Öğretmenlik Meslek Kanunu meclise sunuldu

Milyonlarca öğretmenin merakla beklediği Öğretmenlik Meslek Kanunu meclise sunuldu. Kanunun genel gerekçesi, madde gerekçeleri ile tam metni aşağıda yer almatadı.

GENEL GEREKÇE

Geleceğimizi emanet edeceğimiz genç kuşaklara milli ve evrensel temellerde değer ve düşünceler ile üstün becerilerin kalıcı bir biçimde kazandırılması, ancak eğitim yolu ile mümkün bulunmaktadır.

Gelecek nesillerimize istenilen beceri ve değerlerin kazandırılması için hazırlanacak ileriye dönük programlar ile eğitim sisteminin uygun bir yapıya kavuşturulması çabaları yanında, öğretmenlerimizin nitelik ve statülerinin iyileştirilmesine özel bir önem verilmesi gerekmektedir.

Toplumsal ve ekonomik gelişme sürecinde başarılı olan birçok ülkenin kalkınmalarında, eğitim sisteminin en önemli kaldıraç olduğu bilinmektedir. Ülkemizin gelişmiş ülkeler arasında hak ettiği konuma gelebilmesi iyi bir eğitim sistemine ve o sistemin ana unsuru olan öğretmenlerin niteliğine bağlıdır. Diğer yandan ekonomik gelişmeye her zaman eğitim ve kültürdeki gelişmelerin eşlik ettiği ve birbirlerini tamamladıkları düşünüldüğünde teknolojik ilerlemede, ekonomik kalkınma hamlelerinin başarılı olmasında yetişmiş insan kaynağının belirleyiciliği açıktır.

Günümüzde dijital dönüşümün bir sonucu olarak bilgi teknolojileri hızla gelişmekte ve çağa damgasını vurmakta, çağımız; dijital çağ, bilgi ve iletişim çağı gibi isimlerle adlandırılmaktadır. Dünya bilgi toplumuna doğru yönelirken gelişmiş ülkelerin çoğu; teknoloji evrelerinin kısaltılması, hayat süresinin uzatılması, bilgi patlaması, küreselleşme, ahlâkî değerler ve iletişim teknolojisindeki değişme ve gelişmelerin zorlayıcılığı altında eğitim sistemlerinin yapısını, felsefesini, programlarını, eğitimin alt yapısını ve öğretmenlerin nitelik ve statülerini yeniden gözden geçirmektedir. Eğitim sistemlerinin bütünü üzerinde yapılan inceleme ve araştırmalar içinde en duyarlı alanlarından birini, öğretmenlerin nitelik ve statüleri oluşturmaktadır.

Önemli olan çocuklarımızın çağın ve ülkemizin ihtiyaç duyduğu seviyede yetiştirilmesidir. Ekonomik, sosyal ve kültürel alanda büyümenin sürükleyicisi olan öğretmenlerimizin sorunlarını çözebildiğimiz, üstün niteliklere sahip öğretmenlere sahip olduğumuz ve öğretmenlerimizin her türlü maddi ve manevi sıkıntıdan uzak bir şekilde görev yapmalarını temin ettiğimiz oranda milli eğitimdeki başarımızın artacağı kuşkusuzdur.

Öğretmenlerin, devlet memurlarına ilişkin genel kurallar bütünü içinde sorunlarının çözümü ve buna bağlı olarak da statülerinin iyileştirilmesinin mümkün olamayacağı görülmüş, sorunun çözüm çerçevesinin öğretmenlere münhasır ortak kurallar ve önlemler bütünü gerektirdiği sonucuna varılmıştır.

Öğretmenlerin statüleri, kendilerine verilen görev ve yetkiler ile bu görevlerin karşılığı olan haklar bağlamında şekillenmektedir. Bu düzenlemeyle; eğitim öğretim hizmetlerinin, millî eğitimin genel amaç ve temel ilkeleri doğrultusunda etkin ve verimli olarak hayata geçirilmesinin yanında, bu hizmetleri yerine getiren öğretmenlerin iş doyumuna ulaşması hedeflenmiştir.

1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanununda öğretmenlik mesleğinin özel ihtisas mesleği olduğu düzenlenmiştir. Ancak buna rağmen mevzuatımızda öğretmenlik mesleğine dair özel bir meslek kanunu bulunmamaktadır. Diğer taraftan 30/6/2004 tarihli ve 5204 sayılı Kanunla 1739 sayılı Kanuna ekleme yapılarak öğretmenlik kariyer basamakları oluşturulmuş ise de Anayasa Mahkemesince bu Kanunun bazı hükümlerinin iptal edilmesi nedeniyle kariyer basamakları sistemi uygulanamamıştır. Nitekim 5204 sayılı Kanunla yapılan değişiklikten sonra az sayıda öğretmen kariyer basamaklarından yararlanmıştır. Anayasa Mahkemesinin iptal kararından sonra yeni bir düzenleme yapılmadığından eğitim sisteminde az sayıda uzman öğretmen ve başöğretmenin kazanılmış hakları bağlamında unvanları korunmuştur.

Bu doğrultuda mevzuatımızda var olan öğretmenlik mesleğinin gerektirdiği hukuksal zemini önemli oranda karşılayan düzenlemeler yanında Kanun Teklifimizle, mesleğe girişten

itibaren öğretmenlik mesleğinin önemiyle uyumlu bir kariyer sisteminin kurulması ve bu kariyer sistemiyle alakalı yeni özlük haklarının belirlenmesi öngörülmektedir.

MADDE GEREKÇELERİ

MADDE 1- Madde ile Kanunun amacı düzenlenmektedir.

MADDE 2- Madde ile Kanunun kapsamı düzenlenmektedir.

MADDE 3- Madde ile öğretmenlik mesleği tanımlanmakta ve öğretmenlik mesleğinin kariyer basamakları belirlenmektedir.

MADDE 4- Madde ile öğretmenlerin, öğretmen yetiştiren yükseköğretim kurumlarından mezun olmaları ve öğretmen adaylarında genel kültür, özel alan eğitimi ve pedagojik formasyon/öğretmenlik meslek bilgisi bakımından aranacak niteliklerin Milli Eğitim Bakanlığınca belirlenmesi doğrultusunda düzenleme yapılmaktadır.

MADDE 5- Madde ile özel mevzuatında yer alan hükümler saklı kalmak üzere aday öğretmen olarak atanacaklarda 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde sayılan genel şartlara ek olarak yönetmelikle belirlenen yükseköğrenim kurumlarından mezun olma, 7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanununa göre güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmış olma ve Milli Eğitim Bakanlığınca ve/veya Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi tarafından yapılacak sınavlarda başarılı olma şartlarının aranması öngörülmektedir.

Mevcut uygulamada öğretmenlerin adaylıkları, performans değerlendirmesi ve ardından yapılan Adaylık Kaldırma Sınavında (AKS) başarılı olmaları durumunda kaldırılmaktadır. Milyonlarca aday arasından üniversiteye yerleşen, 4 yıllık lisans eğitimini başarıyla tamamlayan ve bu eğitimin bir parçası olarak okullarda uygulama yaparak bu uygulamalardan başarılı olan öğretmen adayları, okul bitiminde Kamu Personel Seçme Sınavında (KPSS) ve ardından yapılan mülakat değerlendirmesinde de başarılı oldukları için aday öğretmen unvanını kazanmaktadır.

Zaten farklı süreçlerden, sınav ve yarışmalarla seçilerek belli bir başarıyı yakalamış olan aday öğretmenler hakkında, adaylık öncesi yapılan bu değerlendirmelerden sonra sınav yoluyla tekrar bir değerlendirme yapmak önceki süreçlere itimatsızlık izlenimi vermektedir. Bu bağlamda, yapılan düzenleme ile aday aşamasına gelen öğretmenleri eleme amaçlı bir takım süreçlere tabi tutmak yerine bu süreci öğretmenin mesleki gelişimine destek sağlayacak şekilde yeniden yapılandırılması hedeflenmiştir.

MADDE 6- Öğretmenlerin mesleklerinde kariyer ve liyakat esaslarına uygun olarak ilerlemeleri, mesleki gelişimlerini sağlamaları ve bunlara bağlı olarak özlük haklarının iyileştirilmesi amacıyla öğretmenlik mesleği için kariyer basamakları oluşturulması hedeflenmektedir.

Öğretmenler, göreve başlamalarından emekliliklerine kadar olan meslek hayatları süresince aynı unvanda değerlendirilmektedir. Düzenlemeyle öğretmenlik mesleği; adaylık döneminden sonra öğretmen, uzman öğretmen ve başöğretmen olarak üç kariyer basamağına ayrılmakta ve bu unvanları alacaklarda aranacak şartlar belirlenmektedir.

Öğretmenlerin statüleri, kendilerine verilen görev ve yetkiler ile bu görevlerin karşılığı olan haklar bağlamında şekillendirilmektedir. Bu bağlamda eğitim öğretim hizmetlerinin, millî eğitimin genel amaç ve temel ilkeleri doğrultusunda etkin ve verimli olarak hayata geçirilmesinin yanında, bu hizmetleri yerine getiren öğretmenlerin iş doyumuna ulaşması hedeflenmekte; ayrıca uzman öğretmen ve başöğretmen unvanı alanlara bir derece verilmesi öngörülmektedir.

MADDE 7- Öğretmenlik Meslek Kanununda hüküm bulunmayan hâllerde diğer kanunların bu Kanun ile çelişmeyen hükümlerinin uygulanacağına yönelik düzenleme yapılmaktadır.

MADDE 8- Madde ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 152 nci maddesinde değişiklik yapılarak uzman öğretmen ve başöğretmen unvanını haiz olanların, eğitim ve öğretim tazminatında iyileştirme yapılmakta, uzman öğretmenlere ödenen eğitim öğretim tazminatı %20’den %60’a, başöğretmenlere ödenen eğitim öğretim tazminatı ise %40’tan %120’ye yükseltilmektedir.

Ayrıca madde ile 657 sayılı Kanunun eki (I) sayılı Cetvelde değişiklik yapılarak birinci dereceli kadroda görev yapan öğretmenlerin ek göstergesinin 3600’e çıkarılması, diğer derecelerde bulunan öğretmenler bakımından da bu artışa göre düzenleme yapılması öngörülmektedir.

MADDE 9- Madde ile 652 sayılı Özel Barınma Hizmeti Veren Kurumlar ve Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 4 üncü maddesinde değişiklik yapılarak sözleşmeli öğretmenlerin can güvenliğine ve sağlık mazeretine bağlı olarak yer değiştirmelerine imkân sağlanması öngörülmektedir.

MADDE 10- Madde ile öğretmenlik ve öğretmenlerin nitelikleri ve seçimi ile ilgili hususların bu Kanunda düzenlenmesi dolayısıyla, 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununun 43 üncü ve 45 inci maddeleri yürürlükten kaldırılmaktadır.

GEÇİCİ MADDE 1- Kanunun yayımlandığı tarihte uzman öğretmen ve başöğretmen unvanını haiz olanların haklarının korunması öngörülmektedir.

MADDE 11- Yürürlük maddesidir.

MADDE 12- Yürütme maddesidir.

ÖĞRETMENLİK MESLEK KANUNU TEKLİFİ

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç ve Kapsam

Amaç

MADDE 1- (1) Bu Kanunun amacı; eğitim öğretim hizmetlerini yürütmekle görevli öğretmenlerin atamaları ve meslekî gelişimleri ile kariyer basamaklarında ilerlemelerini düzenlemektir.

Kapsam

MADDE 2- (1) Bu Kanun; eğitim öğretim hizmetlerini yürüten öğretmenleri kapsar.

İKİNCİ BÖLÜM

Öğretmenlik Mesleği

Öğretmenlik

MADDE 3- (1) Öğretmenlik, eğitim öğretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine alan özel bir ihtisas mesleğidir. Öğretmenler bu görevlerini, Türk Millî Eğitiminin amaçları ve temel ilkeleri ile öğretmenlik mesleği etik ilkelerine uygun olarak ifa etmekle yükümlüdür.

2) Öğretmenlerin çalışma şartları, eğitimde kalitenin yükseltilmesi için belirlenen amaçları gerçekleştirmek üzere düzenlenir.

3) Öğretmenlik mesleğine hazırlık; genel kültür, özel alan eğitimi ve pedagojik formasyon/öğretmenlik meslek bilgisi ile sağlanır.

4) Öğretmenlik mesleği; aday öğretmenlik döneminden sonra öğretmen, uzman öğretmen ve başöğretmen olmak üzere üç kariyer basamağına ayrılır.

Öğretmenlerin nitelikleri ve seçimi

MADDE 4- (1) Öğretmen adaylarında genel kültür, özel alan eğitimi ve pedagojik formasyon/öğretmenlik meslek bilgisi bakımından aranacak nitelikler Millî Eğitim Bakanlığınca tespit olunur.

(2) Öğretmenler, öğretmen yetiştiren yükseköğretim kurumlarından ve bunlara denkliği kabul edilen yurt dışı yükseköğretim kurumlarından mezun olanlar arasından seçilir.

Aday öğretmenlik

MADDE 5- (1) Özel mevzuatında yer alan hükümler saklı kalmak üzere, aday öğretmenliğe atanabilmek için 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde sayılan şartlara ek olarak, yönetmelikle belirlenen yükseköğretim kurumlarından mezun olma, 7/4/2021 tarihli ve 7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanununa göre güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmış olma ve Millî Eğitim Bakanlığınca ve/veya Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi tarafından yapılacak sınavlarda başarılı olma şartları aranır.

2) Adaylık süresi bir yıldan az iki yıldan çok olamaz. Bu süre içinde, zorunluluklar dışında aday öğretmenlerin görev yeri değiştirilemez.

3) Aday öğretmenler, eğitim ve uygulamadan oluşan Aday Öğretmen Yetiştirme Programına tabi tutulur. Aday öğretmenlerden adaylık süreci sonunda Adaylık Değerlendirme Komisyonu tarafından yapılan değerlendirme sonucunda başarılı olanlar öğretmenliğe atanır.

4) Aday öğretmenlerden;

a) Atanma niteliklerinden herhangi birini taşımadığı sonradan anlaşılanların,

b) Adaylık süresi içinde atanma şartlarından herhangi birini kaybedenlerin,

c) Adaylık sürecinde aylıktan kesme veya kademe ilerlemesinin durdurulması cezası alanların,

ç) Aday öğretmenler için öngörülen Aday Öğretmen Yetiştirme Programına mazeretsiz olarak katılmayanlar ile bu program sonunda Adaylık Değerlendirme Komisyonunca yapılan değerlendirmede başarısız olanların,

görevine son verilir ve bunlar 3 yıl süreyle öğretmenlik mesleğine alınmaz.

5) Dördüncü fıkranın (ç) bendi kapsamında görevlerine son verilmesi gerekenlerden aday öğretmenliğe başlamadan önce 657 sayılı Kanuna göre memurlukta adaylığı kaldırılarak asıl memurluğa atanmış olanlar, kazanılmış hak aylık derecelerine uygun memur unvanlı kadroya atanır.

6) Öğretmen adaylarının adaylık sürecinde yetiştirilmelerine esas Aday Öğretmen Yetiştirme Programı ve Adaylık Değerlendirme Komisyonunun oluşumu ile aday öğretmenlik sürecine ilişkin diğer usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.

Öğretmenlik kariyer basamakları

MADDE 6- (1) Aday öğretmenlik dâhil öğretmenlikte en az on yıl hizmeti bulunanlardan;

a) Mesleki gelişime yönelik 180 saatten az olmamak üzere düzenlenen Uzman Öğretmenlik Eğitim Programını tamamlamış olan,

b) Mesleki gelişim alanlarında uzman öğretmenlik için öngörülen asgari çalışmaları tamamlamış olan,

c) Kademe ilerlemesinin durdurulması cezası bulunmayan,

öğretmenler uzman öğretmen unvanı için yapılan yazılı sınava başvuruda bulunabilir. Uzman öğretmen unvanı için yapılan yazılı sınavda 70 ve üzeri puan alanlar başarılı sayılır. Yazılı sınavda başarılı olanlara uzman öğretmen sertifikası düzenlenir.

2) Uzman öğretmenlikte en az on yıl hizmeti bulunan ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezası bulunmayan uzman öğretmenlerden mesleki gelişime yönelik 240 saatten az olmamak üzere düzenlenen Başöğretmenlik Eğitim Programını tamamlamış olan ve mesleki gelişim alanlarında başöğretmenlik için öngörülen çalışmaları tamamlayanlar başöğretmen unvanı için yapılan yazılı sınava başvuruda bulunabilir. Yazılı sınavda 70 ve üzeri puan alanlar başarılı sayılır. Yazılı sınavda başarılı olanlara başöğretmen sertifikası düzenlenir.

3) Yüksek lisans eğitimini tamamlayanlar uzman öğretmen unvanı için öngörülen; doktora eğitimini tamamlayanlar ise başöğretmen unvanı için öngörülen yazılı sınavdan muaf tutulur.

4) Eğitim kurumu yöneticiliği ve sözleşmeli öğretmenlikte geçen süreler öğretmenlik süresinin hesabında dikkate alınır.

5) Öğretmen unvanından, bu göreve atanmanın atamaya yetkili amir tarafından onaylandığı tarihten, uzman öğretmen veya başöğretmen unvanından ise uzman öğretmen/başöğretmen sertifikasının düzenlendiği tarihten itibaren yararlanılır. Uzman öğretmen veya başöğretmen unvanını kazandıktan sonra alan değiştiren ya da ilgili düzenlemelerle alanı kaldırılan veya alanının adı değiştirilen öğretmenler kazandıkları unvanları kullanmaya devam eder.

6) Uzman öğretmen veya başöğretmen unvanı alanlara her unvan için ayrı ayrı olmak üzere bir derece verilir.

7) Kademe ilerlemesinin durdurulması cezası almış olanlar, cezaları özlük dosyasından silindikten sonra uzman öğretmen veya başöğretmen unvanı için başvuruda bulunabilir.

8) Öğretmenlik mesleği kariyer basamaklarında ilerlemeye ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Çeşitli ve Son Hükümler

Hüküm bulunmayan hâller

MADDE 7- (1) Bu Kanunda hüküm bulunmayan hâllerde; 5/1/1961 tarihli ve 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu, 657 sayılı Kanun, 14/6/1973 tarihli ve 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu ile diğer kanunların bu Kanun ile çelişmeyen hükümleri uygulanır.

MADDE 8- (1) 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 152 nci maddesinin “II-Tazminatlar” kısmının “B-Eğitim, Öğretim Tazminatı” bölümünde yer alan “%40’ına” ibaresi “% 120’sine” şeklinde, “%20’sine” ibaresi “%60'ina” şeklinde değiştirilmiştir.

(2) 657 sayılı Kanuna ekli (I) sayılı Cetvelin ‘TV - Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfı” bölümü aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

Güncelleme Tarihi: 31 Aralık 2021, 16:12