Belediyelere Ait Sayıştay Raporlarında Denetçilerce Tespit Edilen Hatalar

Belediyelere Ait Sayıştay Raporlarında Yer Alan Örnek Kararlar sayıştay tarafından belediyelerde yapılan denetimlerde tespit edilen mevzuata aykırı hususlar

Belediyelere Ait Sayıştay Raporlarında Denetçilerce Tespit Edilen Hatalar

Belediyelere Ait Sayıştay Raporlarında Yer Alan Örnek Kararlar sayıştay tarafından belediyelerde yapılan denetimlerde tespit edilen mevzuata aykırı hususlar

Belediyelere Ait Sayıştay Raporlarında Denetçilerce Tespit Edilen Hatalar

Belediyelere Ait Sayıştay Raporlarında Yer Alan Örnek Kararlar

 Sayıştay Başkanlığınca Büyükşehir,İl ve İlçe belediye başkanlıklarında yapılan denetimler sonucunda düzenlenen Sayıştay Başkanlığının internet sitesinde yayımlanan  raporlar tarafımızdan incelenmiş ve tüm belediyeleri ilgilendirdiğini düşünmüş olduğumuz bulgu maddeleri maddeler halinde düzenlenmiştir.İlgili bulgu maddelerinde yapılan yanlış işlem anlatıldıktan sonra mevzuata göre yapılması gerekenler Denetçi raporlarında anlatılmaktadır..Belediyelerde çalışan personellerin faydalanması dileği ile.......

Bulgu:1

381- Gider Tahakkukları Hesabı İle 481- Gider Tahakkukları Hesabının Kullanılmaması

Kurum faaliyet sonuçları tablosunda 630.05.05 harcama kodunda …..tl. İleri yılları da ilgilendiren kira ödemeleri, 630.04 harcama kodunda ……… tl. Faiz ödemeleri ve borç anapara ödemeleri görüldüğü halde, bu tutarlar ilgili hesaplarda izlenmemektedir.

Yapılması gereken muhasebe kayıtları

 Mahalli idareler bütçe ve muhasebe yönetmeliğinin

381-gider tahakkukları bölümünün 256 ve 257’nci maddesine göre;

Bu hesap, kısa vadeli iç ve dış mali borçlar hesap gruplarında izlenmeyen; tahakkuk etmiş giderlerden kaynaklanan ancak, içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemde ödenebilir duruma gelecek olan tutarların izlenmesi için kullanılır. Yıl sonlarında uzun veya kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içinde yer alan, iç ve dış mali borçlara ilişkin olarak tahakkuk ettirilen ve takip eden yılda ödenecek olan işlemiş faiz tutarları ile tahvillerin takip eden yılda ödemesi yapılacak işlemiş faiz tutarları bu hesaba kaydedilir. Dönem sonunda, uzun vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki gider tahakkukları hesabında yer alıp, ödeme zamanına bir yıldan az süre kalan tutarlar bu hesaba aktarılır. Bu hesapta takip edilen döviz cinsinden faiz gideri tahakkukları, yıl sonlarında ve ödeme tarihinde t.c. Merkez bankası döviz satış kuru ile değerlenir.

Mahalli idareler bütçe ve muhasebe yönetmeliğinin

481 gider tahakkukları bölümünün 298 ve 299’uncu maddesine göre;

Bu hesap, uzun vadeli iç ve dış mali borçlar hesap gruplarında izlenmeyen; tahakkuk etmiş giderlerden kaynaklanan ancak, içinde bulunulan faaliyet dönemini takip eden dönemden sonraki dönemlerde ödenebilir duruma gelecek olan borçların izlenmesi için kullanılır. Hesaba ilişkin işlemler ile hesabın işleyişi ise yönetmeliğin 299 ve 300’üncü maddelerinde anlatılmıştır.

Kurumun yapmış olduğu borçlanmalardan dolayı kısa ve uzun vadede ödeyeceği faizin ve kira giderlerinin bilanço ve mizanlarda görülebilmesi için bu hesap grubunun kullanılması gerekmektedir. Bu hesap grubunun kullanılmaması, mali tablolara etki edecek, kurumun mali tabloları gerçek durumu yansıtmayacaktır

Bulgu : 2

630 - Giderler Hesabına Kaydedilmesi Gereken Tutarların, 258-Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabına Kaydedilmiş Olması

Doğrudan temin yoluyla yapılan muhtelif mal alımı ve hizmet alımılarına ilişkin bazı giderlerin, 630- giderler hesabı yerine, 258-yapılmakta olan yatırımlar hesabına kaydedildiği görülmüştür.

Mahalli idareler bütçe ve muhasebe yönetmeliği'nin 258 yapılmakta olan yatırımlar hesabı başlıklı 180.nci maddesine göre bu hesap, yapımı süren maddi duran varlıklar için yapılan her türlü madde ve malzeme ile işçilik ve genel giderlerin; geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan hallerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarihte, diğer hallerde işin fiilen tamamlandığını gösteren belgenin düzenlendiği tarihte, ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılıncaya kadar izlenmesi için kullanılacaktır.

Yine aynı yönetmeliğin 335' inci maddesinde ise, bütçe ile ilgili olsun veya olmasın devlet muhasebesi standartları kurulu tarafından belirlenen uluslararası genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine göre tahakkuk ettirilen her türlü giderin izlenmesi için 630- giderler hesabının kullanılacağı belirtilmiştir. Kurumda doğrudan temin yoluyla satın alınan …….. Tl tutarındaki mal ve hizmetler 630- giderler hesabına kaydedilmesi gerekirken, ilgili olmadığı halde, 258-yapılmakta olan yatırımlar hesabına kaydedilmiştir. Bunun sonucunda ise, ilgili hesaplara bu tutar kadar hatalı kayıt yapılmış olmakta, mali tablolar gerçek değerini göstermemiş olmaktadır.

Bulgu 3:

260- Haklar Hesabının Kullanılmaması

Yazılım lisansları alımı ihalesi kapsamında temini gerçekleştirilen yazılım lisanslarının 260- haklar hesabı yerine, 630 giderler hesabı kullanılarak muhasebeleştirildiği görülmüştür. Mahalli idareler bütçe muhasebe yönetmeliği’nin 260 no’lu haklar hesabı’nın niteliğinin belirtildiği 186 ncı maddesinde bu hesabın, bedeli karşılığı edinilen hukuki tasarruflar ile belirli alanlarda tanınan kullanma ve yararlanma gibi hak ve yetkiler dolayısıyla yapılan ve ekonomik değer taşıyan harcamaların izlenmesi için kullanılacağı hüküm altına alınmıştır. Aynı yönetmelik’ in 268 no’lu birikmiş amortismanlar hesabı niteliğinin belirtildiği 190 ıncı maddesinde ise bu hesabın, maddi olmayan duran varlık bedellerinin, kullanılabilecekleri süre içerisinde yok edilmesini izlemek için kullanılacağı düzenlenmiştir. Kurumun satın aldığı ………… tl. Tutarındaki bilgisayaryazılım lisansının 260- haklar hesabına kaydedilmesi gerekirken, doğrudan 630- giderler hesabına kaydedilmiş olması, bu hesapların ve 268-birikmiş amortismanlar hesabının gerçek değerleriyle mali rapor ve tablolarda yer almamasına yol açacaktır.

Bulgu 4:

Bakım, Onarım, Tadilat Ve Benzeri Yapım İşleri İçin Yapılan Harcamaların Doğrudan Giderleştirilmesi

2015 yılı mali tablolarının incelenmesi neticesinde, maddi duran varlıklar için yapılan bakım, onarım, tadilat ve benzeri işler için yapılan değer artırıcı harcamaların, ilgili maddi duran varlıklar hesabına kaydedilmeksizin giderleştirildiği görülmüştür.

Mahalli idareler bütçe ve muhasebe yönetmeliği'nin atıf yaptığı genel yönetim muhasebe yönetmeliğinin “maddi duran varlıklar için yapılan değer artırıcı harcamalar” başlıklı 25'inci maddesinde de ifade edildiği üzere; maddi duran varlıklar için sonradan yapılan ve o varlığın değerini, kullanım süresini, ürün ve hizmet kalitesini, sağlanan faydayı artıran veya üretilen mal veya hizmetlerin üretim maliyetini azaltan her türlü maliyet, ilgili maddi duran varlığın kayıtlı değerine ilave edilir ve amortisman hesaplamasında dikkate alınır. Bunların dışında maddi duran varlıklar için yapılan her türlü normal bakım ve onarım harcamaları gider olarak kaydedilir.

 Ancak, belediyede gerçekleştirilen denetim ve incelemelerde yukarda izah edilen hususların dikkate alınmadığı ve tüm bakım ve onarım giderlerinin doğrudan 630 giderler hesabına aktarıldığı görülmüştür. 2015 yılı içerisinde 630 giderler hesabında kayıtlı bakım onarım giderleri toplamı ……… tl olarak gerçekleşmiştir. Bu tutarlardan ilgili varlık hesaplarına aktarılması gerekenlerin aktarılmaması sonucu mali tablolarda bu miktarlar kadar hatalı bilgilendirme yapılmış olmaktadır.

Bulgu 5:

150 İlk Madde Ve Malzemeler Hesabı'na Kaydedilen Tutarların Tüketildiği Halde Kayıtlardan Çıkarılmaması

Mahalli idareler bütçe ve muhasebe yönetmeliği'nin 105'inci maddesinde, kurum faaliyetlerinde kullanılmak ya da tüketilmek üzere edinilen tüketim malzemelerinin izlenmesi için “150 ilk madde ve malzemeler” hesabının kullanımı düzenlenmiştir.

 İlk madde ve malzemelerin satın alınması, üretimi ile bağış ve yardım şeklinde bedelsiz edinilmesi sonucunda hesaba giriş kaydının yapılacağı ve tüketilmek amacıyla kamu idaresinin ilgili birimlerine verilen veya kullanılan, kişisel kusurlardan dolayı yok olma, kırılma, bozulma veya eskime gibi nedenlerle kullanılamayacak veya tüketilemeyecek hale gelenlerin ya da hurdaya ayrılanların ise kayıtlardan çıkarılacağı düzenlenmiştir. Ancak ilgili maddede bahsedilen hususlar gerçekleşmeden hesaplardan çıkış yapılması veya bu hususlar gerçekleşmesine rağmen çıkış yapılmaması kurumun ambarında bulunan stoklar ile muhasebe kayıtları arasında uyumsuzluk olmasına neden olmaktadır. Bu durum kurum için risk oluşturmakta aynı zamanda da mali tabloların hatalı olmasına sebep olmaktadır.

Bulgu 6:

258 Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabının Mevzuata Uygun Kullanılmaması

Kurum mali tablolarının incelenmesinde; geçici kabulü yapılmamış yapım işleri olduğu halde 258 yapılmakta olan yatırımlar hesabının sene sonunda tamamen kapatıldığı görülmüştür.

Mahalli idareler bütçe ve muhasebe yönetmeliği’nin "258 yapılmakta olan yatırımlar hesabı" başlıklı 180’inci maddesinde; “bu hesap, yapımı süren maddi duran varlıklar için yapılan her türlü madde ve malzeme ile işçilik ve genel giderlerin; geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan hallerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarihte, diğer hallerde işin fiilen tamamlandığını gösteren belgenin düzenlendiği tarihte, ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılıncaya kadar izlenmesi için kullanılır.”

“hesabın işleyişi” başlıklı 181’inci maddesinde; “yapılmakta olan yatırımlar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir.


  1. A) borç


  2.  

1 - gerek yılı içerisinde gerekse yıllara sari olarak yapımı süren ve tamamlandığında ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılacak tutarlar, bir taraftan bu hesaba borç, kesintiler ilgili hesaplara, ödenecek tutar 103-verilen çekler ve gönderme emirleri hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan 830-bütçe giderleri hesabına borç , 835-gider yansıtma hesabına alacak kaydedilir.

Söz konusu tutar taahhütler hesabında izlenen yıllara sari bir taahhüde ilişkin bir ödeme ise,

921-gider taahhütleri karşılığı hesabına borç, 920-gider taahhütleri hesabına alacak kaydedilir.

2 - yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce mevcut olan yapılmakta olan yatırımlardan envanteri yapılanların tespit edilen değerleri bu hesaba borç, 500-net değer/sermaye hesabına alacak kaydedilir.

Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği yıldan önce başlayan ve hakediş ödemesi yapılan işlere ait tutarlar, ilk hakediş ödemesinde bu hesaba borç, 500-net değer/sermaye hesabına alacak kaydedilir.


  1. B) alacak


  2.  

1 - tamamlanıp geçici kabulü yapılan işlere ilişkin tutarlar bu hesaba alacak, ilgili maddi duran varlık hesabına borç kaydedilir.

2 - henüz tamamlanmadan satış, devir ve benzeri yollarla elden çıkarılan iş tutarlarının elden çıkarma bedeli, 102-banka hesabına veya ilgili diğer hesaplara borç, bu hesaba alacak; diğer taraftan 800-bütçe gelirleri hesabına alacak; 805-gelir yansıtma hesabına borç, (maliyet bedeli ile elden çıkarma bedeli arasındaki aleyhte fark 630-giderler hesabına borç, lehte fark ise 600-gelirler hesabına alacak) kaydedilir.” Denilmektedir.

Bulgu 7:

372 Kıdem Tazminatı Karşılıkları Hesabı Ve 472 Kıdem Tazminatı Karşılıkları Hesabının Kullanılmaması

…………belediyesi bünyesinde çalışan 4857 sayılı iş kanununa tabi işçilerin kıdem yılları esas alınarak idare tarafından faaliyet dönemi ve sonraki dönemleri olmak üzere vadelerine göre ayrılarak ödenmesi öngörülen kıdem tazminat tutarlarının 372 kıdem tazminatları karşılıkları hesabı ve 472 kıdem tazminatı karşılıkları hesabında izlenmediği görülmüştür.

Mahalli idareler bütçe ve muhasebe yönetmeliği’nin 372 kıdem tazminatı karşılığı hesabının niteliği ve işleyişine ilişkin 248 ve 249'uncu maddelerinde: bu hesabın, belirlenecek esaslar çerçevesinde ayrılan ve faaliyet dönemi içinde ödeneceği öngörülen kıdem tazminatları karşılıklarının izlenmesi için kullanılacağı; vadeleri bir yılın altına düşen ve faaliyet dönemi içerisinde ödenmesi öngörülen kıdem tazminatı tutarlarının bu hesaba alacak, 472- kıdem tazminatı karşılığı hesabına borç kaydedileceği belirtilmektedir. Ayrıca, ödenen tazminatlar bu hesaba borç, ödemenin şekline göre ilgili hesaplara alacak; diğer taraftan 830-bütçe giderleri hesabına borç, 835-gider yansıtma hesabına alacak kaydedilecektir.

 Mahalli idareler bütçe ve muhasebe yönetmeliği’nin 472 kıdem tazminatı karşılığı hesabının niteliği ve işleyişine ilişkin 290 ve 291 inci maddelerinde ise: bu hesabın, belirlenecek esaslar çerçevesinde ayrılan uzun vadeli kıdem tazminatları karşılıklarının izlenmesi için kullanılacağı; hesaplanan kıdem tazminatı karşılık tutarlarının bu hesaba alacak, 630 giderler hesabına borç kaydedileceği, vadeleri bir yılın altına düşen kıdem tazminatı karşılıklarının ise bu hesaba borç, 372- kıdem tazminatı karşılığı hesabına alacak kaydedileceği belirtilmektedir. Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri çerçevesinde; ………… belediyesi bünyesinde çalışan 4857 sayılı iş kanunu’na tabi işçilere 2015 yılında ödenmesi öngörülen ………. Tl kıdem tazminatı tutarının 372 kıdem tazminatları karşılıkları hesabına, sonraki yıllarda ödenmesi öngörülen ……………. Tl’nin ise 472 kıdem tazminatı karşılıkları hesabına kaydedilmesi gerekir.

Bulgu 8:

 368 Vadesi Geçmiş Ertelenmiş Veya Taksitlendirilmiş Vergi Ve Diğer Yükümlülükler Hesabı İle 438- Kamuya Olan Ertelenmiş Veya Taksitlendirilmiş Borçlar Hesabının Kullanılmamış Olması

Kurumun, 6111 ve 6552 sayılı kanun kapsamında sgk ve kültür tabiat varlıkları koruma payına ilişkin borçlarını yeniden yapılandırdığı ancak mali yıl içinde ve mali yıldan sonra ödeneceği bilinen borçların takibi için 368 vadesi geçmiş ertelenmiş veya taksitlendirilmiş vergi ve diğer yükümlülükler hesabı ile 438 kamuya olan ertelenmiş veya taksitlendirilmiş borçlar hesabının kullanılmadığı görülmüştür.

Mahalli idareler bütçe ve muhasebe yönetmeliği'nin 368 vadesi geçmiş ertelenmiş veya taksitlendirilmiş vergi ve diğer yükümlülükler hesabı başlıklı kısmında, “hesabın niteliği madde 245 - (1) bu hesap, kanuni süresi içerisinde ödenmeyen vergi ve diğer yükümlülükler ile ertelenen veya taksitlendirilen vergi ve diğer yükümlülüklerin izlenmesi için kullanılır.” Denilmektedir. Aynı yönetmeliğin 438 kamuya olan ertelenmiş veya taksitlendirilmiş borçlar hesabı başlıklı kısmında, “hesabın niteliği madde 282 - (1) bu hesap, kamuya olan vergi ve benzeri borçlardan vadesinde ödenmeyip ertelenmiş veya takside bağlanmış olup bir yıldan daha uzun sürede ödenecek olan kısmının izlenmesi için kullanılır.” Denilmiştir.

Genel yönetim muhasebe yönetmeliği'nde belirtilen ve muhasebe sistematiğinin temel kavramlarından biri olan “dönemsellik” ilkesi gereği, kamu idarelerinin faaliyetlerini belirli dönemler itibariyle raporlamaları ve diğer dönemlerden bağımsız olarak saptamaları esastır. Mezkur mevzuat hükümleri ve “dönemsellik” ilkesi uyarınca, idarelerce vadesinde ödenmeyip ertelenmiş veya taksitlendirilmiş vergi ve benzeri nitelikteki ödemelerden;

1 yıldan daha uzun sürede ödenecek olanların 438 no‟lu kamuya olan ertelenmiş veya taksitlendirilmiş borçlar hesabında, mali yıl içinde ödenecek olanların ise 368 no‟lu vadesi geçmiş ertelenmiş veya taksitlendirilmiş vergi ve diğer yükümlülükler hesabında izlenmesi gerekmektedir.

Bulgu 9:

İller Bankasına Ödenen Ortaklık Payının 240 Nolu Hesaba Kaydedilmemesi

İller bankası kanunu uyarınca belediye tarafından iller bankasına ödenen ortaklık payının 240 mali kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabına kaydedilmediği tespit edilmiştir.

 Mahalli idareler harcama belgeleri yönetmeliğinin 240 mali kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabını düzenleyen 156’ncı maddesinde bu hesabın, kanuni yetkilere dayanılarak mali kuruluşların sermayesine iştirak edilen tutarlar ve bu sermaye tutarlarının işletilmesinden doğan kar ve zararların, bütçeye iade olunan tutarlar ile bu kuruluşlara ikrazen verilen ve mahsup edilen tutarların izlenmesi için kullanılacağı belirtilmiş bulunmaktadır. Aynı yönetmelik'in 157’nci maddesinde hesaba ilişkin işlemler, 158’inci maddesinde ise hesabın işleyişi düzenlenmiş bulunmaktadır. Yapılan incelemede ağrı belediyesi tarafından zorunlu olarak ödenen iller bankası ortaklık payının 240 mali kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabına kaydedilmesi gerekirken herhangi bir hesaba kaydedilmediği tespit edilmiştir. Söz konusu hesabın kullanılmaması kurum bilançosunda eksikliğe neden olmuştur.

Bulgu 10:

Belediyenin Hissedarı Olduğu Doğalgaz Şirketindeki Ortaklık Payının Muhasebe Kayıtlarında Yer Almaması

2015 yılı hesabına ilişkin muhasebe kayıtları incelendiğinde, 241-mal ve hizmet üreten kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabı'nın mevcut durumu yansıtmadığı görülmüştür.

Mahalli idareler bütçe ve muhasebe yönetmeliğinin 241-mal ve hizmet üreten kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabı'na ilişkin “hesabın niteliği” başlıklı 159 uncu maddesinde aynen "bu hesap, mal ve hizmet üreten kuruluşlara nakden veya ayni olarak verilen sermaye tutarları ve bu sermaye tutarlarının işletilmesinden doğan kar ve zararlar, bütçeye iade olunan sermayelerin izlenmesi için kullanılır." denilmektedir. 160 ve 161 inci maddelerde de bu hesap koduna kayıtların ne şekilde yapılacağı ifade edilmiştir.

4646 sayılı doğal gaz piyasası kanunu'nun 4 üncü maddesi hükmüne göre, enerji piyasası düzenleme kurulu'ndan dağıtım lisansı alan şehir içi dağıtım şirketi, yetki aldığı şehirde bulunan belediye veya belediye şirketini sermaye koyma şartı aramaksızın, yüzde on nispetinde dağıtım şirketine ortak olmaya davet etmek zorundadır. Yüzde on nispetinde doğalgaz dağıtım şirketine ortak olunması durumunda belediye tarafından bu şirkete sermaye katılımı yapılması söz konusu değildir. ……… belediyesi ………………………………….doğalgaz dağıtım a.ş.’nin dağıtım yapılan diğer merkezlerle beraber %10 ortağıdır. Ancak denetimler esnasında 241-mal ve hizmet üreten kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabı'nda bu ortaklığa ilişkin herhangi bir kaydın bulunmadığı görülmüştür. 241-mal ve hizmet üreten kuruluşlara yatırılan sermayeler hesabı'nın mevcut durumu yansıtmaması mahalli idareler bütçe ve muhasebe yönetmeliği hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir

Bulgu 11:

 İşletme İştirakler Müdürlüğü Tarafından Satın Alınan Malzemelerin 153 Ticari Mallar Hesabında İzlenmemesi

Kurum işletme iştirakler müdürlüğü tarafından, çeşitli birimlerde satılmak üzere alınan ticari malların doğrudan gider yazılarak 153 ticari mallar hesabının kullanılmadığı görülmüştür. Mahalli idareler bütçe ve muhasebe yönetmeliği'nin 102, 103, 106 ve 107'nci maddelerinde 15 stoklar hesabı ile 153 ticari mallar hesabının nitelik ve işleyişi ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Yukarıda anılan maddelerde özetle ticari malların satın alındığında 153 ticari mallar hesabına borç, satıldığında bu hesaba alacak kaydedilmesi, satın alınan tutar ile satış tutarı arasındaki müspet farkın 600 gelirler hesabına menfi farkın ise 630 giderler hesabına kaydedilmesi gerektiği belirtilmektedir. Mevcut durumda 153 ticari mallar hesabının hiç kullanılmaması, bu hesap yerine ticari mal satın alındığı sırada henüz satışı yapılmadan doğrudan gider yapılarak 630 giderler hesabına kaydedilmesi, mali tabloların doğruluğu ve güvenilirliğini olumsuz yönde etkilemekte, gerçek durum hakkında hatalı bilgiler üretmesine sebep olmaktadır.

Bulgu 12:

 258 Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı Kullanılmaması

Kurum tarafından, 4734 sayılı kamu ihale kanunu kapsamında ihale edilen ve yapımına devam edilen aile yaşam merkezi, eğitim ve sosyal tesis ve kapalı pazar yeri yapım işleri ile ilgili olarak, düzenlenen hak edişlere ait muhasebe kayıtlarında 258 yapılmakta olan yatırımlar hesabı kullanılmadan 251 yer altı ve yer üstü düzenleri hesabı ile 252 binalar hesabı kullanılmıştır.

Mahalli idareler bütçe ve muhasebe yönetmeliği'nin; 258 yapılmakta olan yatırımlar hesabına ilişkin "hesabın niteliği" başlıklı 180'inci maddesinde; “bu hesap, yapımı süren maddi duran varlıklar için yapılan her türlü madde ve malzeme ile işçilik ve genel giderlerin; geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan hallerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarihte, diğer hallerde işin fiilen tamamlandığını gösteren belgenin düzenlendiği tarihte, ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılıncaya kadar izlenmesi için kullanılır.” Düzenlemesine yer verilmiş olup, 181'nci maddesinnin (1) numaralı fıkrasının (a) bendinde “gerek yılı içerisinde gerekse yıllara sari olarak yapımı süren ve tamamlandığında ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılacak tutarlar, bir taraftan bu hesaba borç… kaydedilir." ve (b) bendinde de "tamamlanıp geçici kabulü yapılan işlere ilişkin tutarlar bu hesaba alacak, ilgili maddi duran varlık hesabına borç kaydedilir.” Düzenlemesine yer verilmiştir.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere yapımı süren maddi duran varlıkların geçici kabulü yapılana kadar 258 no’lu hesapta izlenmesi gerekmektedir. Dolayısıyla yapımı süren toplam …………. Tl’lik maddi duran varlığın 258 yapılmakta olan yatırımlar hesabında takip edilmesi gerekmektedir

Bulgu 13:

 Elektrik Ve Doğalgaz İçin Ödenen Güvence Bedellerinin Verilen Depozito Ve Teminatlar Hesabında İzlenmemesi

Kurum tarafından ödenen güvence bedelleri ve depozitoların 126 verilen depozito ve teminatlar hesabında izlenmediği görülmüştür.

Mahalli idareler bütçe ve muhasebe yönetmeliği’nin "hesabın niteliği" başlıklı 91'inci maddesinde, “126-verilen depozito ve teminatlar hesabı, kurumca bir işin yapılmasının üstlenilmesi veya bir sözleşmenin ya da diğer işlemlerin karşılığı olarak geri alınmak üzere diğer kamu idareleri veya kişilere verilen depozito ve teminat niteliğindeki değerlerin izlenmesi için kullanılır” denilmektedir.

Mevzuat hükmünden anlaşılacağı üzere kurumca bir işin yapılmasının üstlenilmesi veya bir sözleşmenin ya da diğer işlemlerin karşılığı olarak geri alınmak üzere diğer kamu idareleri veya kişilere verilen depozito ve teminat niteliğindeki değerlerin 126 verilen depozito ve teminatlar hesabında izlenmesi gerekmektedir. Ancak kurum tarafından, elektrik ve doğalgaz abonelikleri için ödenen güvence bedellerinin doğrudan gider yazılarak, 630 giderler hesabında elektrik alımları ve yakacak alımları olarak muhasebeleştirilmesi ve 126 verilen depozito ve teminatlar hesabının hiç kullanılmaması sonucu mali tabloların gerçek durumu yansıtmadığı düşünülmektedir

BULGU 14:

Bütçe Emanetlerinde Yer Alan Tutarların zamanaşımı Dolayısıyla Bütçeye Gelir Kaydedilmemesi

5018 sayılı kamu mali yönetimi ve kontrol kanunu’nun “ödenmeyen giderler ve bütçeleştirilmiş borçlar” başlıklı 34 üncü maddesinin 1 inci fıkrasında; “ödeme emri belgesine bağlandığı halde ödenemeyen tutarlar, bütçeye gider yazılarak emanet hesaplarına alınır ve buradan ödenir. Ancak, malın alındığı veya hizmetin yapıldığı malî yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar talep edilmeyen emanet hesaplarındaki tutarlar bütçeye gelir kaydedilir. Gelir kaydedilen tutarlar, mahkeme kararı üzerine ödenir.” Hükmü yer almaktadır.

Mahalli idareler bütçe ve muhasebe yönetmeliği’nin (mibmy) 217 nci maddesinde 320-bütçe emanetleri hesabı’nın mali yıl içerisinde veya sonunda ödeme emri belgesine bağlandığı halde, nakit yetersizliği veya diğer sebeplerle ilgililerine ödenemeyen tutarların izlenmesi için kullanılacağı düzenlenmiştir. İlgili yönetmeliğin 218 inci maddesinde bu hesaba ilişkin işlemlere ilişkin 5018 sayılı kanun’daki hususlar tekrarlanmıştır. Mibmy’nin “hesabın işleyişi” başlıklı maddesinde 219 uncu maddesinde zamanaşımına uğraması nedeniyle gelir kaydedilmesi gereken tutarların 320-bütçe emanetleri hesabına borç, 600-gelirler hesabına alacak; diğer taraftan 805-gelir yansıtma hesabına borç, 800-bütçe gelirleri hesabına alacak kaydedileceği belirtilmiştir. Ancak söz konusu hükümlere uyulmaması sonucunda 320-bütçe emanetleri hesabından zaman aşımına uğramış ………. Tl'nin hala bu hesapta görünmesi mali tablolarda hataya sebebiyet vermektedir.

Bulgu 15:

 Telekomünikasyon Altyapı Ve Şebekelerinden Alınması Gereken Geçiş Hakkı Bedellerinin Takip Ve Tahsil Edilmemesi

Belediye mücavir alanı içinde kalan sabit ve mobil haberleşme altyapısı veya şebekelerinde kullanılan her türlü kablo ve benzeri gerece ilişkin geçiş hakkı ücretlerinin takip ve tahsil edilmediği görülmüştür.

Sabit ve mobil haberleşme altyapısı veya şebekelerinde kullanılan her türlü kablo ve benzeri gerecin taşınmazlardan geçirilmesiyle ilgili geçiş hakkına, bu hakka ilişkin uygulanacak ücret tarifesine ve yönetmelik kapsamındaki işlemlerin denetlenmesine ilişkin usul ve esasları belirlemek amacıyla 27.12.2012 tarih ve 28510 sayılı resmi gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren sabit ve mobil haberleşme altyapısı veya şebekelerinde kullanılan her türlü kablo ve benzeri gerecin taşınmazlardan geçirilmesine şlişkin yönetmelik elektronik haberleşme altyapısı, elektronik haberleşme şebekesi, geçiş hakkı, geçiş hakkı sağlayıcısı, işletmeci, geçiş hakkı ücreti ve geçiş hakkı ücret tarifesi gibi birçok kavramı tanımlamıştır. Yine aynı yönetmelik’te işletmeci ve geçiş hakkı sağlayıcısının geçiş hakkına ilişkin anlaşmaları, yönetmelik’te belirlenen ilkeler doğrultusunda serbestçe yapabileceği, geçiş hakkına ait ücretlerin ödeme şeklinin sözleşmede yer alacağı hüküm altına alınmış ve ayrıca 01.01.2014 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere geçiş hakkı ücretleri tarifesi yönetmelik’e eklenmiştir. Yukarıda belirtilen düzenlemeler ve açıklamalar çerçevesinde, belediyeler tarafından altyapı geçiş hakkı bedellerinin takip ve tahsil edilmemesi sonucu kurumun ciddi bir gelirden mahrum bırakıldığı, dolayısıyla mahrum kalınan bu gelire yönelik gerekli çalışmaların yapılmaya başlanılmasının uygun olacağı düşünülmektedir.

Bulgu 16:

Kamu İdaresinin Mülkiyetinde Olmayan Taşınmazlar İçin Yapılan Harcamaların Varlık Hesaplarında Muhasebeleştirilmesi

…………. Belediyesinin mülkiyetinde bulunmayan taşınmazlara yönelik yapılan harcamaların, maddi duran varlıklar hesabında muhasebeleştirildiği görülmüştür.

5393 sayılı belediye kanununun 14‟üncü maddesinin „a‟ bendi belediyelerin zorunlu, „b‟bendi ise isteğe bağlı görev ve sorumluluklarını belirlemiştir. İsteğe bağlı görevleri arasında devlete ait her derecedeki okul binalarının inşaatı, bakım ve onarımı ile mabetlerin yapım, bakım ve onarımı sayılmıştır. Bu kapsamda belediyeler, kendi bütçelerinden devlete ait okul binalarının bakım ve onarımını, mabetlerin yapım, bakım ve onarımını isteğe bağlı olarak ve mali durumunu göz önünde bulundurarak yapabilmektedir. ……… meclisinin …… tarih ve…… sayılı kararı ile okul binaları ve mabetlerin tadilatına 5393 sayılı belediye kanununun 14‟üncü maddesine dayanılarak izin verilmiştir.

Ayrıca yine aynı tarihli ve ……..sayılı belediye meclis kararı ile de 5393 sayılı kanunun 53‟üncü maddesine istinaden yangın, doğal afet, sel felaketleri, deprem, toprak kayması ve diğer doğal tabii afetlerin ortaya çıkması durumunda vatandaşa her türlü yardımı yapma yetkisi verilmiştir. Mahalli idareler bütçe ve muhasebe yönetmeliğine göre, kurumun faaliyetlerinde kullanılmak üzere edinilen ve tahmini yararlanma süresi bir yıldan fazla olan fiziki varlıklar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların 25 maddi duran varlıklar hesabında izlenmesi gerekmektedir.

İdarenin mülkiyetinde, yönetiminde veya tasarrufunda bulunmayan arazi, arsa, yer altı ve yerüstü düzenleri ile diğer kamu kurum, kuruluşlarına ve vatandaşa ait yapım, bakım ve onarım işlerine ilişkin giderlerin, maddi duran varlıklar hesabında izlenmesi mevzuata aykırılık teşkil edecektir. …….. Tarafından, belediye sınırları içinde bulunan ve kendi mülkiyetinde olmayan aşağıdaki tabloda gösterilen cami, okul ve vatandaşa ait binaların tadilatına ilişkin harcamaların, 252 binalar hesabında izlendiği tespit edilmiştir. Yapılan bu kayıtlar, kamu idaresine ait binaların değerini açıklayan 252 binalar hesabının gerçeğe aykırı bilgi barındırmasına yol açmaktadır.

Söz konusu harcamaların, mevzuat gereği 630 Giderler Hesabında izlenmesi gerekmektedir

Bulgu 17:

Akaryakıt Alımlarının Doğrudan Giderleştirilmesi

……….. Hesap ve işlemlerinin incelenmesi sonucu, idarenin hizmetlerinde kullanılan araç ve iş makinelerinin yakıt ihtiyacı için satın alınarak depolanan akaryakıtın, 150 ilk madde ve malzeme hesabına kaydedilmesi gerekirken doğrudan 630 giderler hesabında giderleştirildiği tespit edilmiştir.

Bakanlar kurulunun 2006 tarih ve 11545 sayılı kararı ile yürürlüğe giren taşınır mal yönetmeliği, kamu idarelerine ait taşınır malların kaydı, muhafazası ve kullanımı ile yönetim hesabının verilmesi, merkez ve taşrada taşınır yönetim sorumlularıyla bunlar adına görev yapacak olanların belirlenmesi ve kamu idareleri arasında taşınırların bedelsiz devri ile tahsisine ilişkin esas ve usulleri düzenlemektedir. Yönetmelik hükümlerine göre, ilgili mevzuatı çerçevesinde kabul edilerek teslim alınan taşınırların girişleri için taşınır işlem fişleri düzenlenerek ilgili muhasebe kayıtlarının yapılması gerekmektedir. Taşınır işlem fişi düzenlenmesinden istisna tutulan durumlar yönetmeliğin 10‟uncu maddesinde sayılmıştır. Doğrudan taşıtların depolarına konulan akaryakıt, likit gaz (lpg) ve yağlar için taşınır işlem fişi düzenlenmesi gerekmemekte, ihtiyaç duyulduğunda kullanılmak üzere depolanan akaryakıt alımları için ise taşınır işlem fişi düzenlenmesi gerekmekte ve alımı yapılan tüketim malzemeleri 150 ilk madde ve malzemeler hesabına kaydedilmelidir.

Bulgu 18:

254 Taşıtlar Hesabında İzlenmesi Gereken Tutarların 630 Giderler Hesabına Alınarak Giderleştirilmesi

10.03.2006 tarih ve 26104 sayılı resmi gazetede yayımlanan mahalli idareler bütçe 5 ve muhasebe yönetmeliğinin 254 taşıtlar hesabının niteliğinin konu edildiği 172 nci maddesinde; hesabın kurumlara ait taşıtların izlenmesi için kullanılacağı, “duran varlıklar amortisman ve yeniden değerleme defteri” başlıklı 447 nci maddesinin dördüncü fıkrasında ise; maddi duran varlığın maliyetine eklenmesi gereken onarım ve değişiklik yapılması durumunda, maddi duran varlık yeni satın alınmış gibi değerlendirilerek onarım ve değişikliğin hangi duran varlıkla ilgili olduğu defterin “cinsi ve nevi” sütununda belirtilmek suretiyle kaydedileceği; 23.12.2014 tarih ve 29214 sayılı resmi gazetede yayımlanan ve “kapsam” başlıklı 2 nci maddesinde mahalli idarelerin de sayıldığı genel yönetim muhasebe yönetmeliğinin “maddi duran varlıklar için yapılan değer arttırıcı harcamalar” başlıklı 27 nci maddesinin birinci fıkrasında; maddi duran varlıklar için sonradan yapılan ve o varlığın değerini, kullanım süresini, ürün ve hizmet kalitesini, sağlanan faydayı arttıran veya üretilen mal veya hizmetlerin üretim maliyetini azaltan her türlü maliyetin ilgili duran varlığın kayıtlı değerine ilave edileceği ve amortisman hesaplanmasında dikkate alınacağı ifade edilmiştir.

…….. Temizlik işleri müdürlüğü tarafından ……….. Bedel üzerinden ihalesi yapılan “hidrolik sıkıştırmalı çöp kasası alım işi” nin hak ediş ödemesine esas muhasebe kaydının incelenmesinde; kdv dahil toplam …….. Nin çöp kamyonlarının izlendiği ilgili duran varlık hesabı olan 254 taşıtlar hesabı yerine, 150 ilk madde ve malzeme hesabına alındığı, sonrasında temizlik işleri müdürlüğü tarafından aylık olarak hazırlanan “dönemsel tüketim raporu” na istinaden …… tarih ve ……… muhasebe işlem fişi ile 630 giderler hesabına alınarak giderleştirildiği görülmüştür.

Bulgu 19:

Sayıştay Denetim Raporları’nın Büyükşehir Belediye Meclisinde Görüşülmemesi

2015 yılı yapılan denetimlerde sayıştay mali denetim raporu'nun belediye meclisinde görüşülmediği tespit edilmiştir.

5393 sayılı belediye kanunu'nun 55‟inci maddesinde; "belediyelerde iç ve dış denetim yapılır. Denetim, iş ve işlemlerin hukuka uygunluk, malî ve performans denetimini kapsar. İç ve dış denetim 5018 sayılı kamu malî yönetimi ve kontrol kanunu hükümlerine göre yapılır. Ayrıca, belediyenin malî işlemler dışında kalan diğer idarî işlemleri, hukuka uygunluk ve idarenin bütünlüğü açısından içişleri bakanlığı tarafından da denetlenir. Belediyelere bağlı kuruluş ve işletmeler de yukarıdaki esaslara göre denetlenir. Denetime ilişkin sonuçlar kamuoyuna açıklanır ve meclisin bilgisine sunulur." denilmektedir.

6085 sayılı sayıştay kanun‟un “denetim süreci” başlıklı 37'inci maddesinde; “ç) raporların, türkiye büyük millet meclisine sunulması ve ilgili kamu idaresine gönderilmesi aşamalarından oluşur.” Hükmü yer almaktadır. Sayıştay denetim yönetmeliği‟nin “denetim raporları” başlıklı 35'inci maddesinde; “(6) rapor değerlendirme kurulunca merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarına ilişkin görüş verilen denetim raporları dış denetim genel değerlendirme raporu ile birlikte türkiye büyük millet meclisine sunulur ve bilgi ve gereği için ilgili kamu idarelerine gönderilir. Kurulca görüş verilen mahalli idarelere ait denetim raporları ilgili mahalli idarelerin meclislerine bilgi ve gereği için gönderilir.” Denilmektedir. Yukarıda yer verilen hükümlerinden de anlaşılacağı üzere üst yöneticilerin sayıştay denetim raporları‟nı kendi meclislerine sunması gerekmektedir.

Bulgu 20:

İdari Para Cezalarının 120 Gelirlerden Alacaklar Hesabı’nda Takip Edilmemesi

……..belediyesi encümeni tarafından çeşitli tarihlerde kesilen idari para cezalarının 120 gelirlerden alacaklar hesabı‟nda takip edilmediği görülmüştür. Mahalli idareler bütçe muhasebe yönetmeliği‟nin 83‟üncü maddesi uyarınca; belediye encümeni tarafından kesilen idari para cezalarının 120 gelirlerden alacaklar hesabı‟na borç kaydedilerek izlenmesi gerekmektedir.

Bununla birlikte; muhasebat genel müdürlüğü tarafından yayımlanan “belediye, bağlı idare ve birlik 2015 yılı detaylı hesap planı”nda da idari para cezalarının 120 nolu hesabın 05.03.02 alt kodunda izlenmesi gerektiği belirtilmiştir. Tarafımızca yapılan inceleme neticesinde; 2015 yılı içerisinde belediye encümeni tarafından, çeşitli sebeplerden mevzuatı gereği …….kişiye, ………….tl tutarında para cezası kesildiği, ancak bu tutarın 2015 yılı mizanında 120 gelirlerden alacaklar hesabı‟nda izlenmediği tespit edilmiştir

Güncelleme Tarihi: 23 Kasım 2022, 21:28
YORUM EKLE