Memur Aylıksız/Ücretsiz  İzinde Çalışabilir mi?

Devlet memuru olarak çalışan kişilere tanınan haklardan biriside aylıksız ücretsiz  izin hakkıdır.Bazı durumlarda ücretsiz izin alma hakkına sahip olan memurlar aylıksız izin alarak ücretsiz izin dönemlerde çeşitli işlerde çalışmaktadırlar.Bu şekilde aylıksız izin alan memurların özel sektörde veya başka gelir getirici faaliyetlerde çalışıp çalışamayacağı memurlar arasında merak konusu olmaktadır.Bu şekilde ücretsiz izinde çeşitli yerlerde çalışan ve gelir elde eden memurların durumunu mevzuat hükümleri doğrultusunda değerlendirmeye çalışacağız.

Memur olarak çalışanların aylıksız veya ücretsiz olarak nitelendirilen izinleri hangi durumlarda ve nasıl kullanacağı hususu 657 sayılı devlet memurları kanununda açıklanmıştır.

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Aylıksız izin “ başlıklı 108 inci maddesinin (E) bendinde “Memura, yıllık izinde esas alınan süreler itibarıyla beş hizmet yılını tamamlamış olması ve isteği hâlinde memuriyeti boyunca ve en fazla iki defada kullanılmak üzere, toplam bir yıla kadar aylıksız izin verilebilir.” hükmü yer almaktadır.İlgili kanun maddesinde yer alan hükümler doğrultusunda devlet memurlar aylıksız izin hakkına sahiptirler.

Bu şekilde verilen aylıksız izin memura tanınmış bir hak olup, söz konusu durum kişinin memuriyet sıfatını sona erdirmediği gibi memurun aylığı dışındaki hak ve yükümlülükleri de devam etmektedir.Yani ücretsiz izne ayrılan memur sadece maaşlarından mahrum kalmakta bunun dışında memur olarak sorumlu hak ve yükümlülükleri devam etmektedir.

Nitekim 01.02.1988 tarih ve 4620/1 sayılı Sayıştay Genel Kurul Kararında aylıksız izinli olan Devlet memurunun memuriyet sıfatının devam ettiğini belirtmek suretiyle eş ile bakmaya mecbur olduğu ana, baba ve çocuklarının tedavi giderlerinin kurumunca ödenmesi yönünde karar vermiştir.

Diğer taraftan, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 02/01/2014 tarihli ve 6514 sayılı Kanunun 9 uncu maddesiyle değiştirilen “Ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağı” başlıklı 28 inci maddesinde “Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç). Memurlar, mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamaz; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir iş yerinde veya vakıf yükseköğretim kurumlarında çalışamaz.

Memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kanunla kurulmuş yardım sandıklarının yönetim, denetim ve disiplin kurulları üyelikleri ile özel kanunlarda belirtilen görevler bu yasaklamanın dışındadır.

…” hükmüne yer verilmek suretiyle memurların meslekî faaliyette bulunmak üzere gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir işyerinde veya vakıf üniversitelerinde çalışamayacakları; ancak özel kanunlarda belirtilen görevlerin bu yasaklamanın kapsamı dışında olduğu ifade edilmiştir.

Yukarıda yer verilen hüküm ve açıklamalar çerçevesinde; 657 sayılı Kanun kapsamında alınan aylıksız izinde memuriyet sıfatı sona erdirmediği gibi aylık dışındaki hak ve yükümlülükler de devam ettiğinden  aylıksız izin alan memurun 657 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin istisnası kapsamında olan özel kanunlardaki görevlerin dışında çalışamayacağı düşünülmektedir..

Ücretsiz veya Aylıksız İzinde Çalışan Memura Uygulanacak Yaptırım Nedir?

Ücretsiz veya aylıksız izinde çalıştığı veya gelir getirici faaliyette bulunduğu tespit edilen memurların disiplin cezası ile karşı karşıya kalmaları mümkündür.Eğer memurun yapmış olduğu faaliyet kanun kapsamında sayılan istisnalar dışında değil ise devlet memuruna kademe ilerlemesinin durdurulması cezası verilir.

657 Sayılı Kanunun disiplin hükümlerini düzenleyen 125 inci maddesinin (D) bendinin (h) fıkrasında; Ticaret yapmak veya Devlet memurlarına yasaklanan diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunmanın kademe ilerlemesini durdurma cezası ile cezalandırılacağı hüküm altına alınmıştır. Bu hüküm gereğince yasaklanan faaliyette bunanların, kademe ilerlemeleri, fiilin ağırlık derecesine göre 1-3 yıl durdurulur.
Danıştay, 21.10.1992 tarih ve E.1991/3960, K.1992/2707 sayılı kararında; Ticaret ve kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağına uymayan ve bu nedenle bir yıl kademe ilerlemesinin durdurulması ile cezalandırılan kişinin başmüfettişlik görevinden alınmasında hukuka aykırılığın bulunmadığı sonucuna varılmıştır.