Belediye başkanı ile röportaj yayınlayan derginin alınması kamu zararı mıdır?

Belediyenin rutin faaliyet ve hizmetlerinin gazetelerde, televizyonlarda ve web ortamında yaygın olarak yaptırılan haber ve reklamları ile Belediye Başkanının şahsi reklamı mahiyetinde bazı haber ve söyleşilerin giderlerinin Belediye bütçesinden karşılanmasının kamu zararı olduğuna hükmetti.

Konu: Belediye Başkanıyla yapılan rutin haber ve söyleşileri yayınlayan gazete ile dergiden, reklam ve sponsorluk ödemesi adı altında gazete ve dergi satın alınması.

33 sayılı İlamın 2’nci maddesi ile; Belediyenin rutin faaliyet ve hizmetlerinin gazetelerde, televizyonlarda ve web ortamında yaygın olarak yaptırılan haber ve reklamları ile Belediye Başkanının şahsi reklamı mahiyetinde bazı haber ve söyleşilerin giderlerinin Belediye bütçesinden karşılanması nedeniyle … TL’nin tazminine hükmedilmiştir.

Dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra,

GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:

Belediye Başkanıyla yapılan rutin haber ve söyleşileri yayınlayan gazete ile dergiden, reklam ve sponsorluk ödemesi adı altında gazete ve dergi satın alındığı görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin görev ve sorumlulukları” başlıklı 14’ncü ve “Belediyenin yetkileri ve imtiyazlar” başlıklı 15’nci maddelerinde, belediyelerce yerine getirilmesi öngörülen görevler ve sorumluluklar ile belediyelerin yetkilerinin belirtilmiştir. 5393 sayılı Kanunun 14’ncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan "mahalli müşterek nitelikte olmak şartıyla" ibaresiyle bu husustaki sınır da belirlenmiş, Belediye bütçesinden yapılan bir harcamanın Belediye gideri olarak kabul edilebilmesi için mahalli ve müşterek bir ihtiyacın karşılanmasına yönelik olması gerektiği ve 5393 sayılı Kanun’un 14’ncü maddesinde açıkça sayılan görev ve sorumluluklar içinde yer alması gerektiği hüküm altına alınmıştır.

Anılan Kanun’un 60’nci maddesinde ise, belediye giderlerinin neler olabileceği yine tek tek sayılmak suretiyle hüküm altına alınmıştır. Bu maddede belirtilen belediye giderleri 14 ve 15’nci maddelerde sayılan görevlerin yerine getirilmesi ve yetkilerin kullanılması ile ilgili giderler olduğu belirtilmiştir.

5393 sayılı Belediye Kanununun “Belediyenin giderleri” başlıklı 60 inci maddesinde; temsil, tören, ağırlama ve tanıtım giderleri ve Belediye hizmetleriyle ilgili olarak yapılan kamuoyu yoklaması ve araştırması giderleri yer almaktadır. Söz konusu maddede, Belediye hizmetleriyle ilgili olarak yapılan kamuoyu yoklaması ve araştırmaları için harcama yapılabileceği belirtilmekle birlikte, Kanun maddesinde Belediyenin rutin faaliyet ve hizmetlerinin gazetelerde, televizyonlarda ve web ortamında yer alan haber ve reklam giderleri ile, Belediye Başkanın şahsi reklamı mahiyetinde haber ve söyleşi giderlerinin Belediye bütçesinden karşılanacağına dair hüküm bulunmamaktadır.

Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil, Ağırlama ve Tören Giderleri Yönergesi’nin;

2’nci maddesinde Yönergenin, belediye idaresinin başı ve temsilcisi olan belediye başkanının bu sıfatının gereği olarak yapacağı temsil, ağırlama ve tören giderleri konusunda uyacağı kuralları kapsadığını,

3’ncü maddesinde genel kural olarak temsil, ağırlama ve tören giderlerinin konu, kapsam ve miktarının tayininin belediye başkanının takdirine tabi olduğunu,

4’ncü maddesinde temsil giderlerinin görevle ilgili olmak şartıyla; beldede başarılı çalışmaları görülenler için toplantılar düzenlemek, Kupa ve benzeri teşvik uygulamalarında bulunmak, Gerçek ve tüzel kişilere plaket, ödül ve hediye vermek, çiçek göndermek, beldede göreve başlayan veya ayrılan protokole dahil kişiler için toplantılar düzenlemek ve hediye vermekten ibaret olduğunu,

5’nci maddesinde ağırlama giderlerinin, beldenin misafiri durumunda olan; Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı, Başbakan ve Bakanlar Kurulu üyeleri, Hükümet Merkezi veya diğer illerin protokolüne dahil kişiler, yabancı ülke temsilcileri veya konuklar, sanat, bilim, kültür ve spor dallarında temayüz etmiş kişiler, basın mensupları, beldenin kalkınmasında katkısı olanlar veya olacağı anlaşılanlar ile bu kişilerin eşleri ve refakatindeki görevliler için geleneklere ve davetin şumulüne göre, ağırlama, konuklama, konutlandırma ve bu işlerle ilgili olarak hazırlıkların gerektirdiği giderlerle ziyafet, kokteyl, hediye, çiçek, bahşiş ve taşıma giderleri olduğunu,

9’ncu maddesinde tören giderlerinin, resmi ve dini bayramlar ile anma günleri, beldenin kurtuluş günleri, festival ve fuarlar, beldenin sosyal, ekonomik ve kültürel kalkınmasına katkıda bulunacak temel atma ve açılış günleri, millî mücadeleye ait önemli günlerde yapılacak törenlerin gerektirdiği giderlerin tümü veya bir kısmından oluştuğunu ve bu giderlerin ancak tören komitesinin kararı ile ödenebileceğini,

10’ncu maddesinde diğer maddelerde belirtilen giderler dışında kalan ve yapılması belde için de gerekli olan veya mahalli örf, adet ve sosyal yaşantı için de gerekli sayılan etkinlik ve törenlerin diğer tören giderleri kapsamında olduğunu belirterek bu törenler için (nişan, nikah, ölüm gibi) harcama yapılabileceğini belirtilmiştir.

Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil, Ağırlama ve tören Giderleri Yönergesi’nin 3’ncü maddesinde genel kural olarak Temsil, ağırlama ve tören giderlerinin konu, kapsam ve miktarının tayini Belediye Başkanının takdirine tabi olduğunu ifade etmekle beraber bu takdiri yönergede yer alan giderleri saymak suretiyle açık ve net bir şekilde belirlemiş ve bu gibi,gibi,benzeri şeklindeki ifadelere yer vermeyerek kıyasa tabi tutmamıştır.

Ödeme emri belgesi ve eklerinin incelenmesi neticesinde;

… sayılı ödeme emri belgesinin açıklama kısmında ve ekli fatura açıklamasında “dergi, reklam satın alma ve dergiye reklam verilmesi” ibaresinin yer aldığı, eki dergide yer alan haberde “… Belediyesi … Petrolleri”, “doğa dostu belediye doğa dostu akaryakıt” sloganı ile tam sayfa …. petrollerine ait petrol ofisinin reklamının yapıldığı, reklamın yayınlandığı dergiden alım yapılarak … TL ödendiği,

… sayılı ödeme emri belgesinin açıklama kısmında ve ekli fatura açıklamasında “dergi, reklam satın alma ve dergiye reklam verilmesi” ibaresinin yer aldığı, eki dergide yer alan haberde “… Değişim Programı” ve “… Gönüllü Hizmetlerine” ilişkin Belediye Başkanı ile yapılan röportajın yer aldığı, röportajın yayınlandığı dergiden alım yapılarak … TL ödendiği,

… sayılı ödeme emri belgesinin açıklama kısmında ve ekli fatura açıklamasında “dergi satın alma” ibaresinin yer aldığı, eki dergide yer alan haberde Belediye Başkanı ile … Belediyesi El Sanatları Merkezi üzerine yapılan röportajın yer aldığı, röportajın yayınlandığı dergiden ... adet alım yapılarak … TL ödendiği,

… sayılı ödeme emri belgesinin açıklama kısmında “Belediyenin Covid-19 ile ilgili bilgilendirme ve çalışmalarının yer aldığı derginin satın alınması” ibaresinin yer aldığı, eki dergide yer alan haberde Belediye Başkanı ile Belediye ve Belediye Başkanının Covid 19 virüsüne karşı tutumu ve alınan önlemler üzerine röportaj yapıldığı, röportajın yayınlandığı dergiden ... adet alım yapılarak … TL ödendiği,

… sayılı ödeme emri belgesinin açıklama kısmında “renkli gazete baskıları sponsorluk desteği ve internet yayını satın alma” ibaresinin yer aldığı, eki dergide yer alan haberde Belediye Başkanı ile Covid 19 virüsüne karşı tutumu ve alınan önlemler üzerine röportaj yapıldığı, röportajın yayınlandığı dergiden alım yapılarak … TL ödendiği,

… sayılı ödeme emri belgesinin açıklama kısmında ve ekli fatura açıklamasında “Belediye Başkanıyla yapılan özel röportajın yer aldığı gazetenin satın alınması” ibaresinin yer aldığı, eki gazetede yer alan haberde Belediye Başkanı ile Covid 19 virüsüne karşı tutumu ve alınan önlemler üzerine röportaj yapıldığı, röportajın yayınlandığı gazeteden ... adet alım yapılarak … TL ödendiği,

… sayılı ödeme emri belgesinin açıklama kısmında ve ekli fatura açıklamasında “gazete satın alınması” ibaresinin yer aldığı, eki gazetede yer alan haberde … Devlet Hastanesinin yapımına ilişkin Belediye Başkanının kendisine yöneltilen suçlamalar hakkında röportaj yapıldığı, röportajın yayınlandığı gazeteden 1... adet alım yapılarak … TL ödendiği,

… sayılı ödeme emri belgesinin açıklama kısmında “belediye başkanının röportajının olduğu gazetenin satın alınması” ibaresinin yer aldığı, eki gazetede yer alan haberde 5 Haziran Dünya Çevre Günü dolayısıyla … Belediyesinin çevre dostu projeleri ile ilgili olarak Belediye Başkanı ile röportaj yapıldığı, röportajın yayınlandığı gazeteden ... adet alım yapılarak … TL ödendiği,

… sayılı ödeme emri belgesinin açıklama kısmında “Belediye Başkanının röportajının olduğu gazetenin satın alınması” ibaresinin yer aldığı, eki dergide yer alan haberde canlı hayvan pazarında belediyenin yaptığı çalışmalar ve mezarlık ziyaretleri ile ilgili olarak Belediye Başkanı ile röportaj yapıldığı, röportajın yayınlandığı gazeteden ... adet alım yapılarak … TL ödendiği,

…. sayılı ödeme emri belgesinin açıklama kısmında “belediye başkanının röportajının olduğu gazetenin satın alınması” ibaresinin yer aldığı, eki gazetede yer alan haberde korona virüs salgın süreci, virüsün ekonomiye olan olumsuz etkisi ve … Partisinin 37’nci kurultayıyla ilgili gözlemlerini anlatması ile ilgili olarak belediye başkanı ile röportaj yapıldığı, röportajın yayınlandığı gazeteden ... adet alım yapılarak … TL ödendiği,

… sayılı ödeme emri belgesinin açıklama kısmında “29 Ekim Cumhuriyet Bayramı 97.yıl özel ekinin bulunduğu gazete ilanı” satın alma ibaresinin yer aldığı, eki gazetede yer alan haberde Belediye Başkanının Cumhuriyet Bayramı nedeniyle yayımladığı mesaja ve tam sayfa resmi ile birlikte kutlama mesajına yer verildiği, mesajın yayınlandığı gazeteden ... adet alım yapılarak … TL ödendiği,

… sayılı ödeme emri belgesinin açıklama kısmında “29 Ekim Cumhuriyet Bayramı 97.yıl özel eki sponsorluğu” satın alma ibaresinin yer aldığı, eki gazetede yer alan haberde Belediye Başkanının Cumhuriyet Bayramı nedeniyle yayımladığı mesaja ve tam sayfa resmi ile birlikte kutlama mesajına yer verildiği, mesajın yayınlandığı gazeteden ... adet alım yapılarak … TL ödendiği,

… sayılı ödeme emri belgesinin açıklama kısmında “Belediye Başkanı ile yapılan Cumhuriyet söyleşisine ilişkin gazete satın alma” ibaresinin yer aldığı, eki gazetede yer alan haberde Cumhuriyet ile ilgili olarak Belediye Başkanı ile röportaj yapıldığı, röportajın yayınlandığı gazeteden ... adet alım yapılarak … TL ödendiği,

… sayılı ödeme emri belgesinin açıklama kısmında “Belediye Başkanının röportajının yer aldığı derginin satın alınması” ibaresinin yer aldığı, eki dergide yer alan haberde … Cami tarihi ve etrafındaki alanda yapılan çalışmalara ilişkin Belediye Başkanı ile röportaj yapıldığı, röportajın yayınlandığı dergiden ... adet alım yapılarak … TL ödendiği,

… sayılı ödeme emri belgesinin açıklama kısmında “24 Kasım Öğretmenler Günü özel ekinin yer aldığı gazete satın alınması” ibaresinin yer aldığı, eki gazetede yer alan haberde Belediye Başkanının Öğretmenler Günü nedeniyle yayımladığı kutlama mesajına yer verildiği, mesajın yayınlandığı gazeteden ... adet alım yapılarak … TL ödendiği,

… sayılı ödeme emri belgesinin açıklama kısmında “belediye başkanının korona virüs mesajları ve uyarılarının bulunduğu özel sayfanın yer aldığı gazetenin satın alınması” ibaresinin yer aldığı, eki gazetede yer alan haberde korona virüse yakalanan Belediye Başkanı ile hastalığına ilişkin röportaj yapıldığı, röportajın yayınlandığı gazeteden ... adet alım yapılarak … TL ödendiği görülmüştür.

Dergi ve gazetelerde yer alan haber ve röportajların içeriğinde yer alan; … Belediyesi’nin … Petrollerinin reklamını yapması, … Değişim Programı ve … Gönüllü Hizmetlerine ilişkin konuların mahalli müşterek nitelikte olmaması, Belediye Başkanıyla yapılan röportajda Covid 19 virüsüne karşı belediyenin aldığı önemlerden ziyade korona virüse yakalanan Belediye Başkanın hastalığına ilişkin olan kişisel düşüncelerini konu etmesi, … Devlet Hastanesinin yapımına ilişkin Belediye Başkanının kendisine yöneltilen suçlamalar hakkında röportaj yapması, Belediye Başkanının … Partisinin 37’nci kurultayıyla ilgili gözlemlerini anlatması ile ilgili olarak röportaj yapılması, Belediye Başkanın cumhuriyet ile ilgili kendi kişisel fikirleri üzerine ile röportaj yapılması, Belediye Başkanı ile … Belediyesi El Sanatları Merkezi üzerine yapılan röportajda belediyenin yaptığı hizmetlerden çok kendi yaptıklarını ön planda tutması, resmi ve özel günler dolasıyla verilen kutlama mesajların belediye adına değil kendi adına ve tam sayfa kendi resminin basılmak suretiyle haber yapılması faaliyetlerinin Belediye Başkanın şahsi reklamı mahiyetinde olup belediyenin tanıtımını içermediği için 5393 sayılı Kanunu’nun 60’ncı maddesinde yer alan “temsil, tören, ağırlama ve tanıtım giderleri ve Belediye hizmetleriyle ilgili olarak yapılan kamuoyu yoklaması ve araştırması giderleri” kapsamında değerlendirilemeyecektir.

Belediye Başkanının, belediye faaliyet ve hizmetleri ile ilgili gazetecilere bilgilendirme, röportaj yapma ve programlara çıkabilme hakkı bulunmaktadır. Ancak bu röportaj ve bilgilendirmelerin belediye başkanının şahsi reklamı niteliğinde olması ve yüklü ücretler karşılığında gazetelere ve dergilere yayınlatılması belediyenin tanıtım giderleri kapsamında bulunmamaktadır.

İlamda yer alan ödeme emri belgeleri ve eklerinde yer alan harcamaların, temsil ağırlama ve tören giderleri kapsamında olmadığı, yapılan haber ve röportajların … Belediyesinin tanıtımından ziyade Belediye Başkanının şahsi reklamını yapma amacını taşıdığı, Belediye Başkanıyla yapılan röportajların yüklü ücretler karşılığında gazete ve dergilerde yayınlatıldığı ve bu ücretlerin röportajı yayınlayan gazete ile dergilerden önemli miktarlarda satın alınması suretiyle belediye bütçesinden ödenerek karşılanması sonucu kamu zararına sebebiyet verildiğinden sorumlu talebinin reddi ile 33 sayılı İlamın 2’nci maddesiyle verilen … TL tutarındaki tazmin hükmünün TASDİKİNE, ( Üyeler … karşı oy gerekçelerine karşı), oy çokluğu ile,

Karar verildiği 04.01.2023 tarih 52788 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.


Karşı oy gerekçesi/Azınlık görüşü

Temyiz Kurulu ve Daire Başkanı…, Daire Başkanı …, Üyeler …’un karşı oy gerekçesi

33 sayılı İlamın 2’nci maddesi ile; Belediyenin rutin faaliyet ve hizmetlerinin gazetelerde, televizyonlarda ve web ortamında yaygın olarak yaptırılan haber ve reklamları ile Belediye Başkanının şahsi reklamı mahiyetinde bazı haber ve söyleşilerin giderlerinin Belediye bütçesinden karşılanması nedeniyle kamu zararı oluştuğuna hükmedilmiştir.

… Belediyesinin 2020 yılı Sayıştay Denetim Raporunda, yargı raporuna da konu edilen belediye başkanı röportajı ve haberi konulu harcamaların bir tanesinin temsil ödeneği, diğerlerinin ise tanıtım ödeneğinden karşılanmış olduğu belirtilmektedir. Bu durumda, İdarece; gazete ve dergilerdeki belediye başkanı temelli haber ve söyleşilerin tanıtım faaliyeti kapsamında değerlendirildiği anlaşılmaktadır.

Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil, Ağırlama ve Tören Giderleri Yönergesi incelendiğinde, söz konusu düzenleyici işlemde temsil, ağırlama ve tören giderlerinin yapılmasında uyulması gereken kurallar yer alırken tanıtım giderlerine ilişkin herhangi bir esas ve usulün düzenlenmediği görülmektedir. Bu bağlamda, Sayıştay Denetim Raporunda da ifade edildiği üzere, biri dışındaki harcamaların hepsinin tanıtım giderleri kapsamında yapılmış olduğu dikkate alınacak olursa, yargı raporuna konu edilen harcamaların tamamının ilgili Yönerge hükümlerine göre değerlendirilmesi isabetli olmayacaktır.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin giderleri” başlıklı 60’ıncı maddesinde; temsil, tören, ağırlama ve tanıtım giderleri ile belediye hizmetleriyle ilgili olarak yapılan kamuoyu yoklaması ve araştırması giderleri, belediyenin giderleri arasında sayılmıştır. Bu bağlamda, yargılama konusu somut olayda, kamu zararı değerlendirmesinin tanıtım faaliyeti üzerinden yapılması ve ilama konu edilen haber ve röportajların neden idarenin tanıtım faaliyeti kapsamına girmediğinin hukuken kabul gören kriterlere göre açıklanması gerekmektedir.

Belediyenin tanıtım giderlerinin kapsamı hakkında genel kurallar koyan mevzuat düzenlemesi olmadığı gibi istikrarlı yargı kararları da mevcut değildir. Bu durumda, “Belediyenin rutin faaliyet ve hizmetlerinin gazetelerde, televizyonlarda ve web ortamında yer alan haber ve reklam giderleri ile, Belediye Başkanın şahsi reklamı mahiyetinde haber ve söyleşi giderlerinin Belediye bütçesinden karşılanmasının mümkün olmadığı” değerlendirmesinde; bahsi geçen tanıtımların hangi mevzuat kriterine göre “Belediyenin rutin faaliyet ve hizmetleri” kapsamında olduğunun veya gazete ve dergilerde yayımlanan haber ve söyleşilerden belediye başkanının doğrudan menfaati olup olmadığının ya da haber ve söyleşilerin sadece belediye başkanının kişisel reklamı olup olmadığının tespit edilmesi önem arz etmektedir.

Yargılama konusu somut olay incelendiğinde; haber ve söyleşilerin önemli kısmının belediyecilik faaliyetini ilgilendiren yönünün ağırlıkta olduğu (… Değişim Programı, … Gönüllü Hizmetleri, El Sanatları Merkezi, Covid 19 Bilgilendirmeleri ve Virüse Karşı Alınması Gereken Önlemler, 5 Haziran Dünya Çevre Günü Dolayısıyla … Belediyesinin Çevre Dostu Projeleri, … Cami Tarihi ve Etrafındaki Alanda Yapılan Çalışmalar, Canlı Hayvan Pazarında Belediyenin Yaptığı Çalışmalar ve Mezarlık Ziyaretleri vb.) görülmektedir. Söz konusu faaliyetler ile ilgili haber ve söyleşilerden belediye başkanının doğrudan menfaati bulunduğunu ya da basın faaliyetlerinin kendi kişisel tanıtım kampanyası olduğunu belirtmek mümkün olmadığı gibi belediye başkanı ile yapılan bu haber ve söyleşileri, belediye başkanının fotoğrafı yer alsa bile, belediye kurumsal kimliğinden ayrı tutmak da mümkün değildir. Öte yandan, seçim dönemi olmayan 2020 yılında yapılan söyleşi ve haberlerin seçim çalışması kapsamında değerlendirilmesi de isabetli olmayacaktır.

Bu itibarla, belediye başkanı ile yapılan bazı röportajlar ile belediye başkanının fotoğrafının yer aldığı bazı haberlerin belediye tanıtım faaliyeti kapsamında olduğu ve bu röportaj ve haberlere ilişkin giderlerin kamu zararı oluşturmayacağı düşünülmektedir. Bu nedenle, Daire ilamına konu olan haber ve röportajların ayrıma tabi tutulması ve kamu zararının yeniden tespit edilmesi hakkaniyet ilkesine uygun olacaktır.

Belirtilen nedenlerle, tazmin hükmünün bozularak dosyanın Dairesine gönderilmesi uygun olacaktır.