Yükseköğrenim göremeyen kişiye 1. dereceli başkan yardımcısı maaşının verilemeyeceği

Sayıştay Temyiz Kurulu, yükseköğrenim görmüş olma şartını taşımayan personele 1 inci dereceli belediye başkan yardımcısı kadrosunun maaşının ödenmesinin kamu zararı olduğuna hükmetti.

175 sayılı İlamın 5. Maddesi ile, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 68/B maddesi hükmüne aykırı olarak, yükseköğrenim görmüş olma şartını taşımayan ...’ın 1 inci dereceli belediye başkan yardımcısı kadrosuna atanarak kendisine bu kadronun ek göstergesi, özel hizmet tazminatı, yan ödeme ve ek ödemesinin esas alınarak ödeme yapılması sonucunda ... TL’ye tazmin hükmü verilmiştir.

Sorumlular harcama yetkilisi ..., gerçekleştirme görevlileri ..., ... ile Dursun ... aynı mahiyetteki temyiz dilekçelerinde özetle;

Belediyede münhal bulunan başkan yardımcılığı kadrosuna ...’ın atamasının 12.01.2018 tarihinde, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 68/B maddesine göre belediye başkanının emir ve talimatları ile yapıldığını, ...’ın fazladan almış olduğu özel hizmet tazminatının, ek ödemenin ve yan ödemenin kendilerinden talep edilmesinin yanlış ve haksız olduğunu, ayrıca ...’ın buna benzer idari işlemlere karşı dava açtığını ve yargı tarafından da Sayıştay kararları uyarınca tespit edilen kamu zararlarında hukuka uyarlık bulunmadığını tespit ederek işbu zararların tazmini için yapılan idari işlemlerin iptaline karar verildiğini, özetle belirtmek gerekirse Sayıştay İlamları uyarınca tespit edilen işbu kamu zararının yargı kararıyla ortadan kaldırıldığını,

... harcama yetkilisi olarak belediye başkanının yazılı talimatları doğrultusunda işlem yaptığını, bu nedenle toplam ...-TL kamu zararından tarafına düşen ...-TL bedelin kaldırılmasını,

..., söz konusu usulsüz atamanın Belediye Başkanı ... ile Yazı İşleri Müdürü ...’ın talimatları doğrultusunda yapıldığını, gerçekleştirme görevlisi olarak hiyerarşik yapı içerisinde amirlerinin talimatları doğrultusunda işlem yaptığını, ...-TL kamu zararından tarafına düşen ... TL bedelin kaldırılmasını,

... söz konusu usulsüz atamanın Belediye Başkanı ... ile Yazı İşleri Müdürü ...’ın talimatları doğrultusunda yapıldığını, gerçekleştirme görevlisi olarak hiyerarşik yapı içerisinde amirlerinin talimatları doğrultusunda işlem yaptığını, ...-TL kamu zararından tarafına düşen ...TL bedelin kaldırılmasını,

..., sorumlu işçi (mutemet) görevlisi olarak belediye başkanının yazılı talimatları doğrultusunda işlem yaptığını, ...-TL toplam TL kamu zararından kendisine düşen ... -TL bedelin kaldırılmasını,

Talep etmişlerdir.

Başsavcılık mütalaasında;

“Adı geçen ilamın 5. Maddesi ile ilgili dilekçesinde,

"Belediyemizde münhal bulunan başkan yardımcılığı kadrosuna ...'ın ataması 12.01.2018 tarihinde 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 68/B maddesine göre belediye başkanının emir ve talimatları ile yapılmıştır. Ben sorumlu işçi (mutemet) görevlisi olarak belediye başkanının tarafıma yazılı talimatları doğrultusunda işlem yapıyorum. Bu nedenle de ...' m fazladan almış olduğu özel hizmet tazminatının, ek ödemenin ve yan ödemenin benden talep edilmesinin yanlış ve haksız olduğunu düşünüyorum. Ayrıca ... buna benzer idari işlemlere karşı dava açmış ve yargı tarafından da Sayıştay kararlan uyarınca tespit edilen kamu zararlarında hukuka uyarlık bulunmadığını tespit ederek işbu zararların tazmini için yapılan idari işlemlerin iptaline karar vermiştir. Özetle belirtmek gerekirse Sayıştay İlamları uyarınca tespit edilen işbu kamu zararı yargı kararıyla ortadan kaldırılmıştır. Bu nedenle toplam ...-TL kamu zararından tarafıma düşen ...-TL bedelin kaldırılması için gerekli hassasiyetinin gösterilmesi ve değerlendirilmesini arz ve talep ederim."

Demiştir.

Dilekçe eki idare mahkemesi kararı incelendiğinde söz konusu ilamda, Sayıştay 1. Dairesi tarafından verilen kararın kaldırıldığına dair herhangi bir ibare yer almadığı gibi, Sayıştay ilamında ismi geçen sorumluların sorumluluğuna dair herhangi bir hükmünde bulunmadığı görülmektedir.

Ayrıca Sayıştay 1. Dairesi tarafından verilen karar da savunmada ileri sürülen diğer hususlar karşılanmıştır

Bu nedenlerle temyiz talebinin reddi ile ... ... Belediyesi 2018 yılı hesabının 1. Dairede yargılanması sonucu çıkarılan 08.04.2021 tarih ve 175 numaralı ilamın 5. Maddesi ile verilen tazmin hükmünün, tasdikine karar verilmesinin uygun olacağı mütalâa edilmektedir.” Denilmiştir.



Dosyadaki mevcut belgelerin okunup, incelenmesinden sonra,

GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ

175 sayılı İlamın 5. Maddesi ile, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 68/B maddesi hükmüne aykırı olarak, yükseköğrenim görmüş olma şartını taşımayan ...’ın 1 inci dereceli belediye başkan yardımcısı kadrosuna atanarak kendisine bu kadronun ek göstergesi, özel hizmet tazminatı, yan ödeme ve ek ödemesinin esas alınarak ödeme yapılması sonucunda ... TL’ye tazmin hükmü verilmiştir.

Sorumluluk yönünden inceleme

Harcama yetkililerinin ve gerçekleştirme görevlilerinin harcama sürecindeki görev ve sorumlulukları 5018 sayılı Kanunu’nun 32 ve 33’üncü maddelerinde düzenlenmiştir. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunun “Harcama Talimatı ve Sorumluluk” başlıklı 32 nci maddesinde;

“Bütçelerden harcama yapılabilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesiyle mümkündür. Harcama talimatlarında hizmet gerekçesi, yapılacak işin konusu ve tutarı, süresi, kullanılabilir ödeneği, gerçekleştirme usulü ile gerçekleştirmeyle görevli olanlara ilişkin bilgiler yer alır. Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, Ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur.”,

“Giderlerin Gerçekleştirilmesi” başlıklı 33 ncü maddesinde;

“Bütçelerden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin, görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerekir. Giderlerin gerçekleştirilmesi; harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanması ve tutarın hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır. Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler.” hükümlerine yer verilmiştir.

Yine, aynı Kanunun 55 ve devamı maddelerinde kamu idarelerinin iç kontrol sistemlerini oluşturmaları öngörülmüş ve bu çerçevede harcama birimlerinin yapılan mali işlemler üzerinde gerçekleştirecekleri kontroller açıklanmış olup, harcama birimlerinin asgari yapmaları gereken kontroller, malî hizmetler birimi tarafından ön malî kontrole tâbi tutulacak malî karar ve işlemlerin usûl ve esasları ile ön malî kontrole ilişkin standart ve yöntemler Maliye Bakanlığınca belirleneceği hükme bağlanmıştır.

Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan İç Kontrol ve Ön Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar'ın 10 uncu maddesinde, ön mali kontrol işleminin harcama birimleri tarafından da yerine getirileceği belirtilerek, gelir, gider, varlık ve yükümlülüklere ilişkin mali karar ve işlemlerin harcama birimi tarafından mali mevzuat hükümlerine uygunluk yönüyle kontrol edileceği,

Usul ve Esasların 12 nci maddesinde de, süreç kontrolünün nasıl yapılacağı belirtilerek, mali işlemlerin yürütülmesinde görev alanların yapacakları işlemden önceki işleri de kontrol edecekleri, ödeme emrini düzenlemekle görevlendirilen gerçekleştirme görevlilerinin de ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde ön mali kontrol işlemini yapacakları belirtilmektedir.

Yukarıda açıklanan mevzuat hükümlerinden, her bir harcamanın harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisi tarafından süreç kontrolü çerçevesinde yapılan işlemlerin ilgili mevzuat hükümlerine uygun olup olmadıkları ön mali kontrole tabi tutularak kontrol edilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.

Sayıştay Genel Kurulunun 14.06.2007/5189-1 sayılı Kararının “sorumlular” başlıklı 3 üncü bölümünde, harcama yetkililerinin ve gerçekleştirme görevlilerinin sorumlulukları açıklanmış olup; ödeme emri belgesini düzenlemekle görevlendirilmiş gerçekleştirme görevlilerinin düzenlediği belge ile birlikte harcama sürecindeki diğer belgelerin doğruluğundan ve mevzuata uygunluğundan harcama yetkilisi ile birlikte sorumlu tutulması gerektiği belirtilmiştir.

5018 sayılı Kanun ve yukarıda belirtilen Sayıştay Genel Kurul Kararı uyarınca, harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlileri, giderin gerçekleştirilmesi ve harcamanın yapılması süreçlerinde, mevzuata uygunluk açısından kontrolleri sağlamakla yükümlüdürler. Yapılacak harcama, nitelik itibariyle hukuka aykırı nitelik taşıyorsa, söz konusu işlemleri yapmaktan kaçınmak durumundadırlar. Dolayısıyla, harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin hukuka aykırı nitelik taşıyan söz konusu ödeme işleminde sorumluluğu bulunmaktadır. Bu itibarla; sorumluluk yönünden yapılan itirazların REDDİNE,

Esas yönünden inceleme

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Derece yükselmesinin usul ve şartları” başlıklı 68’inci maddesinin (B) fıkrasında:

“Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfı ile Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı hariç, sınıfların 1, 2, 3 ve 4 üncü derecelerindeki kadrolarına, derece yükselmesindeki süre kaydı aranmaksızın, atanmasındaki usule göre daha aşağıdaki derecelerden atama yapılabilir.

Ancak, bu şekilde bir atamanın yapılabilmesi için ilgilinin;

a) 1 inci dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300 ve daha yukarıda olanlar için en az 12 yıl,

b) 1 inci ve 2 nci dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300’den az olanlar için en az 10 yıl,

c) 3 üncü ve 4 üncü dereceli kadrolar için en az 8 yıl,

hizmetinin bulunması ve yükseköğrenim görmüş olması şarttır. Dört yıldan az süreli yükseköğrenim görenler için bu sürelere iki yıl ilave edilir. …” hükmü yer almaktadır.

Bu hükme göre, kurumların 1-4 dereceli kadrolarına yükseköğrenim görenler arasından atama yapılması gerekmektedir.

Yapılan incelemede, lise mezunu olan ...’ın 1’inci dereceli belediye başkan yardımcısı kadrosuna atandığı ve bu kadronun ek göstergesi, özel hizmet tazminatı, yan ödeme ve ek ödemesinin esas alınarak maaş ödemesi yapıldığı görülmüştür. Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri uyarınca, lise mezunu olması nedeniyle yükseköğrenim şartını taşımayan personelin 1. dereceli başkan yardımcılığı kadrosuna atanması ve kadronun maaşını alması mevzuata aykırıdır.

Sorumlular, adı geçen kişinin buna benzer idari işlemlere karşı dava açtığını ve yargı tarafından da Sayıştay kararları uyarınca tespit edilen kamu zararlarında hukuka uyarlık bulunmadığını tespit ederek işbu zararların tazmini için yapılan idari işlemlerin iptaline karar verildiğini, özetle belirtmek gerekirse Sayıştay İlamları uyarınca tespit edilen işbu kamu zararının yargı kararıyla ortadan kaldırıldığını iddia etmişlerse de;

6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 78 inci maddesinde yer alan; “Adli, İdari ve askeri mahkemelerce verilen hükümler, Sayıştay’ın denetim yapmasına ve hükme bağlamasına engel değildir.” hükmü gereğince bu durumun Sayıştay yargılaması açısından bağlayıcılığı bulunmamaktadır.

Bu itibarla, 175 sayılı İlamın 5. Maddesi ile verilen tazmin hükmünün TASDİKİNE,(Üye Dr. ...’un karşı oy gerekçesine karşı) oyçokluğu ile,

Karar verildiği 09.02.2022 tarih ve 51050 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.

Karşı oy gerekçesi

Üye Dr. ...’un karşı oy gerekçesi

Esas yönünden verilen Kurul kararına katılmakla birlikte sorumluluk yönünden,

İlamda atamayı onaylayan Üst Yönetici (Belediye Başkanı) ile ödeme emri belgesinde imzası bulunan harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlileri müteselsilen sorumlu tutulmuştur. Ancak atamayı teklif eden kamu görevlisi sorumlu tutulmamıştır. Atamayı teklif eden kamu görevlisinin de söz konusu usulsüz atama nedeniyle sorumlu tutulması gerekmektedir. Bu itibarla, atamayı teklif eden personelin de sorumlu tutulmasını teminen verilen tazmin hükmünün bozularak, Dairesine tevdiine karar verilmesi gerekir.