve disiplin soruşturmasının sonucu göz önüne alınarak aynı kurumda görevine devam etmesinin uygun olmayacağı değerlendirilerek başka yer ceza infaz kurumuna hizmet gereği atanması teklif edilen ilgilinin Adalet Bakanlığı Memur Sınav, Atama ve Nakil Yönetmeliğinin 29 uncu maddesi gereğince 08.07.2025 tarihli ve / Bakanlık Olur'u ile geçici görevli olduğu ........................................ T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna hizmet gereği ataması yapıldığından dostane çözüm kapsamında yapılacak işlem bulunmadığının değerlendirildiği,
2.3.Adalet Bakanlığı Memur Sınav, Atama ve Nakil Yönetmeliğinin 41 inci maddesinde "Ceza infaz kurumlan ve tutukevleri ile denetimli serbestlik müdürlüklerinde çalışan memurların bulundukları görevde başarısız olmaları veya o görevi yapmalarında sakınca görülmesi veya ihtiyaç duyulması veya başarılı olup da diğer şartlardan birini veya birkaçını taşımamaları hâllerinde aynı unvan, kadro, sınıf ve maaşını muhafaza etmek kaydıyla bulundukları yerde başka bir görevi yürütmek üzere geçici görevlendirilmeleri veya başka bir yere bu maksatla atamaları yapılabilir" hükmünün yer aldığı,
2.4. Telafisi mümkün olmayacak olayların önüne geçilebilmesi bakımından, Adalet Bakanlığı Memur Sınav, Atama ve Nakil Yönetmeliğinin 29 uncu maddesi gereğince atama cihetine gidilmediği, adı geçenin başlatılan soruşturmaların selameti açısından soruşturmalar sonuçlanıncaya kadar personel ihtiyacı bulunan ........................................ T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu emrinde anılan Bakanlık Olur'u ile geçici olarak görevlendirilmesinin yapıldığı, aynı soruşturmalar kapsamında adı geçen personel ile birlikte toplam 27 personelin yakın çevrede personel ihtiyacı olan ceza infaz kurumlarına soruşturma süresince geçici olarak görevlendirilmelerinin yapıldığı, tüm bu hususlar birlikte değerlendirildiğinde; adı geçenin aynı kurumda görevine devam etmesinin güvenlik zafiyetine neden olabileceği gibi söz konusu eylemin niteliği göz önüne alındığında diğer personele kötü örnek olacağı ve başlatılan disiplin soruşturmasının sağlıklı bir şekilde yürütülmesinde olumsuzluk teşkil edeceğinin düşünüldüğü,
2.5. Başka yer ceza infaz kurumuna görevlendirilen 27 personel arasından talebi doğrultusunda asli görev yerine iade edilen kimse bulunmamakla birlikte Bakanlık aleyhine açılan dava sonuçlarına göre bir kısım personel hakkında verilen yargı kararları nedeniyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 28 inci maddesi gereğince zorunlu olarak asli görev yerlerine iade edildiği ve iade edilen personel hakkında yürütülen adli ve idari soruşturmaların sonucuna göre Adalet Bakanlığı Memur Sınav, Atama ve Nakil Yönetmeliğinin 29 uncu maddesine göre durumlarının değerlendirilerek, burada görevlerine devamı uygun görülmediği takdirde aynı Yönetmeliğin 31 inci maddesinin (e) fıkrasında belirtilen evrakın düzenlenerek Genel Müdürlüğe gönderilmesi halinde durumlarının yeniden değerlendirilebileceğinin bildirildiği,
2.6. Hakkında geçici görevlendirme işlemi tesis edilen personelden 9 unun söz konusu işleme karşı dava açtığı, 7 personel hakkında idare mahkemesi tarafından verilen yürütmenin durdurulması kararı doğrultusunda, Genel Müdürlükçe geçici görevlendirmeleri sonlandırılarak F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumundaki görevlerine başladıkları, diğer 2 personelden birinin davadan feragat ettiği, diğerinin ise istifa ettiğinin tespit edildiği,
2.7. Adı geçen hakkında Genel Müdürlükçe alman geçici görevlendirme onayının, harcıralısız ve yolluksuz olarak alındığından harcırah ve yolluk ödemesi yapılmadığı,
2.8. Adı geçen ve beraberindeki birçok şüpheli hakkında …………………..soruşturma numarası ile adlî yönden soruşturma başlatıldığı, soruşturma neticesinde anılan Başsavcılığı tarafından 30.01.2025 tarihinde iddianame düzenlenerek mahkemeye tevdi edildiği numarasına kaydedildiği, sonrasında anılan Mahkeme tarafından atılı suçlar yönünden görev uyuşmazlığı nedeniyle dava dosyasmın Denizli Bölge Adliye Mahkemesine gönderildiği ve günümüz itibarıyla sonucunun beklendiği,
Hususları bildirilmiştir.
III. İLGİLİ MEVZUAT
3.18.10.1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın;
3.1. “Çalışma hakkı ve ödevi” başlıklı 49 uncu maddesi;
“Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışına hayatını geliştirmek için çalışanları ve işsizleri korumak, çalışmayı desteklemek, işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alır. ” 3.2. “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinde;
“...Herkes, bilgi edinme ve kanın denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler... ” 3.3. “Genel İlkeler” başlıklı 128 inci maddesi;
“Devletin, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülür.
Memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir. Ancak, malî ve sosyal haklara ilişkin toplu sözleşme hükümleri saklıdır. ”
4. 14.06.2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun "Kurumun Görevi" başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrası;
“Kurum, idarenin işleyişiyle ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir. ”
5. 14.07.1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Yolluk giderleri ve gündelikleri” başlıklı 177 nci maddesi;
“Bu Kanun hükümlerine tabi Devlet memurlarından bir görevin ifası için sürekli veya geçici olarak görev yerinden ayrılanların yol giderleri ve gündelikleri, yolluklar hakkmdaki özel kanun hükümlerine göre ödenir.
Sözleşmeli olarak çalıştırılanların yol masrafları ile gündelikleri sözleşmelerindeki şartlara göre ödenir. ”
6.10.02.1954 tarihli ve 6245 sayılı Harcırah Kanunu’nun;
6.1. “Tarifler” başlıklı 3 üncü maddesi;
Bu Kanunda geçen;
a. Harcırah: Bu Kanuna göre ödenmesi gereken yol masrafı, gündelik, aile masrafı ve yer değiştirme masrafından birini, birkaçını veya tamamını;
g. Memuriyet mahalli: Memur ve hizmetlinin asıl görevli olduğu veya ikametgâhının bulunduğu şehir ve kasabaların belediye sınırları içinde bulunan mahaller ile bu mahallerin dışında kalmakla birlikte yerleşim özellikleri bakımından bu şehir ve kasabaların devamı niteliğinde bulunup belediye hizmetlerinin götürüldüğü, büyükşehir belediyelerinin olduğu illerde ise il mülki sınırları içinde kalmak kaydıyla memur ve hizmetlinin asıl görevli olduğu veya ikametgâhının bulunduğu ilçe belediye sınırları içinde kalan ve yerleşim özellikleri bakımından bütünlük arz eden yerler ile belediye sınırları dışında kalmakla birlikte yerleşim özellikleri bakımından bu yerlerin devamı niteliğindeki mahaller ve kurumlarınca sağlanan taşıt araçları ile gidilip gelinebilen yerleri;
h. Başka yer: Yukarıda (g) fıkrasında yazılı memuriyet mahalli dışındaki yerleri;
İfade eder.”
6.2. “Harcırah verilecek kimseler” başlıklı 4 üncü maddesi;
“Bu Kanunda belirtilen hallerde:
1. Bu Kanun kapsamına giren kurumlarda çalışan memur ve hizmetliler ile aile fertlerine ve aynı kurumlarda fahri olarak çalışanlara;
Harcırah verilir.”
6.3. “Harcırahın unsurları” başlıklı 5 inci maddesi;
“Harcırah; yol masrafı, yevmiye, aile masrafı ve yer değiştirme masrafını ihtiva eder. İlgili, bu kanun hükümlerine göre bunlardan birine, birkaçına veya tamamına müstahak olabilir.”
6.4. “Muvakkat vazife harcırahı (Yol masrafı ve yevmiye)” başlıklı 14 üncü maddesi;
“Aşağıda gösterilen memur ve hizmetlilere muvakkat vazife harcırahı olarak yol masrafı ile yevmiye verilir ve hamal (Cins ve adedi beyannamede gösterilmek suretiyle) bagaj ve ikametgâh veya vazife mahalli ile istasyon, iskele veya durak arasındaki nakil vasıtası masrafları da ayrıca tediye olunur:
1. Birinci maddede yazılı kurumlara ait bir vazifenin ifası maksadiyle muvakkaten yurt içinde veya dışında başka bir yere gönderilenlere;
2. Yeni ve eski memuriyetlerine mütaallik bir meseleden dolayı bu kanuna tabi kurumlarca açılan bir dava sebebiyle sanık veya davalı olarak (İşten el çektirilmiş olsun veya olmasın) başka bir yere gönderilenlerden lehinde netice hasıl olanlara;
3. Memuriyet merkezlerinin bulunduğu mahal dışındaki bir vazifeye vekâleten gönderilenlere;
4. Fiilen oturduğu mahalden gayrı bir yere açıktan vekâleten gönderilenlere (yalnız gidiş ve dönüşleri için);
5. Muvakkat kaza salahiyeti ile gönderilenlere. ”
7. 10.07.2003 tarihli ve 25164 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Adalet Bakanlığı Memur Sınav, Atama ve Nakil Yönetmeliğinin;
7.1. “Hizmet gereği atama” başlıklı 29 uncu maddesi;
“Adlî veya idarî soruşturma ya da denetim elemanlarınca düzenlenen raporlara göre olumsuzluğu tespit edilmiş olanlar veya tutum ve davranışları nedeniyle o yerde kalmaları, ilgisine göre Bakanlıktaki birim amiri, Cumhuriyet başsavcısı, bölge idare mahkemesi başkanı veya Adlî Tıp Kurumu Başkanınca uygun görülmeyip gerekçeli olarak atanmaları teklif edilenler, bu Yönetmelikte belirtilen zorunlu çalışma sürelerini tamamlamadan ve yer değiştirme sureti ile atanma dönemi beklenmeksizin hizmet gereği olarak başka bir yere atanabilirler. Memurun görev yaptığı yerde ihtiyaç bulunmaması halinde diğer yerlere de ataması yapılabilir.
Atamaları adalet komisyonlarınca teklif edilenler komisyonlarca komisyon merkez veya mülhakatlarına atanabilecekleri gibi komisyonların teklifi üzerine Bakanlık onayı ile başka yerlere de atanabilirler...”
7.2. “Ceza İnfaz Kuramları ve Tutukevleri ile Denetimli Serbestlik Müdürlüklerinde Görev Yapan Memurların Bir Başka Görevi Yürütmek Üzere Görevlendirilmeleri veya Atanmaları” başlıklı 41 inci maddesi;
“Ceza infaz kurumları ve tutukevleri ile denetimli serbestlik (Mülga ibare: RG-2/4/2013-28606) (...) müdürlüklerinde çalışan memurların bulundukları görevde başarısız olmaları veya o görevi yapmalarında sakınca görülmesi veya ihtiyaç duyulması veya başarılı olup da diğer şartlardan birini veya birkaçını taşımamaları hâllerinde aynı unvan, kadro, sınıf ve maaşını muhafaza etmek kaydıyla bulundukları yerde başka bir görevi yürütmek üzere geçici görevlendirilmeleri veya başka bir yere bu maksatla atamaları yapılabilir.
Ceza infaz kurumları ve (Değişik ibare: RG-14/7/2012-28353) tutukevleri ile denetimli serbestlik (Mülga ibare: RG-2/4/2013-28606) (...) müdürlüklerinde görev yapan personel, Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü’nün uygun görüşü alındıktan sonra adliyelerde geçici olarak görevlendirilebilir.
Ceza infaz kurumları ve tutukevleri personeli, Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü ve ihtiyaç duyulması hâlinde mülhakat dışı ceza infaz kurumları ile tutukevlerinde, Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğünün teklifi ve Bakanlık oluru ile geçici olarak görevlendirilebilir. ”
8. 13.01.2018 tarihli ve 30300 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 41 Seri Nolu Harcırah Kanunu Genel Tebliğinin;
8.1. “Amaç” başlıklı 1 inci maddesi;
“Bu Tebliğ, 10/2/1954 tarihli ve 6245 sayılı Harcırah Kanununun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde yer alan memuriyet mahalli tanımına ilişkin olarak uygulamada ortaya çıkan tereddütleri gidermek ve uygulama birliğini sağlamak amacıyla, 27/11/2014 tarihli ve 29188 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Harcırah Kanunu Genel Tebliği (Seri No: 39) ’nde yapılan açıklamalara ilave olarak hazırlanmıştır. ”
8.2.“Büyükşehir belediyesinin olduğu illerde memuriyet mahalli” başlıklı 4 üncü maddesi;
“İl mülki sınırları içinde kalmak kaydıyla;
a) Memur ve hizmetlinin asıl görevli olduğu veya ikametgâhının bulunduğu yerleşim birimlerinin bağlı olduğu ilçe belediye sınırları içinde kalan ve aynı zamanda yerleşim özellikleri bakımından bütünlük arz eden yerler,
b) Söz konusu ilçe belediye sınırları dışında kalmakla birlikte yerleşim özellikleri bakımından bu yerlerin devamı niteliğindeki mahaller, memuriyet mahalli olarak kabul edilir.
Kurumlarınca sağlanan taşıt araçları ile gidilip gelinebilen yerler memuriyet mahalli olarak kabul edilir. ” Hükmünü amirdir.
IV. KAMU DENETÇİSİ SADETTİN KALKAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ
9. Kamu Denetçisi tarafından, başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; başvuru konusuna ilişkin hazırlanan Tavsiye Karar Önerisi Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.
V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme
10.Başvuran özetle; F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda ‘İnfaz ve Koruma Memuru’ olarak çalışmaktayken hakkında yürütülen adli ve idari soruşturmaların selameti açısından 20.09.2024 tarihinde ........................................ T tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna harcırahsız ve yolluksuz olarak görevlendirildiğini, 07.05.2025 tarihinde idareye geçici görevlendirmenin sonlandırılması talebiyle başvuruda bulunmasına rağmen talebinin reddedildiğini belirterek hakkında tesis edilen geçici görevlendirme işlemine ilişkin harcırah ödenmesini ve yapılan geçici görevlendirme işleminin iptal edilmesini talep etmektedir.
11. Adalet Bakanlığı tarafından gönderilen cevabi yazıda ise özetle; başvuranın başlatılan soruşturmaların selameti açısından soruşturmalar sonuçlanıncaya kadar personel ihtiyacı bulunan ........................................ T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu emrinde geçici olarak görevlendirilmesinin yapıldığı, daha sonra ise 08.07.2025 tarihli ve …..Bakanlık Olur'u ile geçici görevli olduğu ........................................ T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna hizmet gereği ataması yapıldığı, başvuran hakkında Genel Müdürlükçe alınan geçici görevlendirme onayının, harcırahsız ve yolluksuz olarak alındığından harcırah ve yolluk ödemesi yapılmadığı hususları ifade edilmiştir.
12. Başvuran tarafından Kurumumuza 19.08.2025 tarihinde e-posta aracılığıyla gönderilen belgede ........................................ T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna hizmet gereği ataması yapıldığından ‘geçici görevlendirme işleminin iptal edilmesi’ talebinden vazgeçtiği; ancak tarafına geçici görev yolluğu harcırahı ödenmediğinden bu işleme ilişkin tarafına ödeme yapılması talebinin sürdüğü ifadelerine yer verilmiştir.
13. Başvuranın hizmet belgesi incelendiğinde; 08.11.2021 tarihinde | Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda sözleşmeli statüde ‘İnfaz ve Koruma Memuru’ unvanında kamu görevine başladığı, 15.04.2023 tarihinde 657 sayılı Kanun’un Geçici 48 inci maddesi kapsamında sözleşmeli personel statüsünden kadroya atandığı, 20.09.2024 tarihinde ........................................ T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna geçici olarak görevlendirildiği, 08.07.2025 tarihli ve / Bakanlık Oluru ile geçici görevli olduğu ........................................ T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna hizmet gereği ataması yapıldığı bilgisi edinilmiştir.
14. Başvuranın Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğünün 20.09.2024 tarihli ve sayılı yazısı ile ‘yürütülen adli ve idari soruşturmaların selameti açısından, söz konusu soruşturmalar sonuçlanıncaya kadar harcırahsız ve yolluksuz olarak personel ihtiyacı bulunan ........................................ T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu emrinde görevlendirilmesi’ işlemi, kurum içi geçici görevlendirme niteliğinde olup “kurum içi geçici görevlendirme” ile ilgili kamu personel rejimine ilişkin mevzuatta açık bir düzenleme bulunmamakla birlikte, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu gereği asli görevleri ile ilgili olarak memurların kurum içinde geçici olarak görevlendirilebilmelerine aykırı bir husus da bulunmamaktadır. Kurum içi geçici görevlendirme müessesine ilişkin usul ve esasların belirlenmesinde, yargı kararları da büyük önem taşımaktadır. Yerleşik içtihat haline gelen idari yargı kararları ile birlikte kamu personel rejiminin esasları da göz önünde tutulduğunda, kurum içi geçici görevlendirmeye ilişkin şartlar daha açık ve net bir hal almaktadır.
15. Kamu görevlilerinin harcırah işlemleri, 10.02.1954 tarihli ve 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilmektedir. Kanun’un 3 üncü maddesinde ‘memuriyet mahalli’ tanımına yer verilmiş, memur veya hizmetlinin asıl görevli olduğu veya ikametgâhının bulunduğu şehir ve kasabaların belediye sınırları içinde bulunan mahaller, memuriyet mahalli kapsamında değerlendirilmiştir. Memuriyet mahalli tanımının uygulamada ortaya çıkan tereddütlerinin giderilmesi amacıyla 27.11.2014 tarihli ve 29188 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 39 Seri Nolu Harcırah Kanunu Genel Tebliğinde de büyükşehir belediyelerinde il mülki sınırları içinde kalmak kaydıyla; İlçe belediye sınırları dışında kalmakla birlikte yerleşim özellikleri bakımından bu yerlerin devamı niteliğindeki mahaller ve Kurumlarınca sağlanan taşıt araçları ile gidilip gelinebilen yerler memuriyet mahalli olarak belirlenmiştir. Söz konusu Tebliğde, memuriyet mahalline ilişkin açıklamalara yer verilerek ihtiyaç duyulması halinde o il genelinde farklı uygulamaların önüne geçilebilmesi amacıyla defterdarlıklardan yol gösterici mahiyette görüş alınacağı hususuna değinilmiştir. Ayrıca, 41 Seri Nolu Harcırah Kanunu Genel Tebliğinde de memuriyet mahalline ilişkin açıklamalara yer verilmiştir.
16. Başvuruya konu olayda; başvuranın 20.09.2024 tarihinden itibaren geçici olarak, 08.07.2025 tarihinden itibaren ise naklen atanma kapsamında görevlendirildiği ........................................ T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunun, daha önce asıl görevli olduğu veya ikametgâhının bulunduğu yerin yerleşim özellikleri bakımından bu yerlerin devamı niteliğindeki mahaller olup olmadığı hususunun açıklığa kavuşturulması gerekmektedir. 41 Seri Nolu Harcırah Kanunu Genel Tebliğinin 4 üncü maddesinde memuriyet mahalli, ‘Memur ve hizmetlinin asıl görevli olduğu veya ikametgâhının bulunduğu yerleşim birimlerinin bağlı olduğu ilçe belediye sınırları içinde kalan ve aynı zamanda yerleşim özellikleri bakımından bütünlük arz eden yerler, söz konusu ilçe belediye sınırları dışında kalmakla birlikte yerleşim özellikleri bakımından bu yerlerin devamı niteliğindeki mahaller ve Kurumlarınca sağlanan taşıt araçları ile gidilip gelinebilen yerler’ olarak hüküm altına alınmıştır.
17. Hukuk devletinin temel ilkelerinden biri “belirlilik”tir. Bu ilkeye göre, hukuki düzenlemelerin hem kişiler hem de idare yönünden herhangi bir duraksamaya ve kuşkuya yer vermeyecek şekilde açık, net, anlaşılır, uygulanabilir ve nesnel olması, ayrıca kamu otoritelerinin keyfi uygulamalarına karşı koruyucu önlem içermesi de gereklidir. Belirlilik ilkesi, hukuksal güvenlikle bağlantılı olup birey, yasadan, belirli bir kesinlik içinde, hangi somut eylem ve olguya hangi hukuksal yaptırımın veya sonucun bağlandığını, bunların idareye hangi müdahale yetkisini doğurduğunu bilmelidir. (AYM, 17/04/2008 Tarihli, E.2005/5, K.2008/93 sayılı Kararı).
18. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun ilgili hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, memurun kendi kadro görevinde ve kadrosunun bulunduğu birimde çalışması temel ilke olarak kabul edilmektedir. Meri mevzuat ve yargı içtihatlarında kamu hizmetinin yürütülmesinde, memurun başka bir yerde geçici görevlendirilmesi, olağan bir yöntem olmayıp, kamu yararı ve hizmet gerekleri açısından zorunluluk bulunması halinde istisnai olarak başvurulabilecek bir müessese olarak öngörülmüştür.
19. 6245 sayılı Harcırah Kanunu’nun “Muvakkat vazife harcırahı (Yol masrafı ve yevmiye)” başlıklı 14 üncü maddesinde, bu Kanun kapsamındaki kurumlara ait bir görev yapılması amacıyla geçici olarak yurt içinde veya dışında başka bir yere gönderilenlere geçici görev harcırahı olarak yol gideri ile yevmiye verileceği ve hamal (cins ve adedi beyannamede gösterilmek suretiyle) bagaj ve ikametgah veya görev yeri ile istasyon, iskele veya durak arasındaki nakil vasıtası giderlerinin de ayrıca ödeneceği hükme bağlanmıştır. Bu hükme göre, Kuruma ait bir görevin yapılması amacıyla geçici olarak yurtiçinde veya dışında başka bir yere gönderilen personele geçici görev yolluğu verilmesi gerekmektedir.
20. Sayıştay 2. Dairesince verilen 17.11.2016 tarihli ve 35437 nolu Kararda; "Bu hükümlere göre bir kimseye geçici görev yolluğu kapsamında ödeme yapılabilmesi için 14 üncü maddede yazılı şartlardan birinin gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu şartlardan biri de memur ve hizmetlinin bir vazifenin ifası maksadıyla muvakkaten yurt içinde veya dışında başka bir yere diğer bir deyişle memuriyet mahalli dışında bir yere gönderilmesidir. Yapılan incelemede, 'in, ’nın …………………..ilçesinde bulunan .... görevlendirildiği, ilgilinin ikametgâh yerinin olduğu, bu görevlendirme kapsamında ilgiliye harcırahın unsurlarından yol masrafının ödendiği anlaşılmıştır. Ancak, memuriyet mahalli içinde bir yere görevlendirilmiştir. Bu haliyle ilgiliye yol masrafı ödenmesi mümkün değildir." şeklinde değerlendirme yapılmış ve ikametgâhının bulunduğu yerdeki bir görevin ifası için görevlendirilen ilgiliye bu görevlendirmesi kapsamında harcırah ödenemeyeceği; memuriyet mahalli içinde bir yere görevlendirilen kişiye 6245 sayılı Harcırah Kanununda öngörülmemesine rağmen yol masrafı ödenmesi kamu zararı oluşturmaktadır." şeklinde karar verilmiştir.
21. Hazine ve Maliye Bakanlığınca verilen bir görüş yazısında da; 6245 sayılı Kanun uyarınca, kişinin görev yeri gibi ikametgâhının da memuriyet mahalli tanımına girdiği, kurumlara ait bir görevin yapılması amacıyla geçici olarak yurt içinde veya yurt dışında başka bir göreve gönderilen personele geçici görev yolluğu verilebilmesi için, bu görevlendirmenin mahalli dışına yapılmış olması gerektiği ifade edilmiştir.
22. Ayrıca, görevlendirmelere ait makam onaylarında “yolluksuz, harcırahsız” ibarelerine yer verilmiş olsa dahi 6245 sayılı Kanun’un 42 inci maddesinde getirilen sınırlamalar dikkate alınarak geçici görev harcırahının ödenmesi gerekmekte olup, “yolluksuz, harcırahsız” ibareleri ancak dava açma sürelerinin hesabında dikkate alınmaktadır. Yolluk ödenmesine (hak kazanılmasına) neden olan işlemin hukuki sebebi, genellikle atama, nakil veya geçici görevlendirme işlemlerinden biri olmakla birlikte, yolluğun ödenmesi konusunda idari dava konusu olabilecek bir uyuşmazlığın doğması, yolluk konusunda bir işlemin tesis edilmiş olması koşuluna bağlıdır. Yolluk konusundaki işlem ise ya yolluğa hak kazandıran atama, nakil veya geçici görevlendirme işlemiyle birlikte, atama, nakil veya görevlendirmenin “yolluklu veya yolluksuz” olduğunun işlemde belirtilmesi suretiyle, ya da yolluğa hak kazandığı iddiasında olan kişinin yolluk talebiyle başvurusu üzerine tesis edilebilir. Doğal olarak sözü edilen işlemle birlikte tesis edilmiş bir yolluk işleminin varlığı halinde, yani yolluklu veya yolluksuz ibaresinin işlemde yer alması durumunda dava açma süresi, yolluksuz ibaresi yer alan işlemin tebliğ tarihine göre belirlenecek; yolluk konusunda işlemde bir ibare konulmamış ya da ayrı bir işlem kurulmamış olması halinde dava açma süresi, 2577 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinde öngörüldüğü gibi ilgili tarafından yöneltilecek bir başvuru üzerine oluşacak açık veya zımni bir ret işlemine göre hesaplanacaktır. (Danıştay 5. Dairesi'nin 13/02/2014 tarihli ve E. 2013/10293, K. 2014/1031 sayılı kararı)
23. İdarenin ilave masraflardan kaçınmak amacıyla görevlendirme onayında harcırahsız ve yolluksuz ibaresine yer vermesi hukuken harcırah ödeme yükümlülüğünü ortadan kaldırmamaktadır. Bilindiği üzere, temel ve asli fonksiyonları kamu hizmetini yürütmek olan kamu görevlileri, kamu hizmetinin iyi işlemesi için, ya kendi isteklerine dayalı olarak, ya da re'sen kanunlarda yer alan kurallar çerçevesinde, yetkili idari makamlarca bulundukları yerden başka bir yere atanabilmekte veya başka bir yerde görevlendirilebilmekte, bu atamaya veya görevlendirmeye bağlı olarak da yeni görev yerlerinde göreve başlayabilmek için bazı giderler yapmak zorunda kalmaktadırlar
24. Yukarıda anlatılan hususlar, başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte göz önünde bulundurularak Kurumumuzca yapılan inceleme ve değerlendirme neticesinde; 6245 sayılı Harcırah Kanunu’nun ilgili hükümleri doğrultusunda başvuranın görevlendirmesinin yapıldığı ........................................ F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunun başvuranın daha önce görev yaptığı Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna kıyasen memuriyet mahalli tanımı içerisinde yer almadığı ve farklı il sınırları içerisinde yer aldığı, ayrıca somut uyuşmazlık konusuna ilişkin Ombudsmanın 2019/16737, 2020/98268 ve 2023/12648 numaralı Tavsiye Kararları birlikte değerlendirildiğinde başvuranın ........................................ T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna görevlendirilmesi işleminin yolluklu ve harcırahlı olarak düzeltilmesi ve buna göre oluşan mali kayıpların ödenmesi hususunda idareye tavsiyede bulunulması gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.
B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
25. İyi yönetim ilkelerine, 28.03.2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup; söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirmeler neticesinde; İdarenin “karara karşı başvuru yolları gösterilmesi” ilkesine uymadığı anlaşılmış olup, idareden bundan böyle bu ilkelere de uygun hareket etmesi önerilmektedir.
VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
26. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde herhangi bir işlem tesis edilmez veya eylemde bulunulmaz ise durmuş olan dava açma süresi kaldığı yerden işlemeye başlayacak olup (varsa) dava açma süresinden arta kalan sürede görevli ve yetkili mahkemelerde yargı yolu açıktır.
VII. KARAR
Açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN KABULÜNE;
Başvuranın ........................................ T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna görevlendirilmesi işleminin yolluklu ve harcırahlı olarak düzeltilmesi ve buna göre oluşan mali kayıpların ödenmesi hususunda ADALET BAKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNULMASINA,
6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca; ilgili idare tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Kararın BAŞVURANA ve ADALET BAKANLIĞINA tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.
Mehmet AKARCA Kamu Başdenetçisi
