Anayasa Mahkemesi'nden önlisans ilahiyat mezunları için önemli karar

Anayasa Mahkemesi, 7141 sayılı Kanun’un 5. Maddesiyle sadece ilahiyat ön lisans programından mezun olanlara ilahiyat ve aynı programı uygulayan fakültelerde lisans tamamlama hakkı verilmesinin Anayasa'ya olduğuna karar verdi.

İptal talebinin gerekçesi ile Mahkemenin konuya ilişkin değerlendirmesi aşağıda yer almaktadır.

İptal Talebinin Gerekçesi

Başvuru kararında özetle; dava konusu kuralla sadece ilahiyat önlisans programlarından mezun olanlara ilahiyat ve aynı programı uygulayan fakültelerde lisans tamamlama eğitimi yaptırılacağının hükme bağlandığı, bu itibarla yalnızca ilahiyat önlisans mezunlarına yönelik olan kuralın eşitlik ve sosyal hukuk devleti ilkelerine aykırı olduğu, kişisel nitelikleri ve durumları özdeş olanlar arasında kanunlarda öngörülen kurallarla değişik uygulamalar yapılamayacağı, lisans programları olan önlisans programlarının tamamının aynı durumda bulunduğu, ilahiyat önlisans mezunları dışındaki önlisans mezunlarının lisans tamamlamak için sınava girerken ilahiyat önlisans mezunlarına hiçbir şart aranmaksızın lisans tamamlama hakkı verilmesinin ayrıcalıklı bir durum yarattığı, ilahiyat önlisans mezunlarının lisans programlarına geçişleriyle ilgili hükümlerin kanunda tam olarak açıklanmaması nedeniyle kuralın belirsiz olduğu, belirli ve öngörülebilir kurallara bağlanmaksızm verilen yetkilerin hukuki güvenlik ilkesini zedeleyeceği, kanunların devlet faaliyetlerinin düzenle sürdürülebilmesi için gerekli olan hukuksal altyapıyı oluşturmak, kamu yararını gerçekleştirmek ve uygulanmak amacıyla çıkarılması gerektiği, devlet faaliyetlerinin düzenle sürdürülmesine engel olan, kamu yararı amacı taşımayan, kamu hizmetinin nitelikleriyle, hak, hukuk ve adalet anlayışıyla bağdaşmayan, makul olmayan ve uygulanabilirliği bulunmayan düzenlemenin hukuk devleti ve eşitlik ilkelerini ihlal ettiği belirtilerek kuralın Anayasa’nm 2. ve 10. maddelerine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

Anayasa’ya Aykırılık Sorunu

Dava konusu kuralla 2547 sayılı Kanun’un geçici 77. maddesinin yürürlüğe girdiği tarih olan 18/5/2018 tarihi itibarıyla ilahiyat önlisans programından mezun olanlara ilahiyat fakültesi ve aynı programı uygulayan fakültelerde, eşdeğer alanlarda lisans tamamlama eğitimi yaptırılacağı hüküm altına alınmaktadır.

Anayasa’nm 2. maddesinde belirtilen hukuk devleti eylem ve işlemleri hukuka uygun, insan haklarına saygılı, bu hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren, her alanda adil bir hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek sürdüren, hukuki güvenliği sağlayan, Anayasa’ya aykırı durum ve tutumlardan kaçman, hukuk kurallarıyla kendini bağlı sayan ve yargı denetimine açık olan devlettir.

Hukuk devletinde kanunların kamu yararı gözetilerek çıkarılması zorunludur. Kanunların kamu yararının sağlanması amacına yönelik olması, genel, objektif, adil kurallar içermesi ve hakkaniyet ölçütlerini gözetmesi hukuk devleti olmanın gereğidir. Bu nedenle kanun koyucunun hukuki düzenlemelerde kendisine tanınan takdir yetkisini anayasal sınırlar içinde adalet, hakkaniyet ve kamu yararı ölçütlerini gözönünde tutarak kullanması gerekir.

2547 sayılı Kanun’un 3. maddesinde önlisans “Orta öğretim yeterliliklerine dayalı, en az iki yıllık bir programı kapsayan nitelikli insan gücü yetiştirmeyi amaçlayan veya lisans öğretiminin ilk kademesini teşkil eden bir yüksek öğretim ” şeklinde tanımlanmışken lisans, “Ortaöğretime dayalı, en az sekiz yarı yıllık bir programı kapsayan bir yükseköğretim ” olarak tanımlanmıştır.

Yükseköğretim kuramlarından olan fakültelere giriş ve yerleştirme esasları 2547 sayılı Kanun’un 45. maddesinde ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir. Buna göre yükseköğretim kuramlarına giriş ve yerleştirme işlemlerinin, YÖK tarafından imkân ve fırsat eşitliğini sağlayacak tedbirleri almak kaydıyla belirlenen usul ve esaslara göre yapılması gerekmektedir. Yükseköğretim kuramlarına, esasları YÖK tarafından belirlenen merkezî sınavlarla girilebilmektedir. Önlisans programlarında okuyan öğrencilere ancak ilişkili lisans programlarında belirlenmiş kontenjanın yüzde onunu geçmeyecek şekilde YÖK kararı ile her yıl dikey geçiş kontenjanı ayrılabilmekte ve bunlardan sadece yapılan sınavda başarılı olanlara lisans programlarına geçiş imkânı tanınmaktadır.

Dava konusu kuralla ilahiyat önlisans programından mezun olanlara ilahiyat fakültesi ve aynı programı uygulayan fakültelerde, eşdeğer alanlarda lisans tamamlama eğitimi yaptırılacağı öngörülmek suretiyle bunlar hakkında diğer önlisans mezunlarından farklı bir düzenleme getirilmektedir. Bu bağlamda diğer önlisans mezunlarının ilgili lisans programlarında lisans tamamlama eğitimi yapmaları bakımından Kanun’da öngörülen şart ve sınırlamalar, kural uyarınca ilahiyat önlisans mezunları hakkında uygulanmayacaktır.

Kuralın gerekçesinde ilahiyat önlisans mezunlarının bilimsel seviyelerinin yükseltilerek topluma hizmet sunma kapasitelerinin daha üst düzeye çıkarılmasının ve bunlardan kamuda çalışanların özlük haklarının iyileştirilerek, moral ve motivasyonlarının artırılıp din hizmetlerinin daha iyi şekilde ifa edilmesinin sağlanması amacı ile söz konusu düzenlemenin getirildiği ifade edilmiştir.

Lisans programlarına yerleştirme konusunda kurallar belirlenirken meslekî alanlar arasında sadece birinin seçilerek buna yönelik bazı istisnalar öngörülmesi ancak bunu gerektiren makul bir nedenin bulunması hâlinde adalet ve hakkaniyet ilkelerini ihlal etmez. Ülkemizde lisans eğitimlerini tamamlamak suretiyle bilimsel seviyeleri ve topluma hizmet sunma kapasiteleri arttırılabilecek, yine bu yolla özlük hakları iyileştirilerek moral ve motivasyonları yükseltilebilecek çok sayıda meslek alanı bulunmaktadır. Bu nedenle anılan gerekçenin bir meslek alanı ile ilgili olarak farklı kural getirilmesinin makul bir nedeni olarak görülmesi mümkün değildir.

Öte yandan ülkemizde her yıl çok sayıda öğrenci bir lisans programına yerleşmek üzere Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi tarafından yapılan sınavlara girmekte ve bunların sadece belli bir kısmı anılan sınavı başararak lisans programlarına yerleşebilmektedir. Önlisans programlarına yerleşmek için de kural olarak sınav şartı aranmakla birlikte, bu sınavlar lisans programı sınavlarına nazaran başarılması daha kolay sınavlar olup genellikle lisans programlarına yerleşemeyen öğrenciler bu programlara yönelmektedir. İlahiyat önlisans mezunları dışındakiler yönünden lisans programlarına yerleşmek için çok sayıda öğrenci ile yarışarak sınavda başarılı olma koşulu aranmaktayken, sadece ilahiyat önlisans mezunları bakımından aynı programa sınavsız ve kontenjan sınırlaması olmaksızın giriş istisnası tanıyan kural bu yönüyle de adalet ve hakkaniyet ilkeleriyle bağdaşmamaktadır.

Açıklanan nedenlerle kural Anayasa’nın 2. maddesine aykırıdır. İptali gerekir.

Kararın tamamını okumak için tıklayınız