Geçici görevde mutat taşıttan ne anlaşılmalıdır?

6245 sayılı Harcırah Kanunu'nun 6 ncı maddesinde, "Harcırah bu Kanunda aksine hüküm bulunmadıkça gidip gelmeye en uygun ve kullanılması mutat olan yol ve taşıt araçları üzerinden verilir. Gidip gelmeye en uygun ve kullanılması mutat olan bu yolda hem muayyen, hem gayri muayyen tarifeli taşıt işletilmekte ise harcırah hesabında muayyen tarifeli taşıt esas alınır...." Denilmektedir.

Kullanılması mutat olan yol ve taşıt aracı alışılmış, çoğunluğun tercih ettiği ve kullanılması adet halini almış yol ve taşıt aracıdır. Kanundaki "mutat" sözcüğü ile yerel uygulamaya göre o yerdeki vatandaşların çoğunluğunun tercihlerinin dikkate alınması öngörülmüştür. Buna göre ilçe, belde ve köylere çalışan otobüs ve minibüsler yerel çoğunluğun tercih ettiği taşıt aracı olması nedeniyle mutat vasıta sayılırlar. Bu sebeple, memuriyet mahalli dışına geçici görevle gönderilen kişilere verilecek harcırahın hesaplanmasında, aynı yere giden diğer vatandaşların çoğunluğunun kullandığı taşıt hangisi ise o esas alınacaktır

Bu durumda geçici görevlerde mutat araçların çalıştığı yerler için hususi taksi veya minibüs kira ücreti ödenmesi mümkün değildir.

Memuriyet mahallî içinde taşıt ile gidilmesi gereken bir yere görev ile gönderilenlerin yol masrafı mutat olan taşıt aracına göre yapılacak gerçek masraf üzerinden verilmektedir. Buradaki gerçek masraf belgelendirmiş ve gerçekleşmiş masrafı içermektedir. Mutat taşıt ise alışılagelmiş olan minibüs, otobüs, tren, tramvay ve metro gibi araçları ifade etmektedir. Ancak acele ve zorunlu hallerde, daire amirinin onayı ile mutat taşıt dışındaki araçlarla gidilmesi halinde bu taşıt için yapılan masraflar da yol masrafı olarak ödenmekte. Memuriyet mahalli içerisinde seyyar olarak vazife gören tahsildar, yoklama memuru, mutemet, veznedar, satın alma memuru, tebliğ memuru, posta dağıtıcısı, evrak dağıtıcısı, takip memuru, mübaşir gibi memur ve hizmetlilere gündelik ve yol masrafı verilmemektedir.

Konuya ilişkin örnek kararlar

Danıştay İkinci Daire’ Nin 23/10/2007 Tarih, 2007/2328 E., 2007/3966 K. Sayılı Kararı

“Muayyen tarifeli taşıtların bulunduğu bir yerin denetimiyle görevlendirilen müfettişlere gidip gelmeye en uygun ve kullanılması mutat olan taşıtlara ait ücretin ve diğer giderlerine karşılık olacak gerçek masrafın karşılanmasının esas olduğu ve ödeme için bu hususu açıklayan belgelerin idareye sunulması gerektiği halde, Sivas Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliğinden alınan ve yol masrafına ilişkin rayiç bedeli içeren bölgeye dayanılarak ödeme yapılmasına hükmeden mahkeme kararının kanun yararına bozulması gerektiği hk.

Sayıştay Temyiz Kurulu Saymanlık Adı : 2003Mali Yılı Malatya Defterdarlık Muhasebe Müdürlüğü Hs. Dairesi : 5 (İlam No: 457) Dosya No: 28521 Tutanak Tarihi/ No:05.12.2006/28943

6245 sayılı Harcırah Kanunu'nun 6 ncı maddesinde, "Harcırah bu Kanunda aksine hüküm bulunmadıkça gidip gelmeye en uygun ve kullanılması mutat olan yol ve taşıt araçları üzerinden verilir. Gidip gelmeye en uygun ve kullanılması mutat olan bu yolda hem muayyen, hem gayri muayyen tarifeli taşıt işletilmekte ise harcırah hesabında muayyen tarifeli taşıt esas alınır...." Denilmektedir.

Kullanılması mutat olan yol ve taşıt aracı alışılmış, çoğunluğun tercih ettiği ve kullanılması adet halini almış yol ve taşıt aracıdır. Kanundaki "mutat" sözcüğü ile yerel uygulamaya göre o yerdeki vatandaşların çoğunluğunun tercihlerinin dikkate alınması öngörülmüştür. Buna göre ilçe, belde ve köylere çalışan otobüs ve minibüsler yerel çoğunluğun tercih ettiği taşıt aracı olması nedeniyle mutat vasıta sayılırlar. Bu sebeple, memuriyet mahalli dışına geçici görevle gönderilen kişilere verilecek harcırahın hesaplanmasında, aynı yere giden diğer vatandaşların çoğunluğunun kullandığı taşıt hangisi ise o esas alınacaktır. Belirtilen madde hükmüne rağmen, ilköğretim müfettişlerinin il sınırları İçerisinde teftiş, denetim, inceleme ve soruşturma görevlerini gerçekleştirmek amacıyla yaptıkları yolculuklarında, mutat vasıta ücreti yerine hususi taksi veya minibüs kira bedeli ödenmiştir. Bilumum Şoförler ve Otomobilciler Odası Malatya Şubesinden alınan 14.07.2004 tarihli yazının eki listede, ilköğretim müfettişlerinin aktarma yapmaksızın gittikleri yerleşim yerlerinden bir kısmına mutat araç çalıştığı ve araçların gidişdönüşlerinde kalkış aralıkları görülmektedir. Bu durumda, mutat araçların çalıştığı yerler için hususi taksi veya minibüs kira ücreti ödenmesi mümkün değildir. Öte yandan aynı Kanunun 27 nci maddesinde, muayyen tarifeli olmayan nakil vasıtaları ile seyahat halinde yurtiçi yol masrafının bu Kanuna bağlı (1) sayılı cetvelin 3 numaralı sütununda gösterilen nakil vasıtalarına göre yapılan hakiki masraftan meydana geleceği açıklanmıştır. (1) sayılı cetvelin 1 inci sütununun 2 nci maddesinde ise 33 üncü maddenin (b) bendine dahil olanların gayrimuayyen tarifeli taşıtlarla seyahati halinde mutat ve ekonomik olan taşıtlara ait yol masrafı ve icap ve zaruret halinde kullanılacak diğer taşıtlara göre hakiki yol masrafının ödeneceği hükme bağlanmıştır. Burada sözü edilen "icap ve zaruret hali" ifadesinden, görevin önemi ve ivediliği bakımından mutat ve ekonomik olan taşıt araçları ile yolculuğun güvenlik, süre v.b. açılardan yeterli bulunmadığı hallerin anlaşılması gerekmektedir. Sorumluların mutat araç bulunan yerlere hususi araçla gitmelerinin gerekçesi olarak gösterdikleri 26.11.1956 tarih 2313 sayılı Sayıştay Genel Kurulu Kararı ise, muayyen tarifeli vasıta yerine gayrimuayyen tarifeli bir vasıtanın icap ve zaruret hallerinde kullanılmasına dair bir karar olup, önceden planlanmış, yıllık program çerçevesinde yürütülen mutat teftiş, denetim, inceleme ve soruşturma görevlerine ilişkin olarak icap ve zaruret halinden bahsedilemez. Dilekçi tarafından şoförler odasınca hazırlanan listeye nazaran denetimin daha geniş bir alanda yapıldığı belirtilmekte ise de, rapor dosyası ve ekli belgelerin incelenmesinde verile emri eki geçici görev beyannamelerinde belde altı yerleşim birimlerine gidildiğinde durum ayrıntılı olarak gösterilmiş olup, buralara gidilmesinden dolayı beyan edilen yol giderlerinin fazla ödemenin hesabında dikkate alınmadığı görülmektedir. İlamda yer alan fazla ödeme tablosunda kişilerin beyanlarına göre belde merkezlerine gidildiği kabul edilerek mutat araç ücretleri esas alınarak fazla ödeme  hesaplanmıştır.

Ayrıca rapor eklerinin incelenmesinde İl Milli Eğitim Müdür Vekili …………… tarafından gönderilen yazıda tazmin hükmolunan miktarın 16.586.840.000 lirasının ilam tarihinden sonra tahsil edildiği bildirildiğinden dairesince ilamın infazı mahiyetinde bulunan tahsilat için yapılacak işlem bulunmadığına ve dilekçe ve eklerinin rapor dosyasında hıfzına karar verildiği görülmektedir. Açıklanan nedenlerle dilekçi iddialarının reddi ile 457 sayılı ilamın 1(A) maddesi ile toplam 5.180.030.000 liranın tazminine dair hükmün TASDİKİNE,