Ek süreyi tamamlamadan salondan ayrılan görevliye yardımcı engelli gözetmeni ücreti ödenir mi?
Merkezi Sınav Görevlendirme İşlemlerinin 4. maddesinin Salon Görevlileri başlığının (b) bendine göre 'nın görev tanımının, görevini fiilen yerine getirmemesi ve adayın belirtilen ek süreyi beklemeden sınavdan çıkması gerekçesiyle yardımcı engelli gözetmeni ücreti ödenmeyen bir öğretmen, sözkonusu ücretin ödenmesi için tavsiye kararı verilmesi talebiyle KDK'ya başvurmuştur.
KDK, ilgilinin başvurusunu haklı bularak yardımcı gözetmen ücreti ödenmesi için tavsiye kararı verdi.
T.C.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU (OMBUDSMANLIK)
SAYI : 2022/13224-S.22.20234
BAŞVURU NO: 2022/8828
KARAR TARİHİ
TAVSİYE KARARI
BAŞVURAN :
Adres:
BAŞVURUYA KONU İDARE : MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI
BAŞVURUNUN KONUSU : Başvuranın yardımcı engelli gözetmeni ücretinin tarafına ödenmesi talebi hk.
BAŞVURU TARİHİ : 20/06/2022
I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
Kurumumuza yapılan başvuruda başvuran, MEB tarafından merkezi olarak 05.06.2022 tarihinde yapılan Sınavla Öğrenci Alan Ortaöğretim Kurumlan Sınavında görev almak için başvurduğunu, Sancaktepe İlçesi Borsa İstanbul Muhsin Yazıcıoğlu İmam Hatip Ortaokulunda yedek engelli gözetmeni olarak (tek kişilik salonda) görevlendirildiğini, görevini fiilen yerine getirmesine rağmen, sınav yapılan okulun yönetimi tarafından “adaya okuma/kodlama işlemi yapmadığı ve adayın kendisi için belirlenen 20 dakikalık ek süreyi kullanmadığı” gerekçeleri ile görevinin salon başkanı olarak sistemde değiştirildiğini, salon başkanlarına 1650 rakamı üzerinden ödeme yapılırken yardımcı engelli gözetmenlere 2000 rakamı üzerinden ödeme yapıldığını, aday hakkında sadece tek kişilik sınıf ve 20 dakika ek süre tedbiri alındığını, bu sebeple okuma/kodlama işlemini yapmadığından söz edilemeyeceğini, MEB Merkezi Sistem Sınav Yönergesinin Yardımcı Engelli Gözetmeni başlıklı 24. maddesinde “Engeli nedeniyle kendisine yardımcı görevlendirilecek adaya soruların okunması, kodlama işlemleri ve/veya sınav okul veya binalarındaki diğer ihtiyaçları için nezaret edecek görevlilerdir. Bu görevliler, bölge sınav yürütme komisyonunca sınavın özelliğine göre ilgili alan öğretmenlerinden ya da ihtiyaca göre özel eğitim öğretmenleri arasından seçilir” hükmünün yer aldığını, hüküm metninde okuma/kodlama işlemi ile adayın ihtiyaçlarını giderme görevleri arasında ve ile birlikte veya ifadesi kullanıldığını, yani, görevlinin kendisine verilmesi durumunda bu iki görevi de yerine getirmekle yükümlü olmakla birlikte, görev ücreti ödenmesi için iki görevin de yapılmasının zaruri olmadığını, ayrıca adayın ek süreyi kullanmadığı gerekçesinin de hukuki dayanaktan yoksun olduğunu, zira bir salonda aday veya adayların tamamının sınava girmemesi durumunda görevlilere ödeme yapılmakta olduğunu, bahsi geçen ek sürenin aday tarafından kullanmamasının tarafının görevi yerine getirmediği şeklinde yorumlanamayacağını iddia ederek, Bakanlıkça yapılan görevlendirmesinde yer alan ''Yardımcı Engelli Gözetmeni'' ücretinin tarafına ödenmesini talep etmektedir.
İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
Başvuruya konu iddialar hakkında bilgi ve belge talebi içeren yazımıza istinaden Milli Eğitim Bakanlığı Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından gönderilen 07/07/2022 tarih ve sayılı cevabi yazıda özetle;
Merkezi Sınav Görevlendirme İşlemlerinin 4. maddesinin Salon Görevlileri başlığının (b) bendine göre 'nın görev tanımının, görevini fiilen yerine getirmemesi ve adayın belirtilen ek süreyi beklemeden sınavdan çıkması sebebiyle, görevlinin Mebbis Sisteminde Salon Başkanı olarak girişinin yapıldığı,
Şikayete konu talebe ilişkin başvuran veya diğer ilgililer tarafından yargı organlarında açılmış bir dava bulunmadığı,
ifade edilmiştir.
İLGİLİ MEVZUAT
18/10/1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.”,
14/6/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun "Kurumun Görevi” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişiyle ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hu kuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”,
Millî Eğitim Bakanlığı Merkezi Sistem Sınav Yönergesinin, “Yardımcı engelli gözetmeni” başlıklı 24 üncü maddesinde; “(1) Engeli nedeniyle kendisine yardımcı görevlendirilecek adaya soruların okunması, kodlama işlemleri ve/veya sınav okul veya binalarındaki diğer ihtiyaçları için nezaret edecek görevlilerdir. Bu görevliler, bölge sınav yürütme komisyonunca sınavın özelliğine göre ilgili alan öğretmenlerinden ya da ihtiyaca göre özel eğitim öğretmenleri arasından seçilir.”
Millî Eğitim Bakanlığı Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 25.05.2022 tarih ve sayılı 2022 Merkezi Sınav Görevlendirme İşlemleri konulu yazısında, “... b) Yardımcı engelli gözetmeni;
İlgi (a) Yönergenin 24 üncü maddesi gereğince;
Evde veya hastanede sınava girecek öğrenciler ile tek kişilik salonda sınava girecek öğrencilerin bulunduğu salonlarda; sayısal bölüm için matematik branşından bir (1) , sözel bölüm içim ise öğrencinin yabancı diline uygun alan öğretmenlerinden bir (1) kişi olmak üzere toplam iki (2) yardımcı engelli gözetmeni MEBBİS sisteminden görevlendirilmiş olup öğretmenlerin görev onay işlemleri sona ermiştir.
Başvuru onay işlemi sonunda eksik kalan yardımcı engelli gözetmenleri, ilgili Millî Eğitim Müdürlüklerince resen yapılacak görevlendirmeler ile tamamlanacaktır. Bu salonlara; sayısal bölüm için matematik, sözel bölüm içim ise öğrencinin yabancı diline uygun alan öğretmenleri arasından ilgili Millî Eğitim Müdürlükleri tarafından resen görevlendirme yapılacaktır.
Evde veya hastanede yapılan sınavlarda, oturum başlangıç ve bitiş saatlerine özen gösterilecek, soru kitapçıkları dahil sınava ait hiçbir evrak evde veya hastanede bırakılmayacaktır.
Yardımcı engelli gözetmenleri gün içinde yapılacak iki oturum için aynı ev, hastane veya salonda görevlendirilecek ve kendilerine görev aldıkları her oturum için ayrı ücret ödenecektir.
Tek kişilik salonda sınava girecek adayın sınava girmemesi durumunda, yardımcı engelli gözetmenliği işi fiilen yapılmamış olduğundan bu görevlilere ait ödemeler salon başkanı ve gözetmen üzerinden yapılacaktır.”
hükümleri yer almaktadır.
KAMU DENETÇİSİ SADETTİN KALKAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ
Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde; başvuranın talebinin kabulü ve tavsiyede bulunulması yönünde öneri, Kamu Başdenetçisine sunulmuştur.
DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme
Kurumumuza yapılan başvuruda başvuran, Bakanlıkça yapılan görevlendirmesinde yer alan ''Yardımcı Engelli Gözetmeni'' ücretinin tarafına ödenmesini talep etmektedir.
İlgili idareden temin edilen bilgi ve belgelerin tetkiki neticesinde, başvuranın görevini fiilen yerine getirmediği ve adayın ek süreyi beklemeden sınavdan çıkması gerekçesiyle Bakanlıkça yapılan Yardımcı Engelli Gözetmeni görevlendirmesinin Bakanlık sisteminde salon başkanı olarak düzeltildiği anlaşılmaktadır.
Millî Eğitim Bakanlığı Merkezî Sistem Sınav Yönergesinin, 24 üncü maddesinde; yardımcı engelli gözetmeni, engeli nedeniyle kendisine yardımcı görevlendirilecek adaya soruların okunması, kodlama işlemleri ve/veya sınav okul veya binalarındaki diğer ihtiyaçları için nezaret edecek görevliler olarak tanımlanmakta, Millî Eğitim Bakanlığı Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğünün Merkezi Sınav Görevlendirme İşlemleri konulu yazısında ise, tek kişilik salonda sınava girecek adayın sınava girmemesi durumunda, yardımcı engelli gözetmenliği işi fiilen yapılmamış olduğundan bu görevlilere ait ödemelerin salon başkanı ve gözetmen üzerinden yapılacağı açıklamasına yer verilmektedir.
Hukuk devleti, insan haklarına saygılı, bu hakları koruyan, toplum yaşamında adalete ve eşitliğe uygun bir hukuk düzeni kurmak ve bunu sürdürmekle kendini yükümlü sayan, bütün davranışlarında Anayasaya ve hukuk kurallarına uyan, işlem ve eylemleri yargı denetimine bağlı olan Devlettir. (AYM, E. 2002/38, K. 2002/89, KT: 08.10.2002) Bu kapsamda, idarenin işlem tesis ederken hukuka bağlı olması ve hukuk kuralları doğrultusunda hareket etmesi kuşkusuz hukuk devleti ilkesinin gereklerinden birini teşkil etmektedir.
Somut olayda, her ne kadar ilgili idarece, başvuranın görevini fiilen yerine getirmediği ve adayın ek süreyi beklemeden sınavdan çıktığı ifade edilmişse de, Millî Eğitim Bakanlığı Merkezî Sistem Sınav Yönergesinin 24 üncü maddesi uyarınca, yardımcı engelli gözetmeninin görev tanımının, engeli nedeniyle kendisine yardımcı görevlendirilecek adaya soruların okunması, kodlama işlemleri ve/veya sınav okul veya binalarındaki diğer ihtiyaçları için nezaret edilmesi olarak öngörüldüğü, söz konusu madde hükmünün metninde, görev tanımı kapsamında öngörülen fiiller arasında ve/veya ibarelerinin kullanıldığı, bu kapsamda, engeli bulunan adaya görev tanımı kapsamında öngörülen soruların okunması, kodlama işlemleri ile sınav okul veya binalarındaki diğer ihtiyaçları için nezaret edilmesi şeklinde fiillerin bütününün yardımcı engelli gözetmeni tarafından yerine getirilebileceği gibi, soruların okunması, kodlama işlemleri ya da sınav okul veya binalarındaki diğer ihtiyaçlar için engeli bulunan adaya nezaret edilmesi şeklindeki seçimlik fillerden birinin de yardımcı engelli gözetmeni tarafından yerine getirilebileceğinin açık olduğu, ayrıca, Millî Eğitim Bakanlığı Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğünün Merkezi Sınav Görevlendirme İşlemleri konulu yazısında da, yardımcı engelli gözetmenine görevini fiilen yerine getirmemiş olması nedeniyle ödemenin salon başkanı üzerinden yapılması imkanının da sadece tek kişilik salonda sınava girecek adayın sınava girmemesi hali ile sınırlı olarak getirildiği, bu itibarla, yukarıda yer verilen Yönergenin 24’üncü maddesi hükmü metni ile Bakanlık yazısının 4. maddesinin Salon Görevlileri başlığının (b) bendinin son paragrafında yer alan açık ifade doğrultusunda, başvuranın görevini fiilen yerine getirmediğini kabule imkan bulunmadığı gibi, adaya verilen ek süre sona ermeden önce adayın sınavdan çıkması halinde başvuranın görevini fiilen yerine getirmemiş sayılacağını kabule imkan veren bir mevzuat hükmü de bulunmadığı hususları bir bütün olarak dikkate alındığında, ilgili idarece, başvurana salon başkanı üzerinden ödeme yapılması işleminin dayanağı olarak sunulan gerekçenin hukuk devleti ilkesi ile bağdaşmayacağı değerlendirilmektedir.
Yukarıda anlatılan hususlar, başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte göz önünde bulundurularak; başvurana salon başkanı üzerinden ödeme yapılması işleminin hukuka ve hakkaniyete aykırı olduğu sonuç ve kanaatine varılmıştır.
İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6’ncı maddesinde yer verilmiş olup; söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirmede, şikayet başvurusu kapsamında, idarenin, başvurana ilişkin işlemlerle ilgili bilgi ve belgeleri süresi içerisinde ve gerekçeli olarak kurumumuza gönderdiği, bu anlamda “kararların gerekçeli olması”, “kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi” ve “makul sürede karar verme” ilkelerine uygun hareket ettiği ancak, başvuru sahibine verdiği cevapta idari işleme karşı hangi sürede hangi mercie başvurabileceğini göstermediği bu nedenle de karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi ilkesine uymadığı tespit edildiğinden, idarenin bahse konu ilkeye de uygun davranması önerilmektedir.
HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup İstanbul İdare Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.
KARAR
Açıklanan nedenlerle BAŞVURUNUN KABULÜNE,
Başvurana salon başkanı üzerinden ödeme yapılması işleminin makul süre içerisinde geri alınarak mağduriyetinin giderilmesi hususunda MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNULMASINA,
6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞINCA bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Kararın başvurana ve gereği için MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞINA tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.
Şeref MALKOÇ
Kamu Başdenetçisi
