Performansa dayalı sosyal denge tazminatı ödenebilir mi?

İlgili idare ile yetkili sendika arasında imzalanan, sosyal denge tazminatına ilişkin sözleşmelerde,  personelin çalışmaya teşvik edilerek kurumun üstlendiği kamu hizmetlerinin daha iyi yürütülmesi amacıyla, personele ödenecek sosyal denge tazminatı tutarının, performansa dayalı bir sistemle, farklı oranlar esas alınarak belirlenmesinin mevzuata aykırılık teşkil etmediği hakkında.

Danıştay 12. Daire Başkanlığı 2018/3656 E. , 2021/2524 K.
"İçtihat Metni"

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/3656
Karar No : 2021/2524

TEMYİZ İSTEMİNDE BULUNAN TARAFLAR :
1- DAVACI : … Sendikası
VEKİLİ : Av. …

2- DAVALI : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, taraflarca aleyhlerine olan kısımlarının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı Sendika tarafından; Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile … Sendikası arasında 30/06/2014 tarihinde imzalanan ve 30/06/2014-31/12/2015 dönemini kapsayan Sosyal Denge Tazminatı Sözleşmesinin 6/1, 6/6-a, 7/1, 8/3 ve 11/b maddelerinin iptaline karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince; dava konusu edilen Sosyal Denge Tazminatı Sözleşmesiyle, sosyal denge tazminatından faydalanmanın davalı idarenin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlisi olma dışında, sözleşmenin tarafı olan yetkili sendikanın üyesi olma veya herhangi sendikanın üyesi olma ya da sendika üyesi olmama şartına bağlanmasının hukuki bir dayanağının bulunmadığı, bu durumun sendikaya üye olma ya da olmama ve üye olunacak sendikayı seçme özgürlüğünü kısıtlayıcı sonuçlar meydana getirdiği; yine sosyal denge tazminatından faydalanmayı yetkili sendika üyesi olmayanlar yönünden, sözleşme aidatı altında farklı oranlar üzerinden ödenti (aidat) alınmasının bir dilekçe ile kabul ve taahhüt ettirilmesinin de haklı ve hukuki dayanağının bulunmadığı gerekçesiyle Sözleşmenin 6/1 maddesinin iptaline, çalışanların ekonomik durumlarının iyileştirilmesi, ekonomik ve sosyal seviyelerinin yükseltilmesi amaçlarına yönelik olarak verilmesi öngörülen sosyal denge tazminatının bir ayrıma gidilmeksizin tüm çalışanlara belirli koşullarda ödenmesi gerekmekte olup, davalı idarede çalışan kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödemesinin dayanağı olan mevzuatta yer verilmeyen kısıtlamaların (disiplin cezası almama koşulunun) sözleşme hükümlerine konularak personelin bu parasal haktan yoksun bırakılmasında hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle Sözleşmenin 6/6-a maddesinin iptaline, Sözleşmede taraf olan sendikanın dışında kalan sendikaların üyesi olan kamu görevlilerinden dayanışma aidatı veya başka adlar altında bir ödenti (aidat) alınmasına ilişkin hükümlerin, sosyal denge tazminatının ödenmesinde aynı kadro veya pozisyonlarda bulunan kamu görevlileri arasında ayrım (eşitsizlik) niteliği taşıyacağından, anılan Sözleşmenin 7/1 maddesinin iptaline, Sözleşmenin herhangi bir maddesine ilişkin olarak mahkeme tarafından iptal veya yürütmeyi durdurma kararı verilmesi halinde Sözleşmenin tüm maddelerinin iptal edilmiş kabul edileceği, ödemelerin durdurulacağı ve sözleşme metninin yok kabul edilerek yeniden düzenleneceğinin öngörülmesinin, mahkemeye erişim hakkına yönelik bir sınırlama oluşturacağı, dolayısıyla kişilerin hak arama hürriyeti ve adil yargılanma hakkının ihlali sonucunu doğuracak nitelikte bulunduğu gerekçesiyle, Sözleşmenin 8/3 maddesinin iptaline, her ne kadar davacı tarafından, Sözleşmenin 11/b maddesinin uygulamasıyla ilgili olarak yetkili sendika üyesi personele %100 sosyal denge tazminatı ödendiği, diğer sendika üyelerine ise %20 sosyal denge tazminatı ödendiği, sosyal denge sözleşmesinden kendi üyelerinin eşit bir şekilde yararlanmasının sağlanmasının gerektiği, bu durumun personel arasında iç barışın sağlanması ve çalışma huzurunun korunması için bu durumun gerekli olduğu iddialarıyla söz konusu maddenin iptali istenilmiş ise de, davalı idarece dosyaya eklenen davacı Sendikaya üye memurların performans puanlarını gösterir Sosyal Denge Tazminatı Performans Listesinin incelenmesinden; performans puanlarının verilmesinde sözleşmenin tarafı sendikaya üye olmayan memurlara düşük sosyal denge tazminatı ödendiği iddiasının yerinde olmadığı görüldüğünden, Sözleşmenin 11/b maddesi yönünden davanın reddine karar verilmiştir.

TARAFLARIN İDDİALARI :
Davacı Sendika tarafından; Mahkeme kararının Sözleşmenin 11/b maddesi yönünden davanın reddine ilişkin gerekçesinde, dava dilekçesinde ileri sürülmeyen hukuka aykırılık iddialarına yer verildiği, Sendika üyeleri arasında farklı oranlarda sosyal denge tazminatı ödendiği yönünde bir iddialarının bulunmadığı, Sözleşmenin 11/b maddesiyle, kanunda mevcut olmayan bir kısıtlamaya yer verildiği, kaynağını kanundan almayan bir kısıtlamanın sözleşme maddesiyle düzenlenmesinin mümkün olmadığı, 4688 sayılı Kanun gereği sosyal denge tazminatının herkese eşit olarak ödenmesi gerekirken, personele farklı dilimler halinde ödenmesini öngören bir sistemin hukuka aykırı olduğu, söz konusu maddeyle getirilen performans sisteminin çalışanların iyiden kötüye sıralanması sonucunu doğurduğu, somut bilgi ve belgeye dayanmayıp, amirlerin kanaatinin esas alındığı, adil bir uygulama olmadığı ve çalışma barışını da zedelediği belirtilerek, Mahkeme kararının aleyhe olan kısımlarının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
Davalı İdare tarafından; Sözleşmenin dava konusu edilen maddelerinde hukuka aykırılık bulunmadığı belirtilerek, Mahkeme kararının aleyhe olan kısımlarının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

TARAFLARIN SAVUNMALARI : Davacı Sendika tarafından temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmakta olup; davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : 14/08/2013 tarih ve 28735 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan ve 2014 - 2015 yıllarını kapsayan 2. dönem Toplu Sözleşmenin 4. bölümünün 1. maddesinde, “….Sosyal denge tazminatının verilmesi yönünde yapılabilecek sözleşmelerde, tavan tutarı aşmamak kaydıyla ödenebilecek tazminatın aylık tutarı, görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre farklı olarak belirlenebilir.” kuralına yer verilmiş olup; bu düzenlemede personele ödenecek tazminatın farklı belirlenmesi hususunda, "performans" kriterine yer verilmediği, ayrıca Sözleşmenin 11/b maddesiyle getirilen performans sisteminin adil olmadığı ve çalışma barışını zedeler nitelikte olduğu sonucuna ulaşıldığından, davacının temyiz isteminin kabulü ile Mahkeme kararının davanın reddine ilişkin kısmının bozulması, davalı idarenin temyiz isteminin reddi ile kararın iptale ilişkin kısımlarının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İLGİLİ MEVZUAT VE HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İdare ve vergi mahkemeleri tarafından verilen kararların temyiz yolu ile incelenerek bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde belirtilen nedenlerden birinin bulunması halinde mümkün olup, temyize konu Mahkeme kararının "Sözleşmenin 6/1, 6/6-a, 7/1 ve 8/3 maddelerinin iptaline" ilişkin kısımlarında 49. maddede belirtilen bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, kararın bu kısmı yönünden davalı idarenin temyiz istemi yerinde görülmemiştir.

Kararın, Sözleşmenin 11/b maddesi yönünden davanın reddine ilişkin kısmına gelince;
14/08/2013 tarih ve 28735 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan ve 2014-2015 yıllarını kapsayan 2. dönem Toplu Sözleşmenin 4. bölümünün 1. maddesinde, “…. Sosyal denge tazminatının verilmesi yönünde yapılabilecek sözleşmelerde, tavan tutarı aşmamak kaydıyla ödenebilecek tazminatın aylık tutarı, görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre farklı olarak belirlenebilir.” kuralına yer verilmiştir.
Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile Belediye ve … Sendikası arasında 30/06/2014 tarihinde imzalanan ve 30/06/2014-31/12/2015 dönemini kapsayan Sosyal Denge Tazminatı Sözleşmesinin 1. maddesinde, bu Sözleşmenin amacının, personele sosyal denge tazminatı ödenmek suretiyle, çalışma performansının ve hizmet kalitesinin arttırılarak idarenin hizmet üretme kapasitesinin güçlendirilmesi olduğu belirtilmiş; bu amaca uygun olarak, dava konusu edilen 11/b maddesiyle de, performansa dayalı bir sistemle personele farklı oranlarda sosyal denge tazminatı ödenmesi öngörülmüştür.
Buna göre, 2. dönem Toplu Sözleşmenin 4. bölümünün 1. maddesiyle, sosyal denge tazminatına ilişkin sözleşmelerde, tazminatın görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre farklı olarak belirlenebilmesi hususunda sözleşmenin taraflarına düzenleme yapma yetkisi verildiği anlaşılmış olup; bu yetkiye istinaden personelin çalışmaya teşvik edilerek kurumun üstlendiği kamu hizmetlerinin daha iyi yürütülmesi amacıyla, personele ödenecek sosyal denge tazminatı tutarının, performansa dayalı bir sistemle, farklı oranlar esas alınarak belirlenmesini öngören Sosyal Denge Tazminatı Sözleşmesinin 11/b maddesinde ve bu kısım yönünden davanın reddi yolundaki Mahkeme kararında sonucu itibarıyla hukuka aykırılık görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Tarafların temyiz istemlerinin reddine,
2. ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, Sözleşmenin 6/1, 6/6-a, 7/1 ve 8/3 maddelerinin iptaline ilişkin kısımlarının ONANMASINA,
3. Kararın, "Sözleşmenin 11/b maddesi yönünden davanın reddine" ilişkin kısmının, yukarıda belirtilen gerekçe ile sonucu itibarıyla ONANMASINA,
4. Temyiz giderlerinin istemde bulunanlar üzerinde bırakılmasına,
5. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
6. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin birinci fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (onbeş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 27/04/2021 tarihinde oybirliğiyle karar veril