İhale usullerine uyulmaksızın  yapılan alımlarda kamu zararı 

Kamu kurum ve kuruluşlarınca kurum ihtiyacı için alınacak olan mal ve hizmetler 4734 sayılı kanununa göre ihaleye veya doğrudan temin usulü ile yapılması gerekmektedir. İhale usulüne göre alınmamış olan mal ve hizmetlerin alımına sebep olanlar hakkında kamu zararı hükümlerine göre kamu zararı çıkarılmalı ve ilgili tutarlardan kişilerden tahsil edilmelidir.

Sayıştay Başkanlığı daire kararı 

Kamu İdaresi Türü  Belediyeler ve Bağlı İdareler
Yılı  2014
Dairesi  5
Karar No  382
İlam No   374
Tutanak Tarihi   18.4.2019
Kararın Konusu   Çeşitli Konuları İlgilendiren Kararlar

Temsil ve tören giderleri

… sayılı ilamın … üncü maddesi ile;

……. Belediyesi tarafından kurban ve ramazan bayramlarında bayramlaşma için Belediyeye gelenlere, 24 kasım öğretmenler gününde öğretmenlere, sömestride fakir öğrencilere ve Başkanlık misafirlerine hediye olarak dağıtılmak üzere çeşitli mağazalardan; Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliği, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu, Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil Ağırlama ve Tören Giderleri Yönergesi ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu hükümlerine uyulmadan doğrudan temin usulü ile muhtelif giyim eşyası satın alınarak bedellerinin Belediye bütçesinden ödenmesi sonucu neden olunan …….. TL tutarındaki kamu zararının sorumlulara müştereken ve müteselsilen ödettirilmesine karar verilmişti.

Bu defa, Harcama Yetkilileri …….., …….., ……. ve …….., Muhasebe Yetkilisi ……. ile Gerçekleştirme Görevlileri ……. ve …….’un temyiz başvurusu üzerine Sayıştay Temyiz Kurulunun .... tarih ve …. tutanak sayılı kararında, esas yönünden tazmin hükmünün mevzuata uygun olduğuna, sorumluluk yönünden ise sadece ödeme emri belgesi üzerinde imzası bulunan sorumluların tazmin hükmünde sorumlu tutulduğu; ancak söz konusu alımlara onay veren Belediye Başkan Yardımcılarının sorumlu tutulmadıkları görüldüğünden, onay verenlerin de sorumluluğa dahil edilerek, tazmin hükmünün sorumluluk yönünden yeniden değerlendirilmesi için … sayılı ilamın … üncü maddesi ile verilen hükmün BOZULARAK, dosyanın ilgili DAİRESİNE TEVDİİNE karar verilmiştir. Söz konusu karar doğrultusunda, söz konusu alımlara onay verenlerin de savunması alınarak ek rapor düzenlenmiş ve Dairemize havale edilmiştir.

Bu itibarla, Temyiz Kurulunun bozma kararı üzerine .....sayılı ilamın ...... üncü maddesinin, 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 inci maddesinin (7) nci fıkrası hükmü gereğince yeniden görüşülmesine karar verildi.

Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliği’nin “4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 22 nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendine göre yapılacak alımlar” başlıklı 49 uncu maddesinde;



“4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 22 nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendine göre doğrudan temin usulüyle yaptırılacak mal ve hizmet alımları ile yapım işi bedellerinin ödemelerinde;

a) Onay Belgesi,

b) Piyasa Fiyat Araştırması Tutanağı (Örnek: 3) veya ihale komisyonu kararı,

c) Düzenlenmesi gerekli görülmüş ise sözleşme,

ç) Fatura,

d) Muayene ve kabul komisyonu tutanağı, kabul işleminin idarece yapılması halinde ise idarece düzenlenmiş belge,

e) Mal ve malzeme alımlarında, taşınır işlem fişi

ödeme belgesine eklenir.” Hükümleri yer almaktadır.

Belediye giderlerinin neler olduğu 5393 sayılı Belediye Kanununun “Belediyenin Giderleri” başlıklı 60 ıncı maddesinde tek tek sayılmıştır. 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 60 ıncı maddesine göre temsil, tören, ağırlama ve tanıtım giderlerinin belediye bütçesinden ödenebileceği anlaşılmaktadır.

Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil Ağırlama ve Tören Giderleri Yönergesi’nin 3 üncü maddesinde; Temsil-ağırlama ve tören giderlerinin konu, kapsam ve miktarının tayini Belediye Başkanının takdirine tabi olduğu belirtildikten sonra bu takdir yetkisinin sınırları aynı yönergenin 4’üncü maddesinde “Temsil Giderleri”, 5’inci maddesinde “Tören Giderleri” ve 9 uncu maddesinde ise “Ağırlama Giderleri” başlıkları altında sayma yöntemiyle belirtilmiştir.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 60 ıncı maddesinin ( k) bendinde; “k) Temsil, tören, ağırlama ve tanıtım giderleri.” denmek suretiyle, temsil, tören, ağırlama ve tanıtım giderlerinin belediye bütçesinden ödenebileceği ifade edilmiştir. Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil Ağırlama ve Tören Giderleri Yönergesinin bahsedilen 4, 5, ve 9 uncu maddelerine göre de, söz konusu harcamaların (kurban ve ramazan bayramlarında bayramlaşma için Belediyeye gelenlere, 24 kasım öğretmenler gününde öğretmenlere, sömestrde fakir öğrencilere ve Başkanlık misafirlerine hediye alınmasına ilişkin giderler) Belediye bütçesinin temsil, ağırlama ve tören giderleri kaleminden ödenebileceği anlaşılmaktadır.



……. Belediyesi tarafından satın alınan söz konusu hediyelik giyim eşyalarına ilişkin giderlerin ödendiği ödeme emri belgeleri eklerine bakıldığında ise, Mezkur Yönetmeliğin “4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 22 nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendine göre yapılacak alımlar” başlıklı 49 uncu maddesinde belirtilen kanıtlayıcı belgelerden onay belgesi, piyasa fiyat araştırması tutanağı, taşınır işlem fişi ve muayene ve kabul komisyonu tutanağının olmadığı yada eksik düzenlendiği görülmektedir. Belediye tarafından satın alınan bahse konu hizmetlerin piyasa fiyat araştırması yapılmadan, tek firmadan teklif alınmak suretiyle gerçekleştirildiği de anlaşılmaktadır. Temsil, ağırlama ve tören giderleri ekonomik kodundan yapılacak harcamalar mutlaka 4734 sayılı Kanunda belirtilen ihale usullerinde birisi ile ya da doğrudan temin yöntemiyle yapılacaktır. Bunun için gerekli olan kanuni prosedüre uymak zorunludur. Bu nedenle, tek firma tespit edip bu firmadan ihtiyacın temin edilmesi mümkün değildir. Piyasa fiyat araştırmasının sağlıklı ve gerçekçi yapıldığının mutlaka ispat edilmesi gerekmektedir. Bu, 4734 sayılı Kanunun temel ilkeleri olan açıklık, rekabet, saydamlık, güvenilirlik, kamuoyu denetimi, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ile kaynakların verimli kullanılması ilkelerinin gerçekleşmesi için bir zorunluluktur.

Yapılan inceleme neticesinde, ilişikli ödeme emri belgesi eklerinde, Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliği ne göre bulunması gereken belgelerden birçoğunun eksik olduğu tespit edilmiştir. Faturalar, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun “Faturanın Şekli” başlıklı 230 uncu maddesine uygun olarak ayrıntılı bir şekilde düzenlenmek yerine muhtelif giyim eşyası olarak düzenlenmiş olup hangi ürünlerin alındığı ve bunların kimlere verildiği belli değildir. Yapılan alımların faturaları, vergi mevzuatına uygun olmadığı gibi, Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliğine de aykırı işlem tesis edilmiştir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun “Harcama Yetkisi ve Yetkilisi” başlıklı 31 inci maddesinin 3 üncü fıkrasında “Kanunların veya Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin verdiği yetkiye istinaden yönetim kurulu, icra komitesi, komisyon ve benzeri kurul veya komite kararıyla yapılan harcamalarda, harcama yetkisinden doğan sorumluluk kurul, komite veya komisyona ait olur” hükmü yer almaktadır. Söz konusu hüküm mucibince, giyim eşyası ve hediye çeki verilmesine ilişkin alımlara verilen onaylar, harcama talimatı niteliğindedir ve söz konusu talimatı veren kişiler de harcama yetkisinden doğan sorumluluğa tabidirler.


Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri ve yapılan açıklamalar çerçevesinde; ……. Belediyesi tarafından kurban ve ramazan bayramlarında bayramlaşma için Belediyeye gelenlere, 24 kasım öğretmenler gününde öğretmenlere, sömestride fakir öğrencilere ve Başkanlık misafirlerine hediye olarak dağıtılmak üzere çeşitli mağazalardan; Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliği, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu, Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil Ağırlama ve Tören Giderleri Yönergesi ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu hükümlerine uyulmadan doğrudan temin usulü ile muhtelif giyim eşyası satın alınarak bedellerinin Belediye bütçesinden ödenmesi sonucu neden olunan ……. TL tutarındaki kamu zararının;

……. TL'sinin ise Harcama Yetkilisi ve Onay Veren ……. ve Gerçekleştirme Görevlisi ……. ile Muhasebe Yetkilisi …….’a,

……. TL'sinin ise Harcama Yetkilisi ve Onay Veren ……. ve Gerçekleştirme Görevlisi ……. ile Muhasebe Yetkilisi …….’ya,

Müştereken ve müteselsilen, 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faizleri ile ödettirilmesine,

İş bu ilamın tebliğ tarihinden itibaren aynı Kanunun 55 inci maddesi gereğince altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu ve 56 ncı maddesi gereğince beş yıl içinde Sayıştay Daireleri nezdinde yargılamanın iadesi yolu açık olmak üzere oyçokluğuyla karar verildi.