Beyin ve sinir cerrahisi branş polikliniği acil gözlem ve ameliyathanelerinde görev yapanlara nöbet ücreti artırımlı ödenmeli

KDK, Beyin ve Sinir Cerrahisi Branş Polikliniği, Acil Cerrahi Gözlem ve Acil Ameliyathane yerlerinde görev yapanlara artırımlı nöbet ücreti ödenmesi konusunda tavsiyede bulundu.

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU
(OMBUDSMANLIK)

TAVSİYE KARARI

BAŞVURUNUN KONUSU : Artırımlı nöbet ücretlerinin tarafına ödenmesi talebi hk.

BAŞVURU TARİHİ : 04/09/2021

BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ

1. Başvuran, başvurusunda özetle; Kartal Dr. Lütfi Kırdar Şehir Hastanesi Beyin ve Sinir Cerrahisi Kliniğinde asistan tabip olarak görev yaptığını Başhekimlik tarafından zorla acil serviste nöbet tutmasının istendiğini ancak nöbet ücretlerinin ödemesinin servis nöbeti üzerinden yapıldığını Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis Hizmetlerinin Uygulama Usul Ve Esasları Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğin 12. Maddesinin 4. ve 5. Fıkrasında; Beyin ve Sinir Cerrahisi branşının tuttuğu nöbetlerin acil nöbeti olduğunun belirtildiği, 657 sayılı kanunun Ek 33 Maddesinde ise acil servis nöbetlerinin %50 artırılarak ödenmesi gerektiğinin açıkça ifade edildiği, görev aldığı acil nöbetlerinde 24 saat nöbet süresi boyunca Beyin ve Sinir Cerrahisi Branş Polikliniği, Acil Cerrahi Gözlem ve Acil Ameliyathane yerleri, hayati durum arz eden Acil Beyin ve Sinir Cerrahi hastalarının ilk değerlendirilmeleri, takipleri ve gereğinde acil operasyonu yapıldığı, gerektiğinde 6 saat boyunca bütün gece ameliyathanede hastaların canı için uğraşıp, ertesi gün mesaiye hiç uyumadan devam ettiğini, normalde nöbet ertesi izin hakkının yasal bir hak olmasına rağmen, bu hakkı da kullanamadığını, aylık fazla mesai sürelerinin yeri geldiğinde 180-200 saati bulduğunu fakat Başhekimliğin sadece bu ek mesailerin 130 saatinin ödemesini yaptığını, Hastane Başhekimliğinin Nisan ayından itibaren, meri mevzuat hükümlerinde bir değişiklik olmamasına ve yaptığı işin içeriğinde herhangi bir değişiklik olmamasına rağmen nöbet ücretlerini %50 artırımsız olarak ödediğini, İdareye yaptığı başvurunun acil serviste sadece konsültasyon amacıyla bulunduğu gerekçesiyle reddedildiğini belirterek, artırımlı nöbet ücretlerinin Nisan ayından itibaren olacak şekilde tarafına ödenmesini talep etmektedir.

Bu belge, güvenli elektronik imza ile imzalanmıştır.

İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI

Başvuruya konu iddia hakkında istenen bilgi ve belge talep yazımıza istinaden İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü tarafından gönderilen cevabi yazı ve eklerinde özetle;

Konu ile ilgili Müdürlük tarafından yapılan araştırma/değerlendirme neticesinde; 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun Ek 33. maddesi gereğince Yataklı Tedavi Kurumlan, Ağız ve Diş Sağlığı Merkezleri, Aile Sağlığı Merkezleri, Toplum Sağlığı Merkezleri, 112 Acil Sağlık Hizmetleri ve Seyyar Hastanelerde haftalık çalışma süreleri dışında kalan çalışmalar için normal, acil veya branş nöbeti ücreti ödendiği,

657 sayılı Kanununun Ek 33. maddesi ve toplu sözleşme hükmünün birlikte değerlendirilmesinden; yoğun bakım, diyaliz, ameliyathane, acil servis ve 112 acil sağlık hizmetlerinde tutulan nöbetler için artırımlı nöbet ücreti ödemesi gerektiği, Toplu Sözleşme ve 657 sayılı kanunun Ek 33'üncü maddesinde nöbet ücretinin % 50 artırımlı olarak ödeneceği hizmet birimlerinin tek tek sayıldığı, bu kapsamda yapılan artırımlı nöbet ücreti ödemelerinde hizmetin yapıldığı birimin esas alınması ve yalnızca bu birimlerde ve belirtilen bölümler altında gerçekleşen nöbetler için nöbet ücretinin %50 artırımlı ödenmesi gerektiği,

Bu çerçevede, 14.02.2013 tarihli ve 28559 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Türkiye Kamu

Hastaneleri Kurumuna Bağlı Sağlık Tesislerinde Görevli Personele Ek Ödeme Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 5. maddesinin (o) bendinde tanımlanan özellik arz eden birimler ile 657 sayılı Kanunun Ek 33. maddesi ve toplu sözleşmede nöbet ücretinin artırımlı ödeneceği sayılan birimlerin birbirinden farklı olduğu ve “Ayrıca branş nöbeti hizmeti vermekte iken, ilgili uzman hekimin, acil servis, yoğun bakım vb. birimlerinde konsültasyon hizmeti vermesi halinde de nöbet ücretinin % 50 artırımlı ödenmesi mümkün değildir" denildiğinden başvurana normal nöbet olarak ödenen ücret dışında herhangi bir ödeme yapılmadığı ve bu durumun 15.06.2021 tarihli ve sayılı yazı ile adı geçen hekime bildirildiği, ifade edilmektedir.

İLGİLİ MEVZUAT

Anayasa’nın Çalışma hakkı ve ödevi başlıklı 49. maddesinde; “Çalışma, herkesin hakkı ve ödevidir. Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları ve işsizleri korumak, çalışmayı desteklemek, işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alır.”

“Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinde; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikayetleri inceleri”,

6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun “Kurumun görevi” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”,

Bu belge, güvenli elektronik imza ile imzalanmıştır.

14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun ek 33 üncü maddesinin birinci fıkrasında, “Yataklı tedavi kurumları, seyyar hastaneler, ağız ve diş sağlığı merkezleri, aile sağlığı merkezleri, toplum sağlığı merkezleri ve 112 acil sağlık hizmetlerinde haftalık çalışma süresi dışında normal, acil veya branş nöbeti tutarak, bu nöbet karşılığında kurumunca izin kullanmasına müsaade edilmeyen memurlar ile sözleşmeli personele, izin suretiyle karşılanamayan her bir nöbet saati için (nöbet süresi kesintisiz 6 saatten az olmamak üzere), aşağıda gösterilen gösterge rakamlarının aylık katsayısı ile çarpılması sonucu hesaplanacak tutarda nöbet ücreti ödenir. Bu ücret yoğun bakım, acil servis ve 112 acil sağlık hizmetlerinde tutulan söz konusu nöbetler için yüzde elli oranında artırımlı ödeniri”

13.01.1983 tarihli ve 17927 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliğinin;

“Acil Hizmetleri” başlıklı 14 üncü maddesinde; “Acil hizmetleri, acil polikliniği veya acil servisi, bunlar yoksa nöbetçi tabibi tarafından yürütülür. Bu hizmetler 24 saat süre ile kesiksiz olarak yürütülür. (Değişik ikinci fıkra: 1/4/2005-2005/8720 K.) Acil servis baştabibin teklifi ve Valilik onayı ile kurulur ve tescil için Sağlık Bakanlığına bildirilir. (Mülga üçüncü fıkra: 1/4/2005-2005/8720 K.) Bu hizmetlerde, hizmetin sürekliliğini sağlayacak şekilde, yeteri kadar sağlık ve yardımcı sağlık personeli ile hayati önemi haiz araç, gereç ve nöbetçi eczacı bulunmayan kurumlarda da lüzumlu ilaçlar bulundurulur.”

“Nöbet Esasları” başlıklı 41 nci maddesinde; “Genel olarak yataklı tedavi kuramlarında nöbet; normal çalışma saatleri dışında ve resmi tatil günlerinde dışarıdan gelecek hastalarla, kurum içindeki hastaların acil durumlarında tıbbi ve bununla ilgili idari ve teknik yardımları vaktinde sağlayabilmek, olması muhtemel idari ve teknik olay ve kazalara zamanında müdahale edebilmek amacını güder.”

“Nöbet Türleri” başlıklı 42 nci maddesinde; “Nöbet hizmetleri evde nöbet, normal, acil, branş nöbeti olarak dört şekilde yürütülür. Acil ve branş nöbetlerinin hangi hallerde, tutulacağı hastanenin türüne, iş durumuna, personel mevcuduna, hizmetin gereklerine göre baştabib tarafından tespit edilir. Eğitim Hastanelerinde de uzman ve uzmanlık eğitimi görenlerden kimlerin hangi nöbete gireceklerini ve ne nöbeti tutacaklarını da baştabib tespit eder...

Acil nöbetler: Uzman durumu müsait olan kurumlarda lüzum görülen branşlar için normal nöbete ilave olarak ayrıca acil nöbeti konulabilir. Bu takdirde acil nöbetine iştirak edecek diğer sağlık ve yardımcı sağlık personelinin kimler olacağını ve bunların miktarını baştabib tesbit eder.

Acil nöbeti tutanlar bir başka nöbete dahil edilmezler.

Acil nöbeti tutan uzmanın talebi üzerine yapılacak, çağrıya ilgili dal uzmanı ve diğer personel uymaya zorunludur.

Branş nöbeti: Birden fazla genel cerrahi, iç hastalıkları klinikleri ve kadın hastalıkları ve doğum kliniği bulunan yataklı tedavi kurumlarında uzman ve klinik adedi gözönüne alınarak acil hizmet için kliniklere bütün personeliyle birlikte branş nöbeti tutturulabilir. Gerek görülürse ve uzman adedi yeterli bulunduğu takdirde acil vak'ası bulunan dallardan birer uzman, yoksa kıdemli uzmanlık eğitimi görenler de bu ekibe eklenebilir, veya davet edilebilir. Branş nöbetini üstlenen klinikler, gece nöbetini ifa edecek tabib ve personel ekiplerini düzenleyerek gereği yapılmak üzere baştabibliğe verirler. Bu kliniklere gereğinde başka

Bu belge, güvenli elektronik imza ile imzalanmıştır.

hizmetlerden personel takviyesi yapılabilir. Branş nöbetlerini üstlenen klinikler o dalın acillerinin yatarak tedavi hizmetlerini de ifa ederler ve bu klinik personeline başkaca nöbet hizmetleri verilmez.

01/09/2019 tarihli ve 30875 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2020 ve 2021 Yıllarını Kapsayan Toplu Sözleşme”nin

Birinci Kısmının 1 inci maddesinde, “(1) Bu Kararın; kamu görevlilerinin geneline ilişkin mali ve sosyal haklarla ilgili bölümü 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu kapsamına giren kamu kurum ve kuruluşlarının, her bir hizmet kolu kapsamına giren mali ve sosyal haklarla ilgili bölümü ise ilgili hizmet kolu kapsamına giren kamu kurum ve kuruluşlarının kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlileri hakkında uygulanır. (2) Bu Kararda düzenlenmeyen mali ve sosyal haklar hakkında ilgili mevzuat hükümlerinin uygulanmasına devam olunur.” hükmüne;

“Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklar” başlıklı üçüncü kısmının “Sağlık ve Sosyal Hizmet Koluna İlişkin Mali ve Sosyal Haklar” başlıklı üçüncü bölümünün “Nöbet ücreti” başlıklı 7 nci maddesinde, “657 sayılı Kanunun ek 33 üncü maddesi uyarınca ödenen nöbet ücretleri dini bayram günleri için %20 artırımlı ödenir. Ayrıca diyaliz ve ameliyathane hizmetlerinde tutulan nöbetler için ödenen nöbet ücretleri de %50 artırımlı ödenir.”

düzenlemeleri yer almaktadır.

KAMU DENETÇİSİ SN. SADETTİN KALKAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİNE ÖNERİSİ

Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde; Başvuranın iddiaları, İdarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirilerek hazırlanan Tavsiye Karar Önerisi Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.

DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE

A. Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme

Başvuran özetle, zorla acil serviste nöbet tutmasının istendiğini ancak nöbet ücretlerinin ödemesinin servis nöbeti üzerinden yapıldığını belirterek, %50 artırımlı nöbet ücretlerinin Nisan ayından itibaren olacak şekilde tarafına ödenmesini talep etmektedir.

Sağlık hizmetleri vatandaşların ve toplumun sağlıklı ve kaliteli bir yaşam standardına ulaşması amacıyla verilmektedir. Bu amaçla verilen hizmetleri sağlık çalışanları yürütmektedir. Sağlık çalışanları vatandaşların yaşama hakkı ve sağlık hakkı ile ilgili olarak çok önemli bir görev ifa etmektedirler. Bilindiği gibi yaşama hakkı ve sağlık hakkı hem anayasal hem de uluslararası düzeyde güvence altına alınan en temel haklardandır. Sağlık hizmetleri vatandaşlara 24 saat kesintisiz biçimde sunulmak zorunda olan ve süreklilik arz eden hizmetlerdendir. Bu süre zarfında görev yapan sağlık çalışanları sağlık hizmetlerinin kaliteli olarak sunulabilmesi amacıyla yoğun stres altında çalışmakta ve yorucu olan bu görevi yerine getirmektedirler.

Başvuru konusu olaya ilişkin 657 sayılı Kanunun ek 33 uncu maddesinin birinci fıkrasında %50 artırımlı ödemenin yapılacağı hizmetlerin “yoğun bakım, acil servis ve 112 acil sağlık hizmetleri” olarak belirlendiği, 2020 ve 2021 Yıllarını Kapsayan Toplu Sözleşmesinin (7.2) numaralı paragrafta yer verilen hüküm ile %50 artırımlı ödeminin kapsamının “diyaliz, ameliyathane” ifadeleri eklenerek genişletildiği görülmektedir.

Diğer taraftan, başvuru konusunun çözümüne dayanak teşkil eden ilgili mevzuatta belirtilen “hizmetlerinde” ifadesi ile sunulan hizmetin içeriğinin mi yoksa bahsi geçen kurumların hizmet birimlerinin mi kastedildiği hususunda meri mevzuatta net bir tanım bulunmamakta, söz konusu ifadenin ilgili idare tarafından hizmet birimi olarak, yargı kararlarında ise sunulan hizmet olarak değerlendirildiği görülmektedir.

Yataklı Tedavi Kurumları Yönetmeliğine göre, sağlık tesislerinde görevli hekimlerin, görev yaptıkları hastanenin türüne, iş durumuna, personel mevcuduna, hizmetin gereklerine göre baştabip tarafından tespit edilen şekillerde nöbet hizmeti tutma görevi bulunmaktadır. İlgili yönetmelikte acil hizmetleri, 24 saat süre ile acil polikliniği veya acil servisi, bunlar yoksa nöbetçi tabibi tarafından kesiksiz olarak yürütülen hizmet olarak tanımlanmıştır. Yine aynı yönetmeliğin 42 nci maddesinde nöbet türlerine ilişkin düzenlemelere yer verilmiş, acil nöbeti ile branş nöbeti birbirinden ayrılmıştır. Acil nöbetlerin, uzman durumu müsait olan kurumlarda lüzum görülen branşlar için normal nöbete ilave olarak konulabildiği ve acil nöbeti tutanların bir başka nöbete dahil edilmeyeceği belirtilmiştir. Branş nöbetinin ise, birden fazla genel cerrahi, iç hastalıkları klinikleri ve kadın hastalıkları ve doğum kliniği bulunan yataklı tedavi kurumlarında, uzman ve klinik adedi göz önüne alınarak acil hizmeti için kliniklere bütün personeliyle birlikte tutulan ve branş nöbetlerini üstlenen kliniklerin o dalın acillerinin yatarak tedavi hizmetlerini de ifa edeceği ve bu klinik personeline başkaca nöbet hizmetleri verilmeyeceği nöbet türü olarak belirlendiği anlaşılmıştır.

Diğer yandan, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun Ek 33 üncü maddesinde, yataklı tedavi kurumları, seyyar hastaneler, ağız ve diş sağlığı merkezleri, aile sağlığı merkezleri, toplum sağlığı merkezleri ve 112 acil sağlık hizmetlerinde haftalık çalışma süresi dışında normal, acil veya branş nöbeti tutarak, bu nöbet karşılığında kurumunca izin kullanmasına müsaade edilmeyen memurlar ile sözleşmeli personele, izin suretiyle karşılanamayan her bir nöbet saati için (nöbet süresi kesintisiz 6 saatten az olmamak üzere), aşağıda gösterilen gösterge rakamlarının aylık katsayısı ile çarpılması sonucu hesaplanacak tutarda nöbet ücreti ödeneceği ve bu ücretin yoğun bakım, acil servis ve 112 acil sağlık hizmetlerinde tutulan söz konusu nöbetler için yüzde elli oranında artırımlı ödeneceği düzenlemesi yer almaktadır.

Acil servis hizmeti gibi özellik arz eden birimlerde görev yapan personele yapılan ödemelerde farklı bir katsayı uygulanmasının amacı ve nedeni, bu birimlerde görevli personelin görevini ifa ederken daha özenli ve hassas hareket etmesi gerektiğindendir. Anılan düzenlemenin gerekçesinde bu görevlerin özelliği ve zorluğu göz önünde bulundurulduğu ve bu görevi ifa eden sağlık personelinin de aynı oranda fazla sorumluluğu ve yükümlülüğü bulunduğu değerlendirilerek bu yönde bir düzenlemeye ihtiyaç olduğu belirtilmiştir. Hal böyle iken, acil servis bünyesinde yerine getirilen branş nöbetinin, aynı ortamda tutulduğu ve aynı riskleri barındırdığı göz önünde bulundurulduğunda, acil nöbeti ile aynı derece önemli olduğu ve ağır yükümlülükler getirdiği açıktır.

20 Şubat 2018 tarihli ve 30338 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğin 11 inci maddesi ile söz konusu Tebliğin 12 nci maddesinin değiştirilerek, acil servisin kurulu bulunduğu sağlık tesisinde 24 saat kesintisiz hizmet esasına dayalı olarak müstakil acil branş nöbeti hizmetinin getirildiği, bu hizmetin uzman tabipler tarafından acil servis bünyesinde ilgili branşın gerektirdiği şartları haiz uygun bir acil muayene odasında acil servis bünyesinde tutulmasının esas olduğunun düzenlendiği görülmüştür.

Somut olayımızda, başvuranın nöbetlerinin Tebliğde belirtilen şartlara uygun olarak fiilen acil servis bünyesinde tutulmuş olması halinde, 657 sayılı Kanunun Ek 33 üncü maddesi uyarınca başvurana % 50 artırımlı nöbet ücreti ödenmesi gerekmektedir.

Yukarıda anlatılan hususlar, başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; tabiplerce tutulan branş nöbetlerinin fiilen acil servis biriminde gerçekleştirilmesi halinde ilgili kanun maddesi ve konuya ilişkin Tebliğe istinaden nöbet ücretlerinin % 50 artırımlı olarak ödenmesi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.

B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme

İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup; söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirmede, şikâyet başvurusu kapsamında, idarenin, başvurana ilişkin işlemlerle ilgili bilgi ve belgeleri süresi içerisinde ve gerekçeli olarak kurumumuza gönderdiği, bu anlamda “kararların gerekçeli olması”, “kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi” ve “makul sürede karar verme” ilkelerine uygun hareket ettiği, ancak, başvuru sahibine verdiği cevapta idari işleme karşı hangi sürede hangi mercie başvurabileceğini göstermediği bu nedenle de karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi ilkesine uymadığı tespit edildiğinden, idarenin bahse konu ilkeye de uygun davranması önerilmektedir.

HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA

6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup İstanbul İdare Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.

KARAR

Açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN KABULÜNE;

Başvuranın acil serviste fiilen tuttuğu nöbetlere ilişkin olarak başvurana yüzde elli oranında artırımlı nöbet ücreti ödenmesi yönünde SAĞLIK BAKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNULMASINA,

Kararın BAŞVURANA ve SAĞLIK BAKANLIĞINA TEBLİĞİNE;

6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca; İdare tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,

Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisi’nce karar verildi.

Şeref MALKOÇ
Kamu Başdenetçisi

Bu belge, güvenli elektronik imza ile imzalanmıştır.