Kurumsal yönetim yönetişim nedir? Kurumsal yönetimin değerlendirilmesi kullanılan araçlar nelerdir?
Kurumsal yönetim, “Kurumun amaç ve hedeflerine ulaşmasına yönelik olarak, üst yönetim tarafından, kurum faaliyetlerinin yönlendirilmesi, yönetilmesi ve gözlenmesi gayesiyle uygulanan yapı ve süreçlerin bir birleşimidir”. Kurumsal yönetim; iç kontrol ve risk yönetimi sistemlerinin temelini oluşturur. Yönetim tarafından kurum faaliyetlerinin yönetilmesi, yönlendirilmesi ve gözlenmesi amacı ile oluşturulan ve uygulanan;
-Etik ilke ve davranış kuralları,
-Misyon, vizyon ve değerler,
-Kurumsal stratejiler, amaç, hedef ve performans göstergeleri,
-Organizasyon yapısı,
-Görev, yetki ve sorumlulukların dağıtımı,
-Karar alma mekanizmaları,
-Kurum içi iletişim,
-Paydaşlarla olan ilişkiler,
-İnsan kaynakları politikaları,
-Faaliyet sonuçlarının izlenmesi ve raporlanması,
gibi çok sayıda işlem ve faaliyet kurumsal yönetim süreci kapsamındadır.
Yukarıda belirtilen kurumsal yönetim unsurları, iç denetim planları hazırlanırken göz önünde bulundurulmalıdır. Hangi kurumsal yönetim süreçlerinin iç denetim planına alınacağına ilişkin karar, risk değerlendirme sonuçlarına dayanılarak ve üst yöneticinin değerlendirmeleri alınarak belirlenmelidir. Tüm kurumsal yönetim faaliyetlerinin bir plan döneminde denetlenmesi zorunlu olmayıp, kurumun amaçlarını gerçekleştirmesi üzerinde önemli etkiler yaratabilecek faaliyetlere ağırlık verilmelidir.
Denetim görevlerinin yürütülmesi sırasında kurumsal yönetim riskleri de değerlendirilmelidir. Kurumsal yönetime ilişkin sorun oluşturabilecek bazı durumlar aşağıda sıralanmaktadır;
-Yönetim tarafından uzun vadeli stratejiler yerine kısa vadeli sonuçlara odaklanılması,
-Yöneticiler tarafından, kurumsal stratejilerin belirlenmesi ve performansın izlenmesi
faaliyetlerinin, güvenilir ve güncel bilgiye dayanmadan gerçekleştirilmesi,
-Üst yönetim tarafından belirlenen stratejilerin, birim düzeyindeki amaçlar ve hedefler ile ilişkisinin kurulmaması nedeniyle gerçekleştirilememesi,
-Bilgi teknolojisi önceliklerinin, kurumsal hedeflere göre belirlenmemesi,
-Kurumsal etik ilkelerin kurum özelinde belirlenmemiş veya duyurulmamış olması
nedeniyle personelin farkındalık düzeyinin düşük olması,
-Kilit fonksiyonlardaki personelin yetkin olmaması veya personel devir hızının yüksekliğinin, personelde tecrübe eksikliğine ve kontrollerin uygulanmasında güvenilirliğin azalmasına yol açması,
-Etik ilke ve davranış kurallarının tanımlanmaması, ihbar politikalarının eksikliği veya bildirilen ihbarlar hakkında gerekli incelemelerin yapılmaması, etik ilke ve davranış kurallarının etkinliğinin değerlendirilmemesi, yöneticilerin kontrolleri geçersiz kılması gibi nedenlerle yolsuzlukların artması,
-Yöneticilerin, risk ve kontrollere ilişkin yeterli farkındalığa sahip olmaması nedeniyle, yöneticilerin kararlarını, kararların taşıdığı riskleri tümüyle anlamadan ve değerlendirmeden vermesi.
Kurumsal yönetim unsurları, ayrı bir denetim alanı olarak belirlenebileceği gibi denetim görevleri içerisinde de değerlendirilebilir. Kurumsal yönetimin bir bütün olarak ayrı bir denetim alanı olarak ele alınması düşünüldüğünde, özellikle kurumsal yönetime ilişkin olgunluk düzeyinin düşük olduğu kurumlarda, bu konuda önceliğin danışmanlık faaliyetlerine verilmesi uygun olacaktır.
Kurumsal yönetimin denetimi; genellikle dolaylı veya dolaysız olarak üst yönetim tarafından veya onun talimatı ile gerçekleştirilen kontrollerin değerlendirilmesini de içerdiğinden, İDB Başkanları, kurumsal yönetim süreçlerine ilişkin denetim faaliyetlerini hassas konular olarak değerlendirmeli ve bu tür denetimlerin dikkat ve özenle yürütülmesini sağlamalıdır. İDB Başkanı, denetim ekibinin ihtiyaç duyduğu kişilerle görüşmesi veya belgeleri elde etmesi konusunda güçlüklerle karşılaşma ihtimalini dikkate almalı, kritik pozisyonlarda bulunan yöneticilerle denetim görevinin planlanması sürecinin erken safhalarında toplantı yapmalıdır.
Bu toplantılarda; hangi bilgilere neden ihtiyaç duyulduğu, kurumsal yönetim süreçlerinin etkinliğinin değerlendirilmemesi durumunda, risk yönetimi ve kontrol sistemlerine ilişkin güvence faaliyetlerinin de eksik kalacağı gibi konular yöneticilere açıklanmalıdır. Yöneticilerin çekinceleri varsa bunların giderilmesi sağlanmalı ve bu kapsamda çözümlenemeyen hususlar, üst yöneticiye bildirilmelidir.
Kurumsal yönetimin değerlendirilmesi görevlerinde; “anketler”, “yönetimin öz değerlendirmeleri”, “ortak çalışma ve uzman desteği” ve “etik ile ilgili program ve faaliyetlerin değerlendirilmesi” araçları kullanılabilir
