Harcırah Ödemelerinde Gerçekleştirme Görevlisi ile Harcama Yetkilisinin Sorumluluğu

5018 sayılı kanunda harcama yetkililerinin sorumlulukları " Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur"şeklinde tanımlanmış yine aynı kanunda gerçekleştirme görevlilerinin sorumlulukları ise"Gerçekleştirme görevlileri, bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken iş ve işlemlerden sorumludurlar"şeklinde hüküm altına alınmıştır.

Sayıştay Başkanlığınca kamu kurum ve kuruluşlarında yapılan denetimlerde tespit edilen kamu zararları harcama yetkilisinin ve gerçekleştirme görevlilerinin sorumlulukları çerçevesinde ilgili personellerden tahsil edilebilmektedir.5018 sayılı kanun yapılacak olan ödemelerde ödemenin mevzuata uygun olup olmadığı hususunda gerçekleştirme görevlileri ile harcama yetkililerini sorumlu tutmuş iken muhasebe yetkililerinin yapılan harcamalar üzerinde mevzuat denetimi yapması öngörülmemiş, muhasebe yetkilileri sadece kanunda sayılan hususlarda kontrolle görevli kılınmışlardır.Uygulamada en çok tereddüt yaşanan durumlardan  biriside harcırah ödemelerinde hangi hususun mevzuat denetimi kısmında olduğu hangi kısmın ise maddi hata kısmında olduğu yönünde olmaktadır.Konunun daha iyi anlaşılması açısından geçici görevle bir yere gönderilen memurun beyanında yevmiye  tutarları ödenmesi gereken tutardan fazla yazılmış ise yapılan bu yanlış maddi hata kapsamındamı değerlendirilecek yoksa mevzuata aykırı işlem olarak mı  değerlendirilecektir.Maddi hata olarak değerlendirilirse sorumlu tutulacak kişiler farklı olacak,mevzuata aykırı işlem olarak değerlendirilirse sorumlu tutulacak olan kişiler farklı olacaktır.Konuya ilişkin olarak Sayıştay Temyiz Kurulunun 30.11.2016 tarih ve 42414 tutanak nolu kararında benzer bir olayla alakalı karar verilmiştir. İlgili karar incelendiğinde yurt dışına geçici görevle giden kamu görevlisi harcırah beyannamesinde yurt dışında konaklama bedeli olarak ödemiş olduğu tutarların tamamını beyan etmiş mevzuata aykırı olarak tüm fatura bedeli ilgiliye ödenmiştir.Sayıştay Başkanlığı yapılan ödemede harcama yetkilisi ile gerçekleştirme görevlilerini sorumlu tutmuştur.Yapılan hatalı ödemede ise muhasebe yetkilisine herhangi bir sorumluluk çıkarılmamıştır.Dolayısıyla özellikle harcırah ödemelerinde kanunda yer alan tutarların harcırah beyannamesinde farklı yazılması maddi hata kapsamında olmayıp mevzuat hatası kapsamında değerlendirilmeli ,ancak beyannamede yazılan tutarların toplamının yanlış alınması ise maddi hata kapsamında değerlendirilmelidir.

Sayıştay Temyiz Kurulunun 30.11.2016 tarih ve 42414 tutanak nolu kararı

Sorumlunun, Harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin üst yöneticinin emirlerini yerine getirmek üzere ilgili evrakları imzaladıkları, bu nedenle sorumlulukları bulunmadığı iddiaları ile ilgili olarak;

5018 sayılı Kanunun "Hesap Verme Sorumluluğu" başlıklı 8 inci maddesi gereği,

"Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadırlar."

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 32 nci maddesinde; "Bütçelerden harcama yapılabilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesi ile mümkündür... Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından ve bu kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur."

Gerçekleştirme süreci ve gerçekleştirme görevlilerinin sorumlulukları 5018 sayılı Kanunun 33 üncü maddesinde;"Bütçelerden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin, görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerekir. (Değişik son cümle: 22/12/2005-5436/10 md.) Giderlerin gerçekleştirilmesi; harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanması ve tutarın hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır.Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler.

Elektronik ortamda oluşturulan ortak bir veri tabanından yararlanmak suretiyle yapılacak harcamalarda, veri giriş işlemleri gerçekleştirme görevi sayılır. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin esas ve usuller Maliye Bakanlığınca belirlenir.Gerçekleştirme görevlileri, bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken iş ve işlemlerden sorumludurlar." şeklinde açıklanmıştır.

Kamu zararı kavramı, 5018 sayılı Kanunun 71 inci maddesinde "kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem ve eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır." şeklinde tanımlanmıştır. 6085 sayılı Sayıştay Kanunu'nun "Sorumluluk ve Sorumluluk Halleri” ni düzenleyen 7 inci maddesinin 3 üncü fıkrasında "Sorumlular; mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri ile illiyet bağı kurularak oluşturulan ilamda yer alan kamu zararından tek başlarına veya birlikte tazmin ile yükümlüdür." hükmü yer almıştır.

Bu hükümlere göre, gerçekleştirme görevlisi ve harcama yetkilisinin, ilgililerin beyanı üzerine tahakkuk ettirilerek ödemesi yapılan harcırah miktarının; mevzuata uygun olmasından sorumlulukları sözkonusudur.

Sorumlu, kişilerin beyanına göre ödenen harcırah ödemesinden, 6245 sayılı Harcırah Kanununun 60 ıncı maddesi gereği beyannameyi düzenleyenlerin sorumlu olması gerektiğini iddia etmekte ise de; maddede kasıtlı olarak gerçek dışı bildirimde bulunmak suretiyle hak kazandıkları miktardan fazla harcırah alanlardan, bu miktarın geri alınmasıyla ilgili olarak 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Hakkında Kanun ile genel hükümlerden bahsedilmiştir. 

Yurtdışı Gündeliklerine Dair Bakanlar Kurulu Kararına aykırı ödeme yapılması açık, kontrol edilebilir bir husus olup; bu konuda ihmali bulunan harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlileri kamu kaynağında azalmaya neden olduklarından sorumlulukları sözkonusudur.

Açıklanan nedenlerle, ilgililerin sorumlulukla ilgili iddialarının reddi ile 54 sayılı ilamın 6 ncı maddesi ile …. TL.ye verilen tazmin hükmünün TASDİKİNE,

Diğer güncel makalelerimizden haberdar olmak için Facebook Grubumuza üye Olabilirsiniz.