Yıllık izindeki işçiye yemek yardımı verilmesi kamu zararı kabul edildi

 Sayıştay Temyiz Kurulu, 4857 sayılı İş Kanunu ve toplu iş sözleşmesi hükümlerine aykırı olarak işçilere yıllık izinlerinde de yemek yardımı ödenmesinin kamu zararı olduğuna hükmetti. 

Konu: 4857 sayılı İş Kanunu ve toplu iş sözleşmesi hükümlerine aykırı olarak işçilere yıllık izinlerinde de yemek yardımı ödenmesi.

30 sayılı İlamın 2. Maddesi ile; 4857 sayılı İş Kanunu ve toplu iş sözleşmesi hükümlerine aykırı olarak işçilere yıllık izinlerinde de yemek yardımı ödenmesi suretiyle oluşan ... TL kamu zararının tazminine hükmedilmiştir.

İlamda sorumlu tutulan Gerçekleştirme Görevlisi ...ve ... ile Harcama Yetkilisi ...tarafından gönderilen ortak Temyiz Dilekçesinde özetle;

TEMYİZ ÖZETİ:

... Belediyesinin 2017 yılı hesabı hakkında verilen 30 sayılı ilanım 2 maddesi savunmasının dikkate alınması.

SAVUNMA NEDENLERİ:

... Belediyesi 2017 yılı hesabının yargılanması neticesinde hakkında verilen Sayıştay başkanlığının Tazmin kararında işçilere mevzuata aykırı olarak ücretli izinde oldukları süre içerisinde yemek ücreti ödemek suretiyle kamu zararına sebebiyet verilmesi iddiasına ilişkin;

4857 sayılı İş kanunun 50. Maddesinde “Fazla çalışma karşılığı olarak alman ücretler, primler, işyerinin temelli işçisi olarak normal çalışma saatleri dışında hazırlama, tamamlama, temizleme işlerinde çalışan işçilerin bu işler için aldıkları ücretler ve sosyal yardımlar, ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri için verilen ücretlerin tespitinde hesaba katılmaz “ hükmünün yer aldığı,

Kanundan da anlaşılacağı üzere işçilere mevzuata aykırı olarak ücretli izinde oldukları süre içerisinde yemek ücreti ödemek suretiyle ...TL kamu zararına neden olunmasının izahı, ” şeklinde verilen tazmin hükmünün kaldırılması talebi olduğu,

AÇIKLAMALAR

4857 sayılı İş kanunun 55. Maddesinin (k) fıkrası “Bu Kanunun uygulanması sonucu olarak işçiye verilmiş bulunan yıllık ücretli izin süresi” hükmü ile Yıllık Ücretli İzin yönetmeliğinin 21. Maddesinde “İzin ücretinin belirlenmesinde; fazla çalışma karşılığı alınacak ücretler, primler, sosyal yardımlar ve işyerinin devamlı işçisi olup, normal saatler dışında hazırlama, tamamlama, temizleme işlerinde çalışan işçilerin bu işler için aldıkları ücretler hesaba katılmaz.

İşveren veya işveren vekili, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye izin dönemine ilişkin ücreti ile ödenmesi bu döneme rastlayan diğer ücret ve ücret niteliğindeki haklarını izine başlamadan Önce peşin olarak vermek veya avans olarak ödemek zorundadır.” Hükmü ve İşçi sendikası ile işveren arasında imzalanan toplu iş sözleşmesinin 31. Maddesinin (e) fıkrasına göre yıllık ücretli izin kullanan işçi Yıllık İzin Bakımından Çalışılmış gibi sayılacağından bahisle ödeme yapıldığı ve kamu zararına sebebiyet verilmediği ifade edilmiştir. 

Başsavcılık Mütalaasında;

“... Büyükşehir Belediyesinin 2017 yılı hesabının 7. Dairece yargılanması sonucu çıkarılan 30 sayılı ilamın 2. maddesinde yer alan tazmin hükmünü gerçekleştirme görevlisi ve harcama yetkilisi sıfatıyla temyiz eden ..., ...ve ...’nın temyiz dilekçesi incelendi.

Düzeltme dilekçesinde: Kurumlarında çalışan işçilerden ücretli izine ayrılanlara izinli olduğu sürece yemek ücreti ödenmesinin 4857 sayılı Kanunun 55/k maddesi, Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliğinin 22. maddesi ile Toplu İş Sözleşmesinin 31/e maddesine uygun olduğunu ileri sürerek tazmin hükmünün kaldırılmasını istemektedir.

... Büyükşehir Belediyesi ile Hizmet-İş Sendikası arasında imzalanan ve 01.01.2015-31.12.2017 tarihleri arasını kapsayan Toplu İş Sözleşmesinin 38. maddesinde: “İşverence, Sendika üyesi işçilere sözleşme süresince fiilen çalıştıkları beher gün için net 11.00-TL yemek yardımı yapılır” demektedir. Maddi hükmünden anlaşılacağı üzere işçilere fiilen çalışılacak günler için yemek yardımının yapılacağı anlaşıldığından ücretli izinli günler için yemek yardımı yapılması yasal değildir.

Bu durum karşısında temyiz talebinin reddi ile Daire kararının tasdikine hükmedilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

Arz ederim.” denilmektedir.

Duruşma talebinde bulunan ..., ..., ...’ya duruşma gününe ilişkin tebligat yapılmasına rağmen duruşmada hazır bulunmadıkları, kanuni bir vekil göndermedikleri ve duruşmada hazır bulunmama nedenlerini kabul edilebilir bir belge ile tevşik etmedikleri anlaşılmakla, dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra,





GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ

30 sayılı İlamın 2. Maddesi ile; 4857 sayılı İş Kanunu ve toplu iş sözleşmesi hükümlerine aykırı olarak işçilere yıllık izinlerinde de yemek yardımı ödenmesi suretiyle oluşan ...TL kamu zararının tazminine hükmedilmiştir.

4857 sayılı İş Kanunu’nun “Tatil Ücretine Girmeyen Kısımlar” başlıklı 50’nci maddesinde; "Fazla çalışma karşılığı olarak alınan ücretler, primler, işyerinin temelli işçisi olarak normal çalışma saatleri dışında hazırlama, tamamlama, temizleme işlerinde çalışan işçilerin bu işler için aldıkları ücretler ve sosyal yardımlar, ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri için verilen ücretlerin tespitinde hesaba katılmaz. ” denilmiştir.

Anılan Kanun’un “Yıllık İzin Ücreti” başlıklı 57’nci maddesinde ise yıllık izin ücretinin hesabında İş Kanunu’nun 50’nci maddesinin uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.

03.03.2004 tarihli ve 25391 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği’nin "Yıllık Ücretli İzinlere İlişkin İşverenin Yükümlülükleri” başlıklı dördüncü bölümünde yer alan “Ücretin Ödenmesi” başlıklı 21’inci maddesinde;

"İzin ücretinin belirlenmesinde; fazla çalışma karşılığı alınacak ücretler, primler, sosyal yardımlar ve işyerinin devamlı işçisi olup, normal saatler dışında hazırlama, tamamlama, temizleme işlerinde çalışan işçilerin bu işler için aldıkları ücretler hesaba katılmaz.

…..” denilmektedir.

... Büyükşehir Belediyesi ile Hizmet - İş Sendikası arasında imzalanan ve 01.01.2015- 31.12.2017 tarihlerini kapsayan toplu iş sözleşmesinin yemek yardımı başlıklı 38’inci maddesinde "İşverence, sendika üyesi işçilere sözleşme süresince fiilen çalıştıkları beher gün için, net 11,00 TL yemek yardımı yapılır…." denilmiştir.

Rapor dosyası ve eklerinin incelenmesi sonucu, işçilere yıllık izinlerinde de yemek yardımı ödemesi yapıldığı görülmüştür.

Sorumlular tarafından her ne kadar toplu iş sözleşmesinin 31’inci maddesinin (e) fıkrasında “Yıllık ücretli iznini kullananlar ücret ve tüm haklardan çalışanlar gibi aynen yararlanırlar” denildiği ve bu hükme göre işçilerin yıllık izinli olduğu günlerde de yemek yardımı yapıldığı savunmalarda ifade edilmiş olsa da; aynı sözleşmede birbiriyle çelişen iki maddenin bulunduğunu varsaymak mümkün değildir. Sözleşmenin tarafları irade beyanlarını ortaya koyarken açıkça yemek yardımı yapılmasını fiilen çalışmaya bağlamışlardır. 31’inci maddenin (e) fıkrasındaki hüküm, diğer maddelerde açıkça belirtilmeyen ve fiili çalışmayla ilişkilendirilmeyen ücret ve hakların yıllık izinli olunan günlerde de alınabileceğini ifade etmektedir.

Söz konusu toplu iş sözleşmesinin 38’inci maddesinde açıkça yemek yardımının fiilen çalışılan günlerde ödeneceği belirtildiğinden ve yukarıda yer alan 4857 sayılı Kanun hükümleri uyarınca işçilere ödenen yıllık izin ücretlerine yemek yardımların dahil edilmemesi gerekmektedir.

Ancak ... Büyükşehir Belediyesinde işçilerin izinli oldukları süre boyunca almış oldukları izin ücretlerine sosyal yardım olan yemek yardımlarının dahil edilmesi sonucu kamu zararına neden olunmuştur.

Bu itibarla 30 sayılı ilamın 2. maddesiyle verilen tazmin hükmünün TASDİKİNE, oy birliğiyle,

Karar verildiği 01.12.2021 tarih ve 50551 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.