Geçici İşçilerin İlave Tediyesi Nasıl Hesaplanacak

696 sayılı Kanun Hükmünde kararname ile yapılan düzenleme ile kanun kapsamında hizmet alım ihalesi usulü ile kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanların 4 D sürekli işçi kadrolarına atanmasına hizmet alım ihalesinin süresi 12 aydan az olan işçilerin ise geçici işçi kadrolarına ataması yapılmıştır.Kamu kurumlarında çalışan geçici işçilerin çoğunluğu Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde olmak üzere kamu kurum ve kuruluşlarında çalışmaktadılar.Bu yazımızda geçici işçi olarak çalışanların ilave tediyesi hakkında açıklamalar yapmaya çalışacağız.

6772 sayılı Kanunun 1’inci maddesinde sayılan Devlet ve ona bağlı kurumların İş Kanunu kapsamına giren girmeyen tüm işyerlerindeki, İş Kanununun 1’inci maddesindeki tanıma göre işçi sayılan herkes ilâve tediyeden yararlanacaktır.

6772 sayılı Kanunun 1’inci maddesi 4857 ve 1475 sayılı İş Kanunundan önceki İş Kanununa atıfta bulunmuştur. 4857 sayılı İş Kanununun 2’nci maddesinde işçi “bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişi” olarak tanımlanmıştır. Dolayısıyla bir iş sözleşmesine dayanarak, 6772 sayılı Kanunun 1’inci maddesinde belirtilen kurumlarda çalışan her işçiye ilâve tediye ödemesinin yapılması gerekir.

Kamu kurum ve kuruluşlarında geçici işçi kadrolarında çalışan kişiler yukarıda yer alan mevzuat hükümlerindeki şartları taşımış olduklarından ilgili kişilere de geçici işçi olarak çalıştıkları dönemlerle orantılı olarak ilave tediye ödemesi yapılması gerekmektedir.

Konuya ilişkin olarak Sayıştay Başkanlığı ve Yargıtay Başkanlığınca geçici işçilere ilave tediye ödemesi yapılması gerektiği yönünde verilen kararlar yazımız ekindedir.

10.1. 04.04.1985 Tarih ve 4492/1 Sayılı Sayıştay Genel Kurul Kararı

28.04.1985 tarih ve 18738 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 04.04.1985 tarih ve 4492/1 sayılı Sayıştay Genel Kurul Kararında ilâve tediye taksitlerinden bir ya da birkaçının ödenmesinden sonra işe girme veya taksitlerden bir bölümünün ödenmesinden önce işten ayrılma durumlarında ilâve tediyelerin nasıl hesaplanması gerektiğine ilişkin olarak şu hükümler yer almaktadır; "...6772 sayılı Kanun kapsamına giren işçilere, ilâve tediyelerin ilişkin bulunduğu yıla ait hizmet süreleriyle mütenasip şekilde ve en çok 52 günlük ücretleri miktarında hesaplanacak ilâve tediyelerinin Bakanlar Kurulunca saptanan tarihlerde ödenmesi gerekmektedir.

Kanunun kabul ettiği bu ilkeler uyarınca, işçinin, ödemelerin ilişkin bulunduğu yıla ait hizmet süreleri toplamının behemahal dikkate alınması ve ilâve tediyelerin hizmet süreleri ile orantılı şekilde hesaplanıp ödenmesi zorunluluğu bulunduğundan, ilâve tediye taksitlerinden bir ya da birkaçının ödenmesinden sonra işe girmenin veya taksitlerden bir bölümünün ödenmesinden önce işten ayrılmanın, ilâve tediyeye hak kazanma açısından işçiyi olumsuz yönde etkilememesi gerekir.

Hal böyle olunca, ilâve tediyelerin ilişkin bulunduğu yıl içinde herhangi bir tarihte işe giren işçinin yıl sonuna kadar çalışacağı varsayımı ile bulunacak hizmet süresinin esas alınması ve bir tam yıl (365 gün) çalışan işçiye 52 günlük ücreti tutarında ödemede bulunulacağından, yukarıda belirtilen biçimde hizmet süresi saptanan işçiye kaç günlük ücreti tutarında ilâve tediye yapılacağının orantı yoluyla hesaplanıp ödenmesi icabetmektedir. Eğer, bu işçi yılın bitiminden önce işten ayrılacak olursa, işe giriş tarihi ile ayrılış tarihi arasındaki hizmet süresine göre yeniden bir değerlendirme yapılması ve yukarıda açıklanan yönteme göre yapılacak hesaplama sonunda ileride ödenecek ilâve tediye taksitlerinden bir alacağı ortaya çıkarsa bu alacağının verilmesi, işten ayrıldığı tarihe nazaran fazla ödeme yapıldıysa, bu miktarın geri alınmaması gerekmektedir."

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2011/47206 esas nolu ve 2011/39092 karar nolu ictihat kararınında da üniversitede geçici işçi kadrosunda çalışan işçiye ilave tediye ödemesi yapılmaması gerekçesi ile açılan dava karara bağlanmış ve ilgili kararın gerekçesinde “

……………….B. İşçi yönünden kapsama gelince: İş Kanunu kapsamına girsin girmesin, yukarda belirtilen devlet ve ona bağlı kurumlarda İş Kanunu’nun 1. maddesindeki tanıma göre işçi sayılan herkes bu alacaktan yararlanacaktır. Kanun, 4857 ve 1475 sayılı İş Kanunu’ndan önceki İş Kanunu’na atıfta bulunmuştur. 4857 sayılı İş Kanunu işçi tanımına 2. madde de yer vermiştir. Buna göre “bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi” denir. O halde bir iş sözleşmesine dayanarak, yukarıda belirtilen kurumlarda çalışan her işçiye ilave tediye ödemesinin yapılması gerekir.”  şeklinde açıklama yapılarak geçici işçi kadrosunda çalışan kişilere de ilave tediye ödenmesi yönünde karar verilmiştir.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri ve sayıştay ve yargıtay kararları doğrultusunda geçici işçilerin yıl içinde çalışacakları dönemler dikkate alınarak orantılı şekilde ilgili kişilere ödeme yapılacaktır.

Yukarıda yer vermiş olduğumuz sayıştay kararında 365 güne karşılık 52 ilave tediye ödemesi yapılacağı belirtilmiş olup yıl içinde 300 gün 320 gün gibi sürelerde çalışacak olan geçici işçilere de ilgili günlere karşılık gelen oranda ilave tediye ödemesi yapılmalıdır.