18 yaşından küçüklerin adli sicil kayıtlarının idari makamlarca istenilemeyeceği
18 (on sekiz) yaşından küçüklerle ilgili adli sicil ve arşiv kayıtlarının ancak soruşturma ve kovuşturma kapsamında vargı yerlerince istenebileceği ve idari makamlara bu konuda bilgi verilemeyeceğinden on sekiz yaşından küçükken islediği suça ilişkin kavdın idari makamların bilgisine sunulması üzerine hakkında yürütülen güvenlik soruşturması olumsu; sonuçlandırılan davacı hakkında tesis edilen infaz konun; memurluğu öğrenciliği ile ilişiğinin kesilmesine ilişki) işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı hakkında
.C.
DANIŞTAY
İdari Dava Daireleri Kurulu
Esas No: 2017/2396
Karar no: 2019/4011
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İnceleme ve Gerekçe:
Maddi Olay :
31/08/2007 tarihinde yaşanan bir olay sebebi ile yaralama ve silahla tehdit suçunu işlediği isnadına bağlı olarak 10/01/1990 doğumlu davacı hakkında ............ Asliye Ceza Mahkemesinde kamu davası açılmıştır. Yargılama sonucunda; ............Ceza Mahkemesinin .................. sayılı kararıyla silahla yaralama suçundan 7 ay 15 gün hapis cezası ile cezalandırılmasına ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına; silahla tehdit suçundan 10 ay hapis cezası ik cezalandırılmasına ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmiştir.
Daha sonra, ................. koruma memuru öğrencisi olan ve hizmet öncesi eğitimini tamamlayan davacı hakkında yapılan güvenlik soruşturması, ...................... Mahkemesinin 05/09/2012 tarih ve 11:2008/33, K:2012/444 sayılı anili kararı nedeniyle olumsuz olarak sonuçlandırılmış ve bu sebeple ceza infaz kurumlarında çalışması uygun görülmeyerek infaz koruma memuru öğrenci olarak geçici kabulüne ilişkin Bakanlık Olurunun iptaline, infaz koruma memuru öğrenciliği ile ilişiğinin kesilmesine karar verilmiştir.
Bunun üzerine, temyızen incelenen dava açılmıştır.
İlgili Mevzuat :
5352 sayılı Adli Sicil Kanunu'nun 6. maddesinde: “Kamu davasının açılmasının ertelenmesine ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin kararlar, ancak bir soruşturma veya kovuşturmayla bağlantılı olarak mahkeme, hâkim, askerî hâkim, Cumhuriyet Başsavcılığı veva askerî savcılıktarafından istenmesi halinde verilmek üzere kaydedilir." hükmü, aynı kanun'un 10. maddesinin 3. fıkrasında ise: "Onsekiz yaşından küçüklerle ilgili adli sicil ve arşiv kayıtları; ancak soruşturma ve kovuşturma kapsamında değerlendirilmek üzere Cumhuriyet başsavcılıkları, hâkim veya mahkemelerce istenebilir." hükmü yer almaktadır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48. maddesinde, Devlet memurluğuna alınacaklarda aranılan genel ve özel şartlar belirtilerek, özel şartlar arasında kurumlanıl özel kanun ve diğer mevzuatında aranan şartları taşımak gerektiği hüküm altına alınmıştır.
10/0 /2003 tarih ve 25164 savılı Resmî Gazete’de yayımlanan Adalet Bakanlığı Memur Sınav, Atama ve Nakil Yönetmeliği'nin "Özel şartlar" kenar başlıklı 6. maddesinin 18. fıkrasında: "Ceza infaz kurumlan ve tutukevleri ile denetimli serbestlik müdürlüklerinde görev alacak bütün unvanlardaki personel için ayrıca aranacak şartlar; ... b) Güvenlik Soruşturması olumlu olmak,..." hükmü yer almaktadır.
4045 sayılı Güvenlik Soruşturması, Bazı Nedenlerle Görevlerine Son Verilen Kamu Personeli ve Kamu Görevine Alınmayanların Haklarının Geri Yerilmesine ve 1402 Numaralı Sıkıyönetim Kanununda Değişiklik kapılmasına İlişkin Kanun'un 1. maddesinin dava konusu işlem tarihi itibarıyla yürürlükte bulunan halinde; "Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması; ... askeri, emniyet ve istihbarat teşkilatlarında çalıştırılacak kamu personeli ve ceza infaz kurumlan ve tuıukevlerinde çalışacak personel hakkında yapılır. Devletin güvenliğini, ulusun varlığını ve bütünlüğünü iç ve dış menfaatlerinin zarar görebileceği ve tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgeler ile gizlilik dereceli kamu personeli ile meslek gruplarının tespiti birim ve kısımlarının tanımlarının yapılması, güvenlik soruşturmasının ve arşiv araştırmasının usul ve esasları ile bunu yapacak merciler ve üst kademe yöneticilerinin kimler olduğu Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe konulacak yönetmelik ile düzenlenir." hükmü bulunmaktadır.
12/04/2000 tarih ve 24018 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği'nin (Yönetmelik) "Kapsam" kenar başlıklı 2. maddesinde: “Bu Yönetmelik; yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde Devlerin güvenliğinin, iç ve dış menfaatlerinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgeleri, bunların toplanmasını ve işlemini yürüten bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarının ilgili birim ve kısımlarının belirlenmesini, Türk Silahlı Kuvvetlerinde, emniyet ve istihbarat teşkilatlarında, ceza infaz kurumlan ve tutukevlerinde çalışacak personeli,... avrıca bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarının yurtdışı teşkilatlarında sürekli görevlendirilecek bütün personel için yapılacak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının esas ve usullerini, bunu vapacak mercileri, hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılacak gizlilik dereceli y erlerde çalışan kamu personeli ile meslek gruplan ve üst kademe yöneticilerini kapsar.” kuralına, Yönetmelik'in "Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapacak makamlar" kenar başlıklı 7. maddesinde: "Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve mahalli mülki idare amirlikleri tarafından yapılır, içişleri Bakanlığı Kaçakçılık istihbarat Harekat ve Bilgi Toplama Dairesi Başkanlığı ndaki bilgi kayıtları ile Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü'ndeki adli sicil kaydı, talepleri üzerine, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını yapacak makamlark Türk Silahlı Kuvvetlerinin ilgili birimlerine verilir." kuralına. Yönetmelik* "Hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılacak personffl kenar başlıklı 8. maddesinde: "Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmış gizlilik dereceli birim ve kısımlar ile askeri, emniyet, istihbarat teşkilatlanıp ve ceza infaz kurumlan ve tutukevlerinde çalıştırılacak personel hak yapılır. Emniyet Genel Müdürlüğü ve mahalli mülki idare amirli güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını; bakanlıklar, kamu kurum kuruluşlarının gizlilik dereceli birim ve kısımları ile yurtdışı teşkilatında askeri, emnivet, istihbarat teşkilatlarında ve ceza infaz kurumu tutukevlerinde çalıştırılacak personel hakkında yapar." kuralına ver verilmiştir.
Avnı Yönetmeliğin 'Güvenlik soruşturması ve arşiv araştı araştırılacak hususlar' başlıklı 11. maddesinde,
"Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında kişinin içinde bulunduğu ortam dikkate alınarak, kişinin kayıtlı ikamet adresi ile fiilen ikamet ettiği adres esas alınmak suretiyle;
a) Kimlik kontrolü, kimlik kayıtlarının doğruluk derecesi, uyrukluğu, geçmişte yabancı bir devletin uyrukluğuna girip girmediği,
b) Genel kolluk kuvvetlerinin ve istihbarat birimlerinin arşivlerinde bilgiler bulunup bulunmadığı, adli sicil kaydının ve hakkında arama kaydı veya herhangi bir tahdidin olup olmadığı,
c) Terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakının bulunup bulunmadığı ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanuna ve Atatürk ilke ve inkılaplarına aykırı davranıp davranmadığı,
ç) Şeref ve haysiyetini ihlal edecek ve görevine yansıyacak şekilde kumara, uyuşturucuya, içkiye, paraya ve aşırı bir şekilde menfaatine düşkün olup olmadığı, ahlak ve adaba aykırı davranıp davranmadığı,
d) Yabancılarla, özellikle hasım ve hasım olması muhtemel Devlet mensupları ve temsilcileriyle ilgili derecesinin iç yüzü ve nedeni, araştırılır" kuralına,
'Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırmasında İzlenecek Yöntem' başlıklı 12. maddesinde de;
"c)Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması isteminin ilgili makama ulaşmasından itibaren arşiv araştırması sonuçları en geç 30 gün, güvenlik soruşturması sonuçları en geç 60 gün içinde cevaplandırılır. Soruşturma ve araştırma sonucunu içeren bilgi ve belgeler ilgilinin güvenlik makamlarındaki dosyasında asgari 'gizli' gizlilik derecesinde saklanır.
ç)Güvenlik soruşturması vc arşiv araştırmasını isteyen makama, kişi hakkında karar vermeve yeterli bilgiler aktarılır.
d)Güvenlik soruşturması vc arşiv araştırmasının nasıl vc ne şekilde yapılacağı, soruşturma ve araştırma yapmaya yetkili makamların görev talimatları ile belirlenir.
e)Mahalli mülki idare amirliklerince yapılmış olan güvenlik soruşturması vc arşiv araştırmasında olumsuz durumu saptananların evrakının bir örneği dosya açılmak iizerc Hmnivet Gcııel Müdürlüğüne gönderilir.
f)) Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında olumsuz durumu saptananlarla ilgili bilgiler Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı ve Hamiyet Genel Müdürlüğünce karşılıklı olarak birbirlerine aktarılır.
... " kuralına ver verilmiştir.
Hukuki Değerlendirme:
Somur olavda davacının on sekiz yaşından küçükken işlediği suçun kayıtlarının Patnos İlçe bmnivet Müdürlüğü tarafından ilgili Adalet Komisyonu Başkanlığına verildiği, bu kayıt dikkate alınmak suretiyle davacının güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlandırıldığı anlaşılmaktadır.
Kamu görevlilerinin sadakat, tarafsızlık vc devlete bağlılık yükümlülüğü çerçevesinde devleti temsil etlen ve millî güvenlik bakımından hassasivet içeren bazı kamu görevlerine atanacak kişiler bakımından daha sıkı nitelikler aranması ve birtakım sınırlamaların getirilmesi doğaldır. Bu şekilde aranan nitelikler ve kanunlarda öngörülen kısıtlamalar, kamu hizmetinin etkin ve sağlıklı bir biçimde yürütülmesi amacına yöneliktir.
Dolayısıyla idarenin, milli güvenlik açısından önem arz eden kadrolara atanacak kişilerin tabî olacağı güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması konusunda kanunla temel çerçeveyi ortaya koyan kurallar getirmesi mümkündür.
Ancak, bu alanda yapılan düzenlemelerin, \navasa ve diğer kanuni düzenlemelerle çelişmemesi, diğer düzenlemelerde gözetilen amaçları ortadan kaldırır nitelikte de olmaması gerekmektedir.
Belirli kamu görevlerinde çalıştırılacak personel hakkında uygulanan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının kanuni dayanağı 4045 sayılı Kanun'dur. 4045 sayılı Kanun'un dava konusu işlem tarihi itibarıyla yürürlükte bulunan 1. maddesinde, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının; kamu kurum ve kuruluşlarında yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları hâlinde devler güvenliğinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün, iç ve dış menfaatlerin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgelerin bulunduğu gizlilik dereceli birimler ile askerî teşkilatlarda, emniyet ve istihbarat teşkilatlarında çalıştırılacak kamu personeli, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel hakkında yapılacağı düzenlenmiştir. Maddede, kişilerin geçmiş ceza mahkûmiyetlerine ilişkin kayıtlar bakımından hangi suçların kamu görevine girmeye engel olacağı ve on sekiz yaşından küçükken işlenen suçlara dair kayıtların güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlanmasına sebep olup olmayacağı konusunda hiçbir belirleme yapılmadığı, suçlar arasında herhangi bir ayrım ve derecelendirme öngörülmediği, aynı şekilde hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına konu kararların, güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlandırılmasının bir sebebi olup olmayacağı hususunda herhangi düzenlemeye yer verilmediği anlaşılmaktadır.
Öte vandan, Anavasa'nın 10., 41., 58., 61. ve 141. maddclft devletin çocukların korunması, topluma kazandırılması ve yargılanmak özel kurallara tabi tutulması konularında gerekli tedbirleri alacağı, teşkilat ve tesisleri kuracağı belirtilmek suretiyle bazı pozitif yükümlülükler öngörülmüştür.
Devletin çocukların korunması ile ilgili bahsedilen pozitif yükümlülükleri kapsamında hukukumuzda bazı kanuni düzenlemelere yer verildiği görülmektedir. Bunlardan biri de çocukların işledikleri bir suç nedeniyle görevlerinden sürekli olarak yasaklanamayacaklarını öngören kanuni düzenlemedir. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 53. maddesinde, kasten işlediği bir suçtan dolayı hapis cezasına mahkum olmuş fiili islediği sıratla on sekiz yaşını doldurmamış olanların sürekli bir kamu görevini üstlenmekten mahrum bırakılamayacakları ifade edilmiştir.
Avnı şekilde 5352 savılı Kanun'un 10. maddesinin 3. fıkrasında, on sekiz yaşından küçüklerle ilgili adli sicil ve arşiv kayıtlarının, ancak soruşturma ve kovuşturma kapsamında değerlendirilmek üzere Cumhuriyet başsavcılıkları, hakim veva mahkemelerce istenebileceği düzenlenmiştir. Buna göre on sekiz yaşından küçükken işlenen suçlara ait kayıtların, idari makamlara bildirilmesi hukuken mümkün değildir.
Nitekim, Anavasa Mahkemesinin 27/02/2019 tarih ve 2014/7256 başvuru numaralı "Fatih Saraman" kararında, on sekiz yaşından küçükken işlenmiş suç hakkında verilen kararın ancak yargı merciilerince istenilebileceği ve başvuru konusu olayda, bu nitelikteki bilgiler 5352 sayılı Kanun'un 10. maddesinin 3. fıkrasına aykırı şekilde idari makamlara verildiğinden özel hayata saygı hakkının ihlal edildiğine karar verilmiştir.
Bıu açıklamalar ışığında somut olav ele alındığında; davacının on sekiz yaşından küçükken işlediği suca ilişkin kaydın, 5352 sayılı Kanun'un 10. maddesinin 3. fıkrasında ver alan hükme aykırı şekilde idari makamlara verilmiş olduğu anlaşıldığından, anılan Kanun hükmüne aykırı şekilde elde edilen bilgi ve belgelere davalı olarak yapılan güvenlik soruşturması üzerine tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uvarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Bu durumda, İdare Mahkemesinin davanın reddine yönelik ısrar kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
Karar Sonucu:
Açıklanan nedenlerle;
Davacının temyiz isteminin kabulüne;
.....
