Rektörler Hakkında İhaleye Fesat Suçunda Doğrudan Soruşturma Yapılamaz
Danıştay Birinci Dairesi, üniversite yöneticileri hakkında yürütülecek ceza soruşturmalarına ilişkin önemli bir karara imza attı. Kararda, rektörler hakkında ihaleye fesat karıştırma suçu nedeniyle 3628 sayılı Kanun uyarınca doğrudan soruşturma yapılamayacağı, bu kişiler yönünden 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 53. maddesinde düzenlenen özel soruşturma usulünün uygulanması gerektiği hüküm altına alındı.
Rektörlük İhalesi Danıştay Gündeminde
Danıştay Birinci Dairesinin 23.05.2024 tarihli ve 2024/778 Esas, 2024/891 Karar sayılı kararına konu olayda; ...................................Üniversitesi’nde 2012 yılında gerçekleştirilen “Rektörlük Makam Odası Özel İmalat Mobilya ve Koltuk Alımı” ihalesine fesat karıştırıldığı iddiasıyla üniversite rektörü ile birlikte idari ve mali işler dairesinde görevli bazı yöneticiler hakkında soruşturma yürütüldü.
Yükseköğretim Kurulu tarafından verilen lüzum-u muhakeme kararına yapılan itiraz üzerine dosya Danıştay Birinci Dairesince incelendi.
Rektörler Yönünden 2547 Sayılı Kanun Uygulanır
Danıştay kararında, ihaleye fesat karıştırma suçunun Türk Ceza Kanunu’nun 235. maddesinde düzenlendiği ve 3628 sayılı Kanun kapsamında yer aldığı belirtilmekle birlikte, rektörler yönünden özel bir yargılama usulü bulunduğu vurgulandı.
Kararda;
-
Rektörlerin, görevleri nedeniyle işledikleri ileri sürülen suçlar bakımından 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 53. maddesinde öngörülen özel ceza soruşturması usulüne tabi olduğu,
-
Bu nedenle 3628 sayılı Kanun’un doğrudan soruşturma hükümlerinin rektörler açısından uygulanamayacağı açıkça ifade edildi.
Bu çerçevede, üniversite rektörü hakkında verilen lüzum-u muhakeme kararı hukuka uygun bulunarak onandı ve rektörün TCK 235. madde uyarınca yargılanmasına karar verildi.
İdari Personel İçin Doğrudan Savcılık Soruşturması
Danıştay, aynı dosyada yer alan İdari ve Mali İşler Daire Başkanı ile Şube Müdürü yönünden ise farklı bir değerlendirme yaptı.
Kararda;
-
Bu kişilerin rektör statüsünde olmadıkları,
-
Haklarındaki ihaleye fesat karıştırma suçunun Cumhuriyet savcılığı tarafından genel hükümlere göre doğrudan soruşturulması gerektiği,
-
Bu nedenle YÖK tarafından verilen lüzum-u muhakeme kararlarının hukuka aykırı olduğu sonucuna varıldı.
Bu kapsamda, söz konusu kişiler yönünden verilen lüzum-u muhakeme kararları bozuldu ve dosyanın genel hükümlere göre soruşturma yapılmak üzere Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmesine karar verildi.
Uygulamada Emsal Niteliğinde
Danıştay Birinci Dairesinin bu kararıyla;
-
Üniversite yöneticileri hakkında ceza soruşturmalarında statüye göre uygulanacak usul netleşti,
-
3628 sayılı Kanun ile 2547 sayılı Kanun arasındaki yetki ve usul ayrımı açık biçimde ortaya konuldu,
-
Rektörler bakımından özel soruşturma rejiminin devam ettiği bir kez daha teyit edildi.
Karar, üniversitelerde yürütülen ihale süreçleri ve bu süreçlere ilişkin ceza soruşturmaları bakımından emsal nitelik taşıyor.
T.C.
D A N I Ş T A Y BİRİNCİ DAİRE
Esas No : 2024/778 Karar No : 2024/891
K A R A R
Şüpheliler :
1- .. ............................... Üniversitesi Rektörü
2- .-Aynı Üniversitede İdari ve Mali İşler Daire Başkanı
3- .-Aynı Üniversitede İdari ve Mali İşler Şube Müdürü
Suçları : 2012/149258 ihale kayıt numaralı Rektörlük Makam Odası Özel İmalat Mobilya ve Koltuk Alımı İşi ihalesine fesat karıştırmak.
Suç Tarihi : 2012 Yılı.
İncelenen Karar : Yükseköğretim Kurulu Başkanlığınca oluşturulan Kurulun 9.12.2022 tarih ve 2022/75 sayılı lüzum-u muhakeme kararı
Karara İtiraz Edenler : Haklarında lüzum-u muhakeme kararı verilen . vekili Av. ., . ve
İnceleme Nedeni : İtiraz üzerine.
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının 28.2.2024 tarih ve 12910 sayılı yazısı ekinde gönderilen soruşturma dosyası ile yukarıda belirtilen Kurul kararı ve bu karara haklarında lüzum-u muhakeme kararı verilenler
tarafından yapılan itirazlar, Tetkik Hâkimi Gökhan Günhan'ın açıklamaları dinlenildikten sonra, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 53’üncü maddesi uyarınca incelendi;
Gereği Görüşülüp Düşünüldü:
3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu’nun 17’nci maddesinde, bu Kanun’da ve 18.6.1999 tarihli ve 4389 sayılı Bankalar Kanunu’nda yazılı suçlarla, irtikap, rüşvet, basit ve nitelikli zimmet, görev sırasında veya görevinden dolayı kaçakçılık, resmi ihale ve alım ve satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarının açıklanması veya açıklanmasına sebebiyet verme suçlarından veya bu suçlara iştirak etmekten sanık olanlar hakkında 2.12.1999 tarihli ve 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun hükümlerinin uygulanmayacağı, görevleri veya sıfatları sebebi ile özel soruşturma ve kovuşturma usulüne tabi olan sanıklarla ilgili kanun hükümleri saklı olduğu, Kanun’un 19’uncu maddesinde de, Cumhuriyet savcısının 17’nci maddede yazılı suçları işlediğini öğrendiğinde sanıklar hakkında doğrudan doğruya ve bizzat soruşturmaya başlamakla beraber durumu atamaya yetkili amirine veya 8’inci maddede sayılan mercilere bildireceği hüküm altına alınmıştır.
Öte yandan, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 53’üncü maddesinin ceza soruşturması usulünü düzenleyen (c) bendinde, yükseköğretim üst kuruluşları başkan ve üyeleri ile yükseköğretim kurumları yöneticilerinin, kadrolu ve sözleşmeli öğretim elemanlarının ve bu kuruluş ve kurumların 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi memurlarının görevleri dolayısıyla ya da görevlerini yaptıkları sırada işledikleri ileri sürülen suçlar hakkında yetkili makamlarca inceleme başlatılabileceği, inceleme sonucunda soruşturma açılmasına karar verilmesi ya da doğrudan soruşturma başlatılması halinde, Yükseköğretim Kurulu Başkanı için kendisinin katılmadığı, Milli Eğitim Bakanının başkanlığındaki bir toplantıda, Yükseköğretim Kurulu üyelerinden teşkil edecek en az üç kişilik bir kurulca, diğerleri için Yükseköğretim Kurulu Başkanınca veya diğer disiplin amirlerince doğrudan veya görevlendirilecekleri uygun sayıda soruşturmacı tarafından soruşturma yapılacağı, Kanun’un 53/c-2/b maddesinde de, Devlet ve vakıf yükseköğretim kurumu rektörleri, rektör yardımcıları ile üst kuruluş genel sekreterleri hakkında son soruşturmanın açılıp açılmamasına Yükseköğretim Kurulu üyelerinden teşkil edilecek üç kişilik kurul tarafından karar verileceği, 53/c-6 bendinde, Yükseköğretim Kurulu Başkanı ve rektörler hakkında 19/4/1990 tarihli ve 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlarından dolayı yapılacak ceza soruşturmasında yukarıda belirtilen ceza kovuşturması usulünün tatbik edileceği, 3628 sayılı Kanun kapsamına giren suçlardan dolayı kanuni kovuşturma için gereken iznin, Yükseköğretim Kurulu üyeleri ile Yükseköğretim Denetleme Kurulu Başkan ve üyeleri ve bu kuruluşların memurları (Üniversitelerarası Kurul memurları dahil) hakkında Yükseköğretim Kurulu Başkanından, üniversite yöneticileri ve öğretim elemanları ile memurlar hakkında üniversite rektörlerinden alınacağı, 53/c-8 bendinde de, bu Kanunda yer almamış hususlarda 2/12/1999 tarihli ve 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanma Hakkında Kanun hükümlerinin uygulanacağı hükme bağlanmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, ...'na isnat edilen eylemin, Türk Ceza Kanunu’nun 235’inci maddesinde düzenlenen ihaleye fesat karıştırma suçuna karşılık geldiği, bu suçun 3628 sayılı Kanun’un 19’uncu maddesi gereğince genel hükümlere göre doğrudan soruşturulması gerekmekte ise de, adı geçenin suç tarihinde .................................................Üniversitesi Rektörü olarak görev yaptığı, 2547 sayılı Kanun’un 53/c-6 maddesi gereğince Rektör olan şüpheli hakkında ihaleye fesat karıştırma suçu nedeniyle ceza soruşturması yapıldığı, bu nedenle dosyadaki bilgi ve belgelere göre mevcut delillerin, atılı suçtan dolayı şüpheli ... hakkında kamu davası açılması gerektiği hususunda yeterli şüphe oluşturduğu anlaşıldığından, itirazın reddiyle Yükseköğretim Kurulu Başkanlığınca oluşturulan Yetkili Kurulun 9.12.2022 tarih ve 2022/75 sayılı kararının; atılı suçtan ...'nun lüzum-u muhakemesine ilişkin kısmının onanmasına, ... 'nun eylemine uyan Türk Ceza Kanunu’nun 235’nci maddesi uyarınca yargılanmasına, yargılamanın Isparta Asliye Ceza Mahkemesinde yapılmasına,
Diğer taraftan, şüpheliler .'e ve .'a isnat edilen suçun Türk Ceza Kanunu’nun 235’inci maddesinde düzenlenen ihaleye fesat karıştırma suçuna denk geldiği, şüphelilere isnat edilen bu suçun Isparta Cumhuriyet Başsavcılığınca genel hükümlere göre doğrudan soruşturulması gerektiği, bu suç nedeniyle 2547 sayılı Kanun’un 53’üncü maddesi uyarınca ceza soruşturması yapılamayacağı ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 53/c maddesi uyarınca şüpheliler hakkında men-i muhakemeleri veya lüzum-u muhakemeleri yolunda karar verilemeyeceği anlaşıldığından, itirazların kabulüyle Yükseköğretim Kurulu Başkanlığınca oluşturulan Kurulun 9.12.2022 tarih ve 2022/75 sayılı kararının; atılı suçtan .'in ve ...'ın lüzum-u muhakemelerine ilişkin kısmının bozulmasına, atılı suç nedeniyle adı geçenler hakkında genel hükümlere göre soruşturma yapılmasına,
Dosyanın, hakkında verilen lüzum-u muhakeme kararı kesinleşen ... ile ihaleye fesat karıştırma suçundan haklarında genel hükümlere göre doğrudan soruşturma yapılması gereken ... ve ... yönünden gereği için karar ekli olarak Isparta Cumhuriyet Başsavcılığına, kararın birer örneğinin Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, ............................. Üniversitesi Rektörlüğü ile itiraz edenlere gönderilmesine 23.5.2024 tarihinde oybirliğiyle kesin olarak karar verildi.
