Dayanışma Aidatı Alınması Hakkında Mahkeme Kararı

375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Ek 15. maddesinde yer alan kural uyarınca imzalanan Sosyal Denge Sözleşmesinde, sözleşmenin tarafı olan Sendika üyeleri dışındaki çalışanlardan, sözleşmeden yararlanma karşılığında dayanışma aidatı adı altında kesintiler yapılacağı yolundaki kısıtlayıcı kurala yer verilmesinde normlar hiyerarşisine uygunluk bulunmadığı hakkında.

T.C.

DANIŞTAY Onbirinci Daire

Esas No: 2016/5 Karar No: 2016/2684

Temyiz İsteminde Bulunan (Davalı) : İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı

Vekili                : Av. ...

Karşı Taraf (Davacı) : Türkiye Yerel Yönetim Hizmetleri Kolu Kamu Görevlileri Sendikası

Vekili                : Av. ...

İstemin Özeti : İstanbul 2. İdare Mahkemesince verilen 28.03.2012 tarihli ve E:2011/1661; K2012/514 sayılı kararın; davalı İdare tarafından, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

Savunmanın Özeti             :  Savunma  verilmemiştir.

Danıştay Tetkik Hakimi :

Düşüncesi : Sosyal Denge Tazminatı Sözleşmesine taraf olan sendikanın dışında kalan sendikaların üyesi olan ve hiçbir sendikaya üye olmayan kamu görevlilerinden dayanışma aidatı veya başka adlar altında farklı oranlar üzerinden ödenti (aidat) alınmasına ilişkin düzenlemelerin, sosyal denge tazminatının ödenmesinde aynı kadro veya pozisyonlarda bulunan kamu görevlileri arasında ayrım (eşitsizlik) yaratacağından, dava konusu işlemin iptaline ilişkin mahkeme kararının belirtilen gerekçe ile sonucu itibarıyla onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay Onbirinci Dairesince işin gereği görüşüldü:

Dava, davacı sendika tarafından, davalı İdare ile Belediye ve Özel İdare Çalışanları Birliği Sendikası arasında imzalan sosyal denge sözleşmesi uyarınca, sosyal denge sözleşmesinden yararlanma şartı olarak üyelerinden dayanışma aidatı kesilmesi uygulamasına son verilmesi isteğiyle yapılan başvurunun cevap verilmemek suretiyle reddine ilişisin işlemin iptali istemiyle açılmıştır.

İdare Mahkemesince; memur sendikaları ile belediye başkanlıkları arasında, belediyede çalışan memurlara, 657 sayılı Yasada tanınan mali haklar dışında para ödenmesi sonucunu doğuran ve Sosyal Denge Tazminatı sözleşmesi adında bir sözleşme yapılmasına imkân bulunmadığından, yasal dayanağı olmayan bir sözleşmeye istinaden dayanışma aidatı kesintisi yapılmayacağı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

Davalı İdare tarafından, Mahkeme kararının hukuka aykırı olduğu ileri sürülmekte ve temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

Sosyal denge tazminatı, başlangıçta yalnızca toplu iş sözleşmesine tarat işçilere ödenen; ancak yerel yönetimlerde çalışan işçilerle aynı yerde, aynı nitelikte görev yapan kamu görevlilerine de, eşitsizlik oluşmasına engel olmak amacıyla ve herhangi bir yasal dayanağı bulunmaksızın ödenmeye başlanan bir parasal hak olarak uygulamada fiilen (de facto) doğmuştur.

Ancak konu, 11.04.2012 tarih ve 28261 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 6289 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla yasal dayanağa kavuşmuş; Kanunun 1. maddesiyle, "Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu"nun adı, "Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu" olarak değiştirilmiş; 33. maddesiyle, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye Ek 15. madde eklenmiş; 22. maddesiyle de, 4688 sayılı Kanun'un 32. maddesi değiştirilmiştir.

6289 sayılı Kanun'un 33. maddesi ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye eklenen Ek 15. maddesinde, belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebileceği, sosyal denge tazminatının ödenebilecek aylık tutarının, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’na göre yapılan toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarı, geçmemek üzere ilgili belediye ve il özel idaresi ile ilgili belediye ve il özel idaresinde en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikası arasında anılan Kanun’da öngörülen hükümler çerçevesinde yapılabilecek sözleşmeyle belirleneceği kuralına yer verilmiştir.

4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununun "Mahalli idarelerde sözleşme imzalanması" başlıklı 32. maddesinde; 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Ek 15. maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında toplu sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sözleşme yapılabileceği, bu sözleşmenin bu Kanunun uygulanması bakımından toplu sözleşme sayılmayacağı ve bu kapsamda Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna başvurulamayacağı kurala bağlanmıştır.

Yukarıda anılan mevzuada sosyal denge tazminatı alan kamu görevlilerinden dayanışma aidatı kesilmesine imkan sağlayan bir düzenlemeye yer verilmediği, bu bakımdan kamu görevlilerinden herhangi bir aidat kesintisi yapılamayacağı, nitekim yukarıda belirtilen ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek temsilci ile sözleşme imzalanacağına ilişkin düzenleme ile tanınan yetkinin sözleşme imzalanması safhasında yürütülecek işlemler açısından hüküm ifade edeceği, anılan yetkiye dayalı olarak Sosyal Denge Sözleşmesiyle, sözleşmeye taraf sendikaya aidat ödenmesine yönelik bir yükümlülük getirilmesine olanak bulunmadığı, sosyal denge tazminatından ancak, Kamu işvereni Heyeti Başkanı ile Belediye ve Özel İdare Çalışanları Birliği Sendikası temsilcisi arasında imzalanan "Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Mali ve Sosyal Haklara Dair Toplu Sözleşmesinin 5. maddesinde tespit edilen, görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre bir farklılığa gidilebileceği; herhangi bir kriter oluşturularak sosyal denge tazminatından kesinti yapılamayacağı açıktır.

Bu durumda, davacının, Sosyal Denge Sözleşmesini imzalamayan sendika olduğu dikkate alındığında; sosyal denge sözleşmesinden yararlanma şartı olarak üyelerinden dayanışma aidatı kesilmesi uygulamasının iptal edilmesi isteğiyle yapılan başvurunun cevap verilmemek suretiyle reddine ilişkin olarak tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmamaktadır.

Açıklanan nedenlerle, davalı idarenin temyiz isteminin reddi ile Mahkeme kararının yukarıda belirtilen gerekçe ile sonucu itibarıyla onanmasına; temyiz giderlerinin istemde bulunan davalı İdare üzerinde bırakılmasına, kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (onbeş) gün içerisinde Danıştay’da karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 24.05.2016 tarihinde oybirliği ile karar verildi.