Almış olduğu hapis cezasını denetimli serbestlik cezasına çevrilen memur hakkında yapılacak işlem hakkında DPB görüşü
GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞINA
İlgi : 13.01.2017 tarihli ve 97524575641.03.02[PDBDİS117062] sayılı yazı.
Bakanlığınızda muhafaza memuru olarak çalışmakta iken işlemiş olduğu "taksirle ölüme ve yaralanmaya sebep olma" suçundan Kayseri 1. Ağır Ceza Mahkemesinin 29.12.2014 tarihli ve E: 2014/422, K:2014/445 sayılı Kararı ile, (4) yıl (5) ay (10) gün hapis cezasıyla cezalandırılan ............................... 'nun, cezasının denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infazı aşamasında, görevine iade edilmesinin zorunlu olup olmadığı ve tam olarak hangi tarihte göreve başlatılması gerektiği hususunda oluşan tereddüde ilişkin Başkanlığımız görüşünün talep edildiği ilgi yazı ve ekleri incelenmiştir.
İlgi yazı ve eklerinin incelenmesinden, adı geçen şahsın, "taksirle ölüme ve yaralanmaya sebep olma" suçundan Kayseri 1. Ağır Ceza Mahkemesinin 29.12.2014 tarihli ve E: 2014/422, K:2014/445 sayılı Kararı ile, (4) yıl (5) ay (10) gün hapis cezasıyla cezalandırıldığı, sözkonusu cezanın kesinleştiği, 26.08.2016 tarihinde cezaevine girdiği, koşullu salıverilme tarihinin 14.11.2018 olduğu, hakederek tahliye tarihinin 01.02.2021 olduğu, 671 sayılı KHK'nin 32 nci maddesi ile 5275 sayılı Kanuna eklenen Geçici 6 ncı maddenin (b) bendi gereğince 14.11.2016 tarihinde denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak ceza infaz kurumundan tahliye edildiği anlaşılmıştır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun devlet memurluğuna alınacaklarda aranacak genel veözel şartların düzenlendiği 48 inci maddesinin "A) Genel Şartlar" başlıklı bölümünün beşinci fıkrasında "Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûm olmamak. " hükmüne yer verilmiş olup, kasten işlenen bir suçtan dolayı 1 yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına çarptırılanlar ile verilenhapis cezasının süresine bakılmaksızın affa uğramış olsalar bile yukarıda sayılan nitelikteki suçlardan hüküm giymiş olanların devlet memuru olamayacakları ifade edilmiştir
. 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun "Belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma" başlıklı 53 üncü maddesinde
"(1) Kişi, kasten işlemiş olduğu suçtan dolayı hapis cezasına mahkûmiyetin kanuni sonucu olarak;
a) Sürekli, süreli veya geçici bir kamu görevinin üstlenilmesinden; bu kapsamda, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliğinden veya Devlet, il, belediye, köy veya bunların denetim ve gözetimi altında bulunan kurum ve kuruluşlarca verilen, atamaya veya seçime tabi bütün memuriyet ve hizmetlerde istihdam edilmekten, ... Yoksun bırakılır.
(2) Kişi, işlemiş bulunduğu suç dolayısıyla mahkûm olduğu hapis cezasının infazı tamamlanıncaya kadar bu hakları kullanamaz... " hükmü yer almaktadır.
5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun "Denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezanın infazı" başlıklı 105/A maddesinde "(1) Hükümlülerin dış dünyaya uyumlarını sağlamak, aileleriyle bağlarını sürdürmelerini ve güçlendirmelerini temin etmek amacıyla;
a) Açık ceza infaz kurumunda cezasının son altı ayını kesintisiz olarak geçiren, koşullu salıverilmesine bir yıl veya daha az süre kalan iyi hâlli hükümlülerin talebi hâlinde, cezalarının koşullu salıverilme tarihine kadar olan kısmının denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infazına, ceza infaz kurumu idaresince hükümlü hakkında hazırlanan değerlendirme raporu dikkate alınarak, infaz hâkimi tarafından karar verilebilir.
(5)Denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle cezasının infazına karar verilen hükümlünün, koşullu salıverilme tarihine kadar;
a) Kamuya yararlı bir işte ücretsiz olarak çalıştırılması,
b) Bir konut veya bölgede denetim ve gözetim altında bulundurulması,
c) Belirlenen yer veya bölgelere gitmemesi,
d) Belirlenen programlara katılması, yükümlülüklerinden bir veya birden fazlasına tabi tutulmasına, denetimli serbestlik müdürlüğünce karar verilir..." hükmüne,
"Koşullu salıverilme" başlıklı 107 nci maddesinde
(1) Koşullu salıverilmeden yararlanabilmek için mahkûmun kurumdaki infaz süresini iyi hâlli olarak geçirmesi gerekir. (2) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûm edilmiş olanlar otuz yılını, müebbet hapis cezasına mahkûm edilmiş olanlar yirmidört yılını, diğer süreli hapis cezalarına mahkûm edilmiş olanlar cezalarının üçte ikisini infaz kurumunda çektikleri takdirde, koşullu salıverilmeden yararlanabilirler.
(6) Koşullu salıverilen hükümlünün tâbi tutulacağı denetim süresi, yukarıdaki fıkralara göre infaz kurumunda geçirilmesi gereken sürenin yarısı kadardır. Ancak süreli hapislerde hakederek tahliye tarihini geçemez. …
(9) Hâkim, denetim süresinde hükümlüye rehberlik edecek bir uzman kişiyi görevlendirebilir. Bu kişi, kötü alışkanlıklar edinebileceği çevrelerden uzak kalması ve sorumluluk bilinciyle iyi bir hayat sürmesini temin hususunda hükümlüye öğütte bulunur; eğitim gördüğü kurum yetkilileri veya yanında çalıştığı kişilerle görüşerek, istişarelerde bulunur; hükümlünün davranışları, sosyal uyumu ve sorumluluk bilincindeki gelişme hakkında üçer aylık sürelerle rapor düzenleyerek hâkime verir.
(10) Hâkim, koşullu salıverilen hükümlünün kişiliğini ve topluma uyumdaki başarısını göz önünde bulundurarak; denetim süresinin, denetimli serbestlik tedbiri uygulanmadan veya herhangi bir yükümlülük belirlemeden geçirilmesine karar verebileceği gibi, denetimli serbestlik tedbiri uygulanmasını veya belirlenen yükümlülükleri denetim süresi içinde kaldırabilir. …
(12) Koşullu salıverilen hükümlünün, denetim süresinde hapis cezasını gerektiren kasıtlı bir suç işlemesi veya kendisine yüklenen yükümlülüklere, hâkimin uyarısına rağmen, uymamakta ısrar etmesi hâlinde koşullu salıverilme kararı geri alınır.
(13) Koşullu salıverilme kararının geri alınması hâlinde hükümlünün;
a) Sonraki suçu işlediği tarihten itibaren kalan cezasının aynen,
b) (Değişik: 25/5/20055351/8 md.) Yükümlülüklerine aykırı davranması hâlinde, bu yükümlülüklere uymama tarihi ile hak ederek salıverilme tarihi arasındaki süreyi geçmemek koşuluyla takdir edilecek bir sürenin, Ceza infaz kurumunda çektirilmesine karar verilir. Koşullu salıverilme kararının geri alınmasından sonra aynı hükmün infazı ile ilgili bir daha koşullu salıverilme kararı verilmez.
(14)Denetim süresi yükümlülüklere uygun ve iyi hâlli olarak geçirildiği takdirde, ceza infaz edilmiş sayılır. ..." hükmüne, 671 sayılı KHK'nin 32 nci maddesi ile eklenen Geçici 6 ncı maddesinde "1/7/2016 tarihine kadar işlenen suçlar bakımından; 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun kasten öldürme suçları (madde 81, 82), üstsoya, altsoya, eşe veya kardeşe ya da beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı işlenen kasten yaralama ve neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçları, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar (madde 102, 103, 104, 105), uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu (madde 188) ve İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ile 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar hariç olmak üzere, bu Kanunun;
a) 105/A maddesinin birinci fıkrasında yer alan "bir yıl"lık süre "iki yıl",
b) 107 nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan "üçte iki"lik oran "yarısı", olarak uygulanır" hükmüne yer verilmiş olup, mezkur maddelerde sayılan şartlar çerçevesinde koşullu salıverilmesine 1 yıl veya daha az süre kalan hükümlülerin,
cezaların koşullu salıverme tarihine kadar olan kısmının denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infaz edilebileceği, koşullu salıverilen hükümlülerin ise,
belirlenen denetim süresinin yükümlülüklere uygun ve iyi halli olarak geçirilmesi halinde cezalarının infaz edilmiş sayılacağı belirtilmiş, denetimli serbestlik tedbiri ve koşullu salıverilmenin, esasında bir infaz şekli olduğu ve mahkumiyeti ortadan kaldırmadığı, sadece anılan maddelerde belirtilen şartların gerçekleşmesi halinde cezanın infaz edilmiş sayılacağı ifade edilmiştir. Danıştay 1. Dairesinin 13/04/2004 gün ve E:2003/170, K:2004/3 sayılı kararında ise "... Devlet memuru olup da memuriyetine son verilmesini gerektirmeyen bir hürriyeti bağlayıcı ceza ile mahkum olan bir kişinin, söz konusu cezanın infazı süresince memuriyet haklarını koruma ve kullanma ehliyetinin devam ettiğinin kabulü mümkün bulunmamaktadır. Bu durumda olan Devlet memurunun hizmet ilişkisinin infaz süresince askıda olduğunun kabulüyle hükümlülük süresinin sona ermesinden sonra göreve iade suretiyle memuriyet statüsünü yeniden kazanması gerekmektedir ki bu da, memur hukukunun sonucu olan memur güvenliği ilkesinin bir gereğidir...
Devlet memurlarının hükümlü bulundukları Devlet memurluğuna engel nitelik taşımayan hapis cezalarının infazı süresinde göreve devamsızlıkları nedeniyle memuriyetlerine son verilemeyeceği,
bu kişilerin sözü edilen cezalarının infazı süresince hastalık ve yıllık izin kullanabilmelerine ve buna bağlı olarak maaş alabilmelerine hukuken olanak bulunmadığı" belirtilmiştir.
Yukarıda yer verilen hüküm ve açıklamalar çerçevesinde, gerek denetimli serbestlik tedbirinin uygulanmasında gerek koşullu salıverilmede belirlenen denetim süresinin yükümlülüklere uygun ve iyi hâlli olarak geçirilmesi halinde cezanın infaz edilmiş sayılacağı ve infaz süresince hak yoksunluğunun devam edeceği değerlendirilmekte olup;
işlemiş olduğu suçun, 657 sayılı Kanunun 48/A5 inci maddesinde sayılan nitelikli suçlar kapsamında yer almaması ve almış olduğu cezanın kasten işlenen bir suç nedeniyle verilmemiş olması sebebiyle, ilgilinin, denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle hapis cezasının infazı süresince memuriyetinin askıda olduğu, ancak denetimli serbestlik tedbirinin yükümlülüklere uygun olarak geçirilmesi ve söz konusu cezanın infaz edilmesinden sonra tekrar görevebaşlatılması gerektiği mütalaa edilmektedir.
Arz ederim.
Enes POLAT Devlet Personel Başkan V.
