Malullük, vazife malullüğü ve maluliyet tespit işlemleri hakkında sık sorulan sorular ve cevapları
Malullük, vazife malullüğü ve maluliyet tespit işlemleri hakkında sık sorulan sorularla cevapları aşağıda yer almaktadır.
MALULLÜK
Soru: Kimler Malul Sayılır?
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre; hizmet akdine tabi (5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi) ve kendi adına ve hesabına bağımsız (5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi) çalışan sigortalıların çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60'ını,
Kamu görevlileri kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün en az % 60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü,
kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalılar malul sayılır. Sigortalıların sağlık hizmeti sunucularından alacakları maluliyete ilişkin raporlar, Kanuna göre malul sayılmaları için yeterli değildir. Sigortalının malul sayılabilmesi için, çalışma gücünün veya meslekte kazanma gücünün en az % 60’ını kaybettiğinin Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilmesi gerekir.
Soru: Malullük Aylığı Bağlanmasının Koşulları Nelerdir?
Kurum Sağlık Kurulunca malul sayılan sigortalıların malullük aylığından yararlanabilmeleri için;
- En az on yıldır sigortalı olması ve toplam olarak 1800 gün uzun vadeli sigorta kolları primi ödemesi, başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olduğuna karar verilmiş ise sigortalılık süresi şartı aranmaksızın 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması,
- Maluliyeti nedeniyle sigortalı olarak çalıştığı işten ayrılması, faaliyetine son vermesi ve görevinden ayrılması,
- Hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanların ise kendi sigortalılığı nedeniyle Kuruma genel sağlık sigortası primi dâhil, prim ve prime ilişkin borcu olmaması
- Kuruma yazılı dilekçe ile başvurması
gerekmektedir.
Soru: Malullük Aylığı Bağlanması için Nereye ve Nasıl Başvurulur?
Sigortalı veya sigortalının işvereni, maluliyet durumunun tespiti için sigortalının bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüğüne veya en yakın sosyal güvenlik il müdürlüğüne ya da sosyal güvenlik merkezine yazılı olarak başvurmalıdır.
Kişi yazılı olarak başvurunun ardından yetkili sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarına sevkini yaptıracaktır. Bu sağlık kurullarınca düzenlenen raporun incelenmesi sonucu Kurum Sağlık Kurulu, sigortalının maluliyet şartlarını taşıyıp taşımadığına karar vermektedir.
Soru: Müracaat İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?
Hizmet akdine tabi çalışan (4/a’lı) ve kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar ile köy ve mahalle muhtarları (4/b’li) sigortalılar için;
-Gelir/Aylık/Ödenek Talep Belgesi
-Sigortalı İşten Ayrılış Bildirgesi (işten ayrıldıktan sonra ilk 10 gün içinde talepte bulunanlar için)
Kamu görevlisi olan (4/c’li) sigortalılar için;
-Malullük aylığı bağlanabilmesi için açıkta bulunanların şahsen/vekâleten veya görevde bulunanlar için Kurumları aracılığı ile yapılacak başvuru,
- Malulen emekliye sevke ilişkin emekliye sevk onayı
- Maluliyetin tespiti için Sağlık Kurulu raporu
Malullük Aylığı Hangi Hallerde Kesilir?
Malullük aylığı,
- Sigortalıların 5510 Sayılı Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlamaları,
- Kontrol muayenesi sonucu malullük durumunun ortadan kalkması,
hallerinde kesilir.
Kontrol muayenesi; sigortalının veya hak sahiplerinin malullük, engellilik ve iş göremezlik raporlarında belirtilen rahatsızlıklarının mevcut olup olmadığının tespiti amacıyla Kurumca muayeneye tabi tutulmasıdır.
Ancak 5434 sayılı Kanun kapsamında bağlanan malullük (adi) aylığının kesilme koşulları biraz farklıdır. Buna göre:
Türk Vatandaşlığından Çıkma/Çıkarılma: 5434 sayılı Kanunun 92 nci maddesi gereğince, iştirakçilerden Türk Vatandaşlığından çıkarılan, Türk Vatandaşlığını bırakan, yabancı memleket uyruğuna girenlerin (Türk Vatandaşlığını muhafaza edenler hariç) bu Kanunla tanınan her çeşit hakları düşmektedir. Ancak Sosyal Güvenlik Antlaşması yapılan ülkelerde olan o ülke vatandaşlığına girenlerin aylıkları kesilmemektedir.
5510 sayılı Kanunun 4/1-c statüsünde Çalışma: 5434 sayılı Kanunun 99 uncu maddesi gereğince emekli aylığı alanların kamuda emeklilik hakkı tanınan vazifelere atanmaları halinde (5510 sayılı Kanunun 4/1-c statüsünde) aylıklar kesilmektedir. 4/1-a ve 4/1-b statüsünde çalışmaya başlamaları halinde ise aylıkları kesilmemektedir.
VAZİFE MALULLÜĞÜ
(Kamu Görevlileri)
“Vazife Malullüğü”, kamu görevlileri ile erbaş ve erlerin görevlerini yapmakta iken gerek görevlerinin çeşitli sebep ve tesiri ile gerekse işyerlerinde meydana gelen kazalar nedeniyle yürüttükleri görevleri yerine getiremeyecek derecede “malul” olmaları veya hayatlarını kaybetmeleri halinde haklarında uygulanacak hükümlerin belirlendiği bir statüdür.
Bu kapsamdakilerin malullükleri;
Vazifelerini yaptıkları sırada,
Vazifeleri dışında idarelerince görevlendirildikleri herhangi bir kamu idaresine ait başka işleri yaparken bu işlerden,
Kurumlarının menfaatini korumak maksadıyla bir iş yaparken,
İdarelerince sağlanan bir taşıtla işe gelişi ve işten dönüşü sırasında,
İşyerinde meydana gelen kazadan
doğmuş olursa, buna vazife malullüğü ve bunlara uğrayanlara da vazife malûlü denilmektedir.
Yürürlükteki mevzuat hükümleri dikkate alındığında, kamu görevlilerinin (erbaş ve erler dahil) malul hale gelmeleri veya hayatlarını kaybetmelerine neden olan olay veya kazanın niteliğine, bu olay ve kazaların oluşmasına neden olanların amaçlarına ya da meydana geliş yer ve zamanına göre, farklı adlar ile anılan vazife malullüğü; “Normal vazife malullüğü”, “TSK vazife malullüğü”, “Harp malullüğü”, “2330 sayılı Kanun kapsamında vazife malullüğü” ve “3713 sayılı Kanun kapsamında vazife malullüğü” olmak üzere sınıflandırılmaktadır.
Soru: Vazife Malullüğü için Nereye ve Nasıl Başvurulur?
Bir kamu görevlisinin vazife malulü sayılabilmesi için;
Aktif olarak çalışan sigortalıların bağlı bulundukları kurumlara,
İşinden ayrılanlar ise Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kamu Görevlileri Emeklilik Daire Başkanlığına başvuruda bulunması gerekmektedir.
Hangi Hallerde Vazife Malullüğü Hükümleri Uygulanmaz?
Vazife malullüğü kamu görevlisi sigortalının;
a-) Keyif verici içki ve her çeşit maddeler kullanırken,
b-) Kanun, tüzük ve emir dışında hareket ederken,
c-) Yasak fiilleri yaparken,
d-) İntihara teşebbüsten,
e-) Her ne suretle olursa olsun kendisine veya başkalarına menfaat sağlama veya zarar verme çabasında içindeyken,
meydana gelmesi halinde, bu durumdaki kamu görevlisi sigortalılar hakkında vazife malullüğü hükümleri uygulanmaz.
Soru: Vazife Malullüğü Aylığı Hangi Hallerde Kesilir?
Vazife malullüğü aylıklarının yeniden çalışmaya başlama halinde kesilip kesilmemesi konusu, hangi kanun kapsamında vazife malullüğü aylığı bağlandığına ve vazife malulünün çalıştığı sigortalılık statüsüne göre değişiklik göstermektedir. Buna göre;
5434 sayılı Kanunun 56 ve 64 üncü maddeleri ve 5510 sayılı Kanunun 47 nci maddesinin sekizinci fıkrası ile 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanuna veya 2330 sayılı Kanun hükümleri uygulanarak aylık bağlanan harp ve vazife malulü olanların 4/1-(a), 4/1-(b) ve 4/1-(c) kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlamaları halinde aylıkları 5510 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi gereği kesilmemektedir. Ayrıca 5510 sayılı Kanunun 47 nci maddesinin beşinci fıkrasına göre anılan kanunlar kapsamında harp ve vazife malulü olduğuna karar verilenlerden, sınıf veya görev değiştirerek çalışmaya devam edenlere ise görevden ayrılmalarına ve başkaca bir müracaata gerek kalmaksızın aylıkları bağlanmaktadır.
5510 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde normal vazife malulleri kapsama dahil edilmemiştir. 5510 sayılı Kanunun 47 nci maddesi kapsamında normal vazife malulü olanların 4/1-(a) ve 4/1-(c) statüsünde göreve girmeleri halinde bağlanan aylıkları kesilmektedir. 5434 sayılı Kanunun 45 maddesi kapsamında normal vazife malulü olanların ise 4/1-(c) kapsamında çalışmaları halinde, aylıkları 5434 sayılı Kanunun mülga 99 uncu maddesi kapsamında kesilmekte; 4/1-(a) kapsamında sigortalı olmaları durumunda kanunda aksine bir hüküm bulunmadığı için kesilmemektedir.
Vazife malullüğü aylığı almakta iken, Kanun kapsamında yeniden sigortalı olarak çalışmaya başlayanların, bu çalışmaları nedeniyle yaşlılık aylığına hak kazanmaları halinde vazife malullüğü aylığı ile birlikte ayrıca yaşlılık aylığı bağlanmaktadır. Vazife malullüğü aylığı sonra geçen çalışmalarının yaşlılık aylığı bağlanmasına yeterli olmaması halinde bu sürelerine karşılık toptan ödeme yapılmaktadır.
MALULİYET TESPİT İŞLEMLERİ
Soru: Malul Kime Denir?
5510 Sayılı Kanunun 25 inci maddesi uyarınca; sigortalının veya işverenin talebi üzerine Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60' ını, (c) bendi kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün en az % 60’ ını veya vazifelerini yapamayacak şeklide meslekte kazanma gücünü kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı, malul sayılır.
Soru: Başvuru Nereye ve Nasıl Yapılır?
Bu durumun tespiti için bağlı bulunulan sosyal güvenlik il müdürlüğü/merkezlerinin ilgili servislerine bir dilekçe ile başvurulması gerekmektedir.
İlgili servislerce, durum bildirir sağlık kurulu raporlarının temin edileceği yetkili hastanelere sevk işlemi gerçekleştirilir. (Sigortalıların talep tarihi itibariyle son 6 ay içerisinde Kurumca yetkilendirilmiş hastanelerce düzenlenmiş raporlarının bulunması halinde sevk işlemi yapılmaksızın bu raporlara göre işlem yapılır.)
Kamu görevlilerinin ise temin edecekleri raporu ve talep dilekçelerini çalıştıkları kuruma ibraz etmeleri gerekmektedir.
Soru: Maluliyet Tespiti Kimler Tarafından Yapılır?
Maluliyet tespiti işlemi, çalışma gücü kaybı ve meslekte kazanma gücü kaybı oranlarını, erken yaşlanma halini, vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücü kaybını ve malullük derecelerini belirlemeye yetkili hekimlerden ve/veya diş hekimlerinden oluşan Kurum Sağlık Kurullarınca yerine getirilir.
Kurullar bu değerlendirmeyi yaparken Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca düzenlenecek raporları ve dayanağı tıbbi belgeleri, ilgili mevzuat hükümleri kapsamında değerlendirir.
Yapılan değerlendirme neticesinde maluldür, malul değildir kararları verilebileceği gibi ara karar da verilebilmektedir.
Soru: Ara Karar Nedir?
Sigortalının durumu değerlendirilirken, sağlık kurulu raporu veya dosyasındaki karara esas alınacak belgelerin, yetersiz veya eksik olduğu durumlarda; gerekli olan tıbbi bilgi ve belgelerin tamamlanarak daha doğru değerlendirme yapılabilmesi amacıyla verilen karardır.
Soru: Kontrol Muayene Şartı Nedir?
Kurum Sağlık Kurulunca malul olduğuna karar verilmiş olan sigortalı;
a) Kurumca yürütülen soruşturma nedeniyle,
b) Maluliyete ilişkin Kurumca verilen karar gereği,
c) Malullük, vazife malullüğü aylığı bağlanmış sigortalıların, malullük durumlarında artma veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç olduklarına ilişkin talepleri halinde,
ç) İhbar ve şikayet halinde,
kontrol muayenesine tabi tutulabilir.
Bu kontrol muayenesine ilişkin değerlendirme yine Kurum Sağlık Kurulunca yapılır.
Yapılan değerlendirmeler neticesinde kendisine malullük aylığı bağlananlardan kontrol muayenesi gerek görülenlerce, kararın bildirildiği tebliğ yazısında belirtilen kontrol muayenesi tarihinden önce bağlı bulunulan kurum ünitesine müracaat edilmesi gerekmektedir.
Soru: Kurum Sağlık Kurullarının Vermiş Olduğu Kararlara İtiraz Edilebilir Mi?
Kurum Sağlık Kurullarının vermiş olduğu kararlara karşı en yakın Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü/ Merkezlerince verilecek bir dilekçeyle itiraz edilebilir.
İtiraz, Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunca değerlendirilir. Yüksek Sağlık Kurulu bağımsız bir kurul olup; dosyadaki tüm sağlık kurulu raporları ve dayanağı tıbbi belgeleri inceleyerek karar verir. Kurul kararları nihaidir.
Soru: Sürece İlişkin Bilgi Nereden Öğrenilir?
Bağlı bulunulan sosyal güvenlik il müdürlüğü/merkezlerinden gerekli bilgi alınabilir,
İşe Girildiği Tarihte Malul Olduğuna Karar Verilenlerin Durumu
Kurum Sağlık Kurullarınca haklarında işe girdiği tarihte malul olduğuna karar verilenler hakkında maluliyete ilişkin hükümler uygulanmaz. Bu kişilerin durumu yaşlılık sigortasının koşulları çerçevesinde değerlendirilir.
Güncelleme Tarihi: 29 Ekim 2022, 11:40
