KDK'dan öğretmenlik mülakat sınavı hakkında karar

KDK, bir öğretmen adayının mülakat sınavda başarısız olması sebebiyle yapılan sınavın güncellenmesi ve gerekirse tekrar yapılması istemiyle yaptığı başvuruda kısmen tavsiye, kısmen red kararı verdi. Red kararına gerekçe olarak , idare tarafından Kuruma gönderilen komisyon değerlendirme formlarında aday hakkında sübjektif bir değerlendirme yapıldığına dair herhangi bir bilgi ve belgeye de rastlanılaması gösterildi.

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

(OMBUDSMANLIK)

BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ

Başvuran KTÜ Eğitim Fakültesinden lise matematik öğretmeni olarak mezun olduğunu, 2021 KPSS’den 81 puan alarak 354. olarak dereceye girdiğini, mülakatta 55 puan verildiğini, mülakatta, vücut dilini mimik ve hareketlerle desteklediğini, sorulan soruların hepsine doğru ve mantıklı cevaplar verdiğini, yaptıkları araştırmalar sonucunda Bakanlıktan illere gelen sınav listelerinde yer alan bazı adayların ön güvenlik araştırması sebebiyle direkt elendikleri bilgisine ulaştıklarını, bu bilgi ışığında İstihbarat Dairede yaptıkları özel görüşmede kardeşleri ve ailesiyle ilgili en ufak bir olumsuzluk bulunmadığını teyit ettiklerini, yine araştırmalar neticesinde, Gaziantep'te aynı isimde ( ) bir eğitim fakültesi mezununun yaşadığını öğrendiğini, güvenlik incelemesi neticesinde bir sorun olduysa kuvvetle muhtemel bu kişinin sicil kaydı ile kendisinin sicil kaydının karıştırıldığını düşündüğünü iddia ederek, mülakat puanının güncellemesini, gerekirse tekrar mülakat yapılmasını talep etmektedir.

İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI

Başvuruya konu iddialar hakkındaki bilgi ve belge talebimize istinaden Gaziantep Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından gönderilen, 07/02/2022 tarih ve sayılı cevabi yazıda özetle;

Sözleşmeli Öğretmen Alımı Sözlü Sınavına katılan adayların, ilgili komisyon tarafından çağrıldıktan sonra kendisinden bir numara istenerek adayın söylemiş olduğu numaraya karşılık gelen dijital ortamda bulunan soruların yazdırılarak adaya imzalatıldığı, adayın seçmiş olduğu soruların kendisi tarafından okunarak cevaplandırmasının istendiği, komisyon üyelerinin ayrı ayrı değerlendirmesini yaparak ortak bir değerlendirme formu düzenledikten sonra verilen not ortalamalarını sisteme işlediği ve çıktılarını imzalayarak işlemini tamamladığı,

Başvuranın sözlü sınava itirazı ile ilgili dilekçesi ve posta yoluyla kendisine gönderilen itiraz sonucu belgenin ekte sunulduğu,

Başvuranın sorulara vermiş olduğu cevaplara ilişkin değerlendirme formlarının ekte gönderildiği,

2021 (Eylül) Yılı Sözleşmeli Öğretmen Alımı Sözlü Sınavı ile ilgili yargı organlarından Müdürlüğe ulaşan sonuçlanmış bir dava bulunmadığı,

ifade edilmiştir.

İLGİLİ MEVZUAT

18/10/1982 tarihli ve 2709 sayılı T.C. Anayasasının “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.”

“Kamu hizmeti görevlileriyle ilgili hükümler” başlıklı 128 inci maddesinin ikinci fıkrasında;

“Memurların ve diğer kamu görevlilerinin niteliklerinin, atanmalarının, görev ve yetkilerinin, haklarının ve yükümlülüklerinin, aylık ve ödeneklerinin ve diğer özlük işlerinin kanunla düzenlenir.”,

6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun “Kurumun görevi” başlıklı 5 inci maddesinde;

“Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”

23/07/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanun’un “Temel İlkeler” başlıklı 3 üncü maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarında; “Bu kanunun temel ilkeleri şunlardır: ...Kariyer: B) Devlet memurlarına, yaptıkları hizmetler için lüzumlu bilgilere ve yetişme şartlarına uygun şekilde, sınıfları içinde en yüksek derecelere kadar ilerleme imkanını sağlamaktır. Liyakat: C) Devlet kamu hizmetleri görevlerine girmeyi, sınıflar içinde ilerleme ve yükselmeyi, görevin sona erdirilmesini liyakat sistemine dayandırmak ve bu sistemin eşit imkânlarla uygulanmasında Devlet memurlarını güvenliğe sahip kılmaktır. ”

25/08/2011 tarihli ve 652 sayılı Özel Barınma Hizmeti Veren Kurumlar ve Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Ek 4 üncü maddesinde;

“(1) Öncelikle kalkınmada birinci derecede öncelikli yörelerde olmak üzere Bakanlığın boş öğretmen norm kadrosu bulunan örgün ve yaygın eğitim kurumlarında 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4 üncü maddesinin (B) fıkrası kapsamında sözleşmeli öğretmen istihdam edilebilir.

Sözleşmeli öğretmenler, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde öngörülen genel şartlar ile öğretmen kadrosuna atanabilmek için aranan özel şartları taşıyanlardan Kamu Personel Seçme Sınavı puan sırasına konulmak kaydıyla alım yapılacak her bir pozisyonun üç katına kadar aday arasından Bakanlık tarafından yapılacak sözlü sınav başarı sırasına göre atanır. Sözleşmeli öğretmenliğe yapılan atama, sözleşmenin imzalanmasıyla geçerlilik kazanır. Sözleşme, imzalanmadan herhangi bir hak doğurmaz.

(7) Sözleşmeli öğretmenliğe atanacakların başvuruları, sözlü sınava alınacakların belirlenmesi, sözlü sınav konuları, sözlü sınavın usul ve esasları, atanmaları ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin diğer hususlar Millî Eğitim Bakanlığınca yürürlüğe konulan yönetmelikle düzenlenir.”,

03/08/2016 tarihli ve 29790 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sözleşmeli Öğretmen istihdamına ilişkin Yönetmeliğin,

“Sözlü sınav komisyonunun oluşumu" başlıklı 9 uncu maddesinde;“ (1) Sözlü sınav komisyonu; Bakan veya görevlendireceği birim amiri tarafından Bakanlık merkez ve taşra teşkilatında şube müdürü ve üstü unvanlı kadrolarda görev yapan personel arasından belirlenen bir başkan, iki asıl ve ihtiyaç duyulduğunda değerlendirilmek üzere iki yedek üyeden oluşur. Yedek üyeler, sınav merkezlerinde oluşturulan yedek üye havuzundan görevlendirilir. İhtiyaç duyulması halinde üyelerden biri, Bakanlıkça, öğretmen adayı yetiştiren yükseköğretim kurumlarında görev yapan öğretim üyeleri arasından belirlenebilir.

Sözlü sınav komisyonu, üye tam sayısı ile toplanır. Asıl üyenin bulunmadığı toplantıya Komisyon başkanının çağrısı üzerine yedek üye katılır. Başarı puanı, her üyenin verdiği puanın aritmetik ortalaması alınarak hesaplanır.

Gerek görülmesi hâlinde aynı usulle birden fazla sözlü sınav komisyonu kurulabilir.

Sözlü sınav komisyonu başkan ve üyeleri, boşanmış olsalar dahi eşlerinin, ikinci dereceye kadar (bu derece dâhil) kan ve kayın hısımlarının ve evlatlıklarının katıldığı sözlü sınavlarda görev alamaz.

Bakanlıkça, sözlü sınav merkezlerinde oluşturulan sözlü sınav komisyonlarının koordinasyonlarını sağlamak üzere Bakanlık merkez teşkilatı yöneticileri arasından görevlendirme yapılabilir.

Sözlü sınav komisyonunun sekretarya işlemleri, sınav merkezlerinin bulunduğu il millî eğitim müdürlüklerince yürütülür.

“Sözlü sınav konuları ve ağırlıkları" başlıklı 11 inci maddesinde;

Sözlü sınav konuları ve ağırlıkları şunlardır:

Eğitim bilimleri ve genel kültür: %20,

Bir konuyu kavrayıp özetleme, ifade yeteneği ve muhakeme gücü: %20,

İletişim becerileri, özgüveni ve ikna kabiliyeti: %20, ç) Bilimsel ve teknolojik gelişmelere açıklığı: %20,

Topluluk önünde temsil yeteneği ve eğitimcilik nitelikleri: %20.

“Sözlü sınav” başlıklı 12 nci maddesinde;

“(1) KPSS sonucunda her alan için oluşan puan sıralamasına göre en yüksek puan alandan başlamak üzere, alanlar için belirlenen kontenjan sayısının üç katı aday sözlü sınava çağrılır. Son sıradaki adayla aynı puana sahip olan adaylar da sözlü sınava çağrılır.

Sözlü sınav, Bakanlıkça sözlü sınav komisyonu oluşturulması öngörülen sözlü sınav merkezlerinde yapılır.

Sözlü sınava girmek isteyenler, tercihleri de dikkate alınarak belirlenen sözlü sınav merkezlerinden birinde sözlü sınava alınır.

Sözleşmeli öğretmenliğe atama için yapılacak sözlü sınava katılmaya hak kazanan adaylar, sözlü sınav komisyonunca yüz tam puan üzerinden değerlendirilir. Sözlü sınavda 60 ve üzerinde puan alanlar başarılı sayılır ve sözleşmeli öğretmenliğe atanmak üzere tercih yapma hakkına sahip olur.”

“Sözlü sınav sonuçlarının ilanı ve itiraz” başlıklı 13 üncü maddesinde ise;

“(1) Sözlü sınav sonuçları, tüm sınavların tamamlanmasını takiben duyuruda belirtilen süre içinde Bakanlıkça ilan edilir.

Sözlü sınav sonuçlarına, sonuçların açıklanmasını takiben duyuruda belirtilen süre içinde sınava girilen sınav merkezinin bulunduğu il millî eğitim müdürlüğüne itiraz edilebilir. Bu itirazlar sözlü sınav komisyonunca incelenerek oy çokluğu ile karara bağlanır. İtiraz sonuçları, ilgili il millî eğitim müdürlüklerince itiraz sahiplerine duyurulur.”,

Düzenlemelerine yer verilmiştir.

KAMU DENETÇİSİ SADETTİN KALKAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ

Başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirilerek hazırlanan “Kısmi Tavsiye Kısmi Ret Kararı Önerisi” Kamu Başdenetçisine sunulmuştur.

DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE

Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme

Başvuran, mülakat puanının düzeltilmesi ve tercih hakkının tarafına verilmesi talebiyle Kurumumuza başvuruda bulunmuştur.

Kamu hizmetlerinin ehil ve yetişmiş kamu görevlileri eliyle yürütülmesi için yapılan sözlü sınavların, kariyer ve liyakat ilkelerine uygun, objektif ve aynı zamanda yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönünden denetime imkân tanıyacak şekilde yapılması, hukuk devleti ilkesinin bir gereğidir.

Milli Eğitim Bakanlığınca çıkarılan Sözleşmeli Öğretmen İstihdamına İlişkin Yönetmeliğin 11 inci maddesinde, adayların sözlü sınavda, bir konuyu kavrayıp özetleme, ifade yeteneği ve muhakeme gücü, iletişim becerileri, özgüveni ve ikna kabiliyeti, bilimsel ve teknolojik gelişmelere açıklığı ile topluluk önünde temsil yeteneği ve eğitimcilik niteliklerinin belirli puanlar üzerinden değerlendirileceği belirtilmektedir.

Danıştay 2 nci Dairesinin 27/03/2017 tarihli ve E:2016/7249, K:2016/7249 sayılı Kararı’nda, sözlü sınavda “değerlendirme kriterlerinden bir kısmının somut bilgi ve belgeye dayandırılması zorunluluğu bulunmakta iken, bir kısmının gözlem ve kanaate dayalı olduğu açıktır. Bu düzenlemeye dayalı olarak yapılan ve davacının başarısız sayıldığı sınavda gözlem ve kanaate dayalı kriterler yönünden ilgilinin başarısız olarak değerlendirilmesine etki eden hususların ortaya konulması, somut bilgi ve belgeye dayandırılması, mümkün olan haneler bakımından ise başarısız olarak değerlendirilmesine etki eden hususların somut bilgi ve belge ile kanıtlanması gerekmektedir. Bunun da, adayların katıldığı sözlü sınav öncesinde, sınavda sorulacak soruların hazırlanması, her adaya sorulan soruların ve verilen cevapların kayda geçirilmesi ve adayların verdiği yanıtlara hangi komisyon üyesince, hangi notun takdir edildiğinin tutanakta ayrı ayrı gösterilmesi halinde mümkün olduğu açıktır.” ifadelerine yer verilmektedir.

Somut olayda, Sözleşmeli Öğretmen Sözlü Sınav Değerlendirme Formunda yer alan 5 konu başlığını değerlendirecek şekilde adayın kendisi tarafından söylenen numaraya karşılık gelen dijital ortamda bulunan soruların yazdırılarak adaya imzalatıldığı, adayın seçmiş olduğu soruların kendisi tarafından okunarak cevaplandırıldığı ve buna göre değerlendirme yapılarak puanlama yapıldığı, dolayısıyla bahsi geçen sözlü sınavda adaylara yöneltilen soruların idare tarafından değil de adayların inisiyatifleri doğrultusunda belirlendiği anlaşılmış, dolayısıyla sözlü sınavda adaylara yöneltilen soruların belirlenmesinde hukuka ve hakkaniyete aykırılık tespit edilememiştir.

Öte yandan, başvuranın sözlü sınav esnasında, sorulara ilişkin verdiği yanıtların, Sözleşmeli Öğretmen İstihdamına İlişkin Yönetmeliğin 9 uncu maddesi kapsamında oluşturulduğu tespit edilen komisyon üyeleri tarafından değerlendirildiği ve bu komisyon üyelerince takdir edilen notların sözlü sınav değerlendirme formunda ayrı ayrı gösterildiği görülmüştür.

İdare tarafından Kurumumuza gönderilen komisyon değerlendirme formları incelendiğinde ise, komisyon üyeleri tarafından yapılan değerlendirmeler ve bu değerlendirmeler neticesinde verilen puanların birbirini destekler nitelikte olduğu, bu nedenle sözlü sınav değerlendirme tutanağındaki puanlamaya ilişkin takdir yetkisinin kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırı olarak kullanıldığı ve sübjektif bir değerlendirme yapıldığına dair herhangi bir bilgi ve belgeye de rastlanılamadığından bahsi geçen sözlü sınavın usul ve esaslara uygun olarak yapıldığı kanaatine varılmıştır.

Diğer taraftan, Sözleşmeli Öğretmen İstihdamına İlişkin Yönetmeliğinin 12 nci maddesinde, sözlü sınavdan 60 puan ve üzeri not alanların başarılı sayılacağı belirtilmiş olup komisyon üyeleri tarafından verilen puanların toplanarak ortalamasının alınması suretiyle ulaşılan nihai puanın 55 olması nedeniyle başvuranın başarısız sayılması işleminde hukuka aykırılık olmadığı tespit edilmiştir.

Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde; başvuranın katılmış olduğu sözleşmeli öğretmenlik sözlü sınavının, 652 sayılı Özel Barınma Hizmeti Veren Kurumlar ve Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ve 03/08/216 tarihli ve 29790 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sözleşmeli Öğretmen İstihdamına İlişkin Yönetmelik hükümleri çerçevesinde yapıldığı anlaşıldığından ve başvuranın sözlü sınava katılmaya hak kazanmasının başvuranda haklı bir beklenti oluşturmayacağı dikkate alındığında başvuruya konu idari işlemde hukuka ve hakkaniyete aykırılık tespit edilememiştir.

İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme

İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup; İdarenin Kurumumuz tarafından istenilen bilgi ve belgeleri süresi içinde gönderdiği, “kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi” ilkesine ve “kararların gerekçeli olması” ilkesine uygun davrandığı, ancak İdarenin başvurana verdiği cevapta hangi sürede hangi mercilere başvurabileceğini göstermediği bu nedenle “karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi” ilkesine uymadığı anlaşılmış olup, İdareden bundan böyle bu ilkeye de uyması beklenmektedir.

Ayrıca, İdarenin sözlü sınav öncesinde, sınav soruları ile birlikte cevap anahtarının hazırlanması, sorulan bilgi sorularına adayların verdiği yanıtlara ve kişisel niteliklerine göre yapılan değerlendirmede hangi komisyon üyesince hangi notun takdir edildiğinin tutanakta ayrı ayrı ve ‘gerekçeleriyle’ gösterilmesi, sözlü sınavın nesnelliği açısından aranan kriterlerdir. İdare tarafından gönderilen bilgi ve belgelerden sınav esnasında sorulacak soruların ve cevap anahtarının sınav öncesinde hazırlandığı, adaya sorulan soruların kayıt altına alındığı, komisyon üyelerince verilen puanların gerekçeleri ile tutanağa geçirildiği, ancak adaya sorulan sorulara adayca verilen cevapların tutanak ile kayıt altına alınmadığı anlaşılmıştır.

HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA

14/06/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 21 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, bu Kararın başvurana tebliğ tarihinden itibaren, ilgili idarenin işlemine karşı (varsa) dava açma süresinden kalan süre, kaldığı yerden işlemeye devam edecek olup Gaziantep İdare Mahkemesine yargı yolu açıktır.

KARAR

Açıklanan gerekçelerle;

Başvuranın, sözlü sınavının yeniden değerlendirilmesi talebinin REDDİNE;

Sözlü sınavların iyi yönetim ilkelerinden olan “nesnellik”, “tarafsızlık”, “şeffaflık”, “hesap verilebilirlik” ilkelerine uygun yapılmasını teminen, İdarenin bundan sonra düzenleyeceği sözlü sınavlar öncesinde bilgi soruları yanında cevap anahtarlarını hazırlaması yönünde MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNULMASINA;

6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca; MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,