Lojmanı ve toplu taşıması olmayan köyde görev yapan öğretmene yol yardımı ödenir mi?
KDK, toplu ulaşım ve lojman imkanı bulunmayan merkeze uzak köy okullarında görev yapan öğretmenin ulaşım yardımı verilmesi talebiyle yaptığı başvuruyu reddetti.
T.C.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU
(OMBUDSMANLIK)
SAYI : 2022/13545-S.22.20765
BAŞVURU NO : 2022/5955
KARAR TARİHİ :19/10/2022
RET KARARI
BAŞVURAN :..........................................................................
BAŞVURUYA KONU İDARE : MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI
BAŞVURUNUN KONUSU : Yol yardımı talebi hk
BAŞVURU TARİHİ : 20/04/2022
BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
Kurumumuza yaptığı başvuruda başvuran, Balıkesir İli İlçesi ortaokulunda Fen Bilimleri öğretmeni olarak görev yaptığını, eşinin görev yeri ilçesinin Edremit olmasından dolayı Edremit’te ikamet ettiğini, köy okulunda lojman bulunmadığını ayrıca gerek Edremit’ten gerekse ilçesinden toplu ulaşımında bulunmadığını bu nedenle özel aracıyla ulaşım sağladığını her gün gidiş geliş toplam 110 km yol gittiğini artan akaryakıt fiyatları nedeniyle bu durumun ekonomik olarak kendisini olumsuz etkilediğini, bu tarz durumların yarattığı olumsuzluğu gidermek amacıyla Milli Eğitim Bakanlığı Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 23.03.2022 tarihinde illere yazı gönderdiğini toplu ulaşım ve lojman imkanı bulunmayan merkeze uzak köy okullarında görev yapan öğretmenlere ulaşımda yaşadıkları sorunların çözümü için gerekli desteğin sağlanmasını istediğini ancak servis ya da benzin masrafının ödenmesi yönündeki taleplerinin ödenek eksikliğinden dolayı olumsuz karşılandığını belirterek, söz konusu yazı doğrultusunda Çamavşar ortaokulunda 13.09.2021 tarihinden itibaren görev yaptığı göz önünde bulundurularak tarafına hesaplanan yol yardımının ödenmesini talep etmektedir.
İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
Başvuruya konu iddia hakkında bilgi ve belge talep yazımıza istinaden Millî Eğitim Bakanlığı tarafından gönderilen cevabi yazı ve eklerinde özetle;
Balıkesir ili ilçesi ortaokulunda Fen Bilimleri öğretmeni olarak görev yaptığını,
11.09.2014 tarihli ve 29116 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Millî Eğitim Bakanlığı Taşıma Yoluyla Eğitime Erişim Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde, okulu bulunmayan nüfusu az ve dağınık yerleşim birimlerinde bulunan kız ve erkek çocuklar ile birleştirilmiş sınıf uygulaması yapan okullarda bulunan Millî Eğitim Temel Kanunu ile tanınan eğitim hakkından yoksun kalması muhtemel ilköğretim, ortaöğretim ve özel eğitim okul/kurumlarına devam eden öğrenciler ile yaygın eğitim hizmetinden yararlanan özel eğitim kursiyerlerinin resmî okul/kurumlarda taşıma yoluyla eğitime erişimlerini sağlamak amacıyla Öğrenci Taşıma Uygulaması yürütüldüğünü,
Yazı ekinde yer alan müfettiş raporunda ise; öğretmenlerin kendi istekleri ve isteklerine esas eş durumu atamalarında; atama taleplerinde bulundukları ilçe veya diğer ilçelerde bir araya gelip gelemeyeceklerinin planlamasını kendilerinin yapmaları gerektiği ve tayin istedikleri illere eşleri ile birlikte gidip gidemeyeceğini öngörerek tayin istemeleri gerektiği Millî Eğitim Bakanlığının atama mevzuatının eşleri tayin istedikleri ilin aynı ilçesinde bir araya getireceğine dair mevzuat düzenlemesi veya taahhütü olmadığı, Balıkesir iline eşi ile birlikte atama istediğinde hangi ilçede bir araya gelebileceklerini öngörmeleri gerektiği, Millî Eğitim Bakanlığının bu duruma yönelik ödeme kalemi olmadığı,
Millî Eğitim Bakanlığı Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 23.03.2022 tarih ve sayılı yazılarının tavsiye ve öneri niteliğinde olduğu, aynı güzergahta bulunan birden çok köy okulunda çalışan öğretmenlerin kendi imkanları ile servis temin ettikleri Balıkesir Ortaokulunda Fen Bilimleri öğretmeni olarak görev yapan talep ettiği ikamet ettiği Edremit ilçesinden ilçesi Mahallesine gidiş gelişi için benzin ücreti talebinin karşılanması imkanının bulunmadığı ve buna esas mevzuat düzenlemesinin de olmadığı,
ifade edilmektedir.
İLGİLİ MEVZUAT
18/10/1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında;
“Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.”,
6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun “Kurumun görevi” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir... ”,
11.09.2014 tarihli ve 29116 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Millî Eğitim Bakanlığı Taşıma Yoluyla Eğitime Erişim Yönetmeliğinin “Amaç” başlıklı 1. Maddesinde “ Bu Yönetmeliğin amacı, Millî Eğitim Temel Kanunu ile tanınan eğitim hakkından yoksun kalması muhtemel ilköğretim, ortaöğretim ve özel eğitim okul/kurumlarına devam eden öğrenciler ile yaygın eğitim hizmetinden yararlanan özel eğitim kursiyerlerinin resmî okul/kurumlarda taşıma yoluyla eğitime erişimlerini sağlamak için gerekli usul ve esasları belirlemektir.”
Milli Eğitim Bakanlığının 23.3.2022 tarih ve sayılı yazıda; toplu ulaşım ve lojman imkanı bulunmayan merkeze uzak köy okullarında görev yapan öğretmenlerimize ulaşımda yaşadıkları sorunların çözümü için gerekli desteğin verilmesi hususunda gereğini arz ve rica ederim. ”
düzenlemelerine yer verilmiştir.
KAMU DENETÇİSİ SN. SADETTİN KALKAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİNE ÖNERİSİ
Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde; Başvuranın iddiaları, İdarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirilerek hazırlanan Ret Karar Önerisi Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.
DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme
Başvuran özetle, MEB’in 23.3.2022 tarihli yazısı doğrultusunda ortaokulunda göreve başladığı 13.09.2021 tarihten itibaren hesaplanan yol yardımının tarafına ödenmesini talep etmektedir.
Dosya kapsamında bilgi ve belgelerin değerlendirilmesi sonucu; başvuranın Balıkesir İli Balya İlçesi Çamavşar ortaokulunda Fen Bilimleri öğretmeni olarak görev yaptığı, buraya kendi isteği üzerine atandığı, atamasının ardından eşi için eş durumu tayini istediği ve Balya İlçesinde eşinin branşında boş kadro bulunmadığından Edremit ilçesine atamasının yapıldığı görülmektedir.
Takdir yetkisi; idarenin belli şart ve durumların meydana gelmesi halinde belli bir kararı alıp almamak veya kanunda öngörülen değişik çözümler arasında bir seçim yapmak konusunda tanınan bir serbestiye ya da belirli bir konuda karar alabilmek için hangi şart ve durumların ortaya çıkması gerektiğini tespit etmek imkânına sahip olması olarak tanımlanmaktadır. İdari işlemler tesis edilirken, İdareler, bağlı yetki veya takdir yetkisi çerçevesinde karar alırlar. Bu doğrultuda, idari işlemin yetki, şekil, sebep, konu ve maksat unsurlarının tümünün hukuk kuralları tarafından önceden belirlenerek, idareye belli bir yönde hareket etme hususunda bir tercih tanınmamışsa veya idareye belli bir tasarrufta bulunması kesin olarak emredilmişse bağlı yetkiden, idarenin nerede ve nasıl bir tasarrufta bulunacağının hukuk kuralları ile önceden kesin bir şekilde belirlenmediği durumlarda ise idarenin takdir yetkisinden söz edilmektedir. (Halil Kalabalık, İdare Hukukunda Takdir Yetkisi Kavramı ve Benzer Kurumlarla Karşılaştırılması, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt 1, Sayı 2, Aralık 1997)
Bu kapsamda; başvuranın talebinin gerekçesini oluşturan MEB’in 23.3.2022 tarih ve sayılı yazısında her ne kadar “toplu ulaşım ve lojman imkanı bulunmayan merkeze uzak köy okullarında görev yapım öğretmenlerimize ulaşımda yaşadıkları sorunların çözümü için gerekli desteğin verilmesi hususunda gereğini arz ve rica ederim.” ifadesi yer alsa da, belirtilen hususta idarenin kamu yararı, hizmet gerekleri, ödenek gibi durumları dikkate alarak kişilere destek verip/vermemek ya da verebilecekse ne tür bir destek vereceğini seçmek hususunda takdir yetkisi olduğu ve idarenin takdir yetkisini belirli yönde kullanmaya zorlanamayacağı açıktır.
Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde; İdarelerin bağlı yetki içerisinde bulunmadığı durumlarda belli bir konuda işlem tesis edilmesi için yapılan başvuruları, o andaki öznel ve nesnel koşullara göre değerlendirip sonucuna göre karar aldıkları göz önünde tutulduğunda, İdare tarafından başvuranın talebinin reddedilmesi işleminin hukuka ve hakkaniyete aykırı olmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır.
İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde iyi yönetim ilkelerine yer verilmiş olup; Kurumumuzca talep edilen bilgi ve belgelerin idare tarafından süresi içinde gönderildiğinden “kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi” ilkesine uygun hareket ettiği; ancak, başvuranın talebini reddederken bu işlem karşısında hangi sürede hangi mercilere başvurabileceğinin göstermemiş olması sebebiyle “karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi” ilkesine uymadığı tespit edilmiş olup, idareden bundan böyle bu ilkelere de uyması beklenmektedir.
HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, bu Ret Kararının başvurana tebliğ tarihinden itibaren, ilgili idarenin işlemine karşı (varsa) dava açma süresinden kalan süre kaldığı yerden işlemeye devam edecek olup, Balıkesir İdare Mahkemesinde yargı yolu açıktır.
KARAR
Açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN REDDİNE;
Kararın başvurana ve MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞINA tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.
Şeref MALKOÇ
Kamu Başdenetçisi
