Görevden uzaklaştırılan memurun görevine iadesi halinde emekli keseneği işlemleri hakkında karar

Eğitim ve Araştırma Hastanesinde hemşire olarak görev yapan personel; adli soruşturma nedeniyle görevden uzaklaştırıldığı 19/02/2013-17/03/2014 tarihleri arasındaki sürenin, görevine iade edildiği halde, emeklilik hizmet süresine dahil edilmediğinden bahisle, hizmet süresinin yeniden hesaplanması talebiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle dava açmıştır.

Davaya bakan ilk derece mahkemesi; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 143. maddesinde, disiplin soruşturması sonunda yetkili mercilerce haklarında memurluktan çıkarmadan başka bir disiplin cezası verilenlerin görevden uzaklaştırma tedbirinin kaldırılmasının kurala bağlandığını, 141. maddesinde de, göreve iade edilenlerin aylıklarından yapılan 1/3 oranındaki kesintilerin kendilerine iade edilmesi ve açıkta geçen sürelerin intibaklarında dikkate alınmasının öngörüldüğünü; uyuşmazlık konusu olayda, hemşire olarak görev yapan ilgili hakkında, adli bir soruşturma nedeniyle göz altına alınması üzerine, hakkında disiplin soruşturması açılarak görevden uzaklaştırıldığını, soruşturma sonucunda uyarma cezası ile tecziye edilmesi üzerine de görevine iade edildiği dikkate alındığında; 657 sayılı Kanun'un 143. maddesi uyarınca, davacının 19/02/2013-17/03/2014 tarihleri arasındaki açıkta geçen sürelerinin emekliye tabi hizmet süresine dahil edilmesi gerektiğini belirterek işlemin iptaline karar vermiştir.

Davayı temyizen incelene Danıştay 12. Dairesi 2018/5228 E. , 2021/6475 K. sayılı kararında ; "disiplin veya ceza soruşturması nedeniyle görevden uzaklaştırılan memurların aylıklarının 2/3 oranında ödeneceği ve bu aylıklardan tam kesenek yerine 1/2 oranında emekli keseneği alınacağı; görevden uzaklaştırma tedbirinin kaldırılarak görevlerine iade edilmeleri halinde ise, açıkta geçen dönemde aylıklardan 1/3 oranında yapılan kesintinin kendilerine iade edileceği ve 1/2 oranında uygulanan emekli keseneklerinin de tam keseneğe dönüştürüleceği, dolayısıyla görevine iade edilerek aylıklarından tam kesenek alınan memurların, açıkta geçen sürelerinin emeklilik hizmet süresine sayılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Bu durumda, İstanbul ...Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesinde hemşire olarak görev yapmakta iken adli bir soruşturma nedeniyle 19/02/2013 tarihinde görevden uzaklaştırılan ve 17/03/2014 tarihinde görevine iade edilen davacının, açıkta geçen sürelerinin 5434 sayılı Kanun'un 15/1-g ve 31. maddeleri uyarınca, emeklilik yönünden fiili hizmet süresine dahil edilmesi gerekirken, aksi yönde tesis edilen işlemde hukuka uygunluk, dava konusu işlemin iptali yolundaki Mahkeme kararında ise sonucu itibarıyla hukuka aykırılık görülmemiştir." gerekçesiyle ilk derece mahkemesi kararını onamıştır.

"İçtihat Metni"

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/5228
Karar No : 2021/6475

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ...Bakanlığı
VEKİLLERİ : I. Hukuk Müşaviri Av. ...,
Hukuk Müşaviri ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : .... İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: ..........................................................Eğitim ve Araştırma Hastanesinde hemşire olarak görev yapan davacının; adli soruşturma nedeniyle görevden uzaklaştırıldığı 19/02/2013-17/03/2014 tarihleri arasındaki sürenin, görevine iade edildiği halde, emeklilik hizmet süresine dahil edilmediğinden bahisle, hizmet süresinin yeniden hesaplanması talebiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin 12/05/2015 tarihli işlemin iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesince; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 143. maddesinde, disiplin soruşturması sonunda yetkili mercilerce haklarında memurluktan çıkarmadan başka bir disiplin cezası verilenlerin görevden uzaklaştırma tedbirinin kaldırılmasının kurala bağlandığı, 141. maddesinde de, göreve iade edilenlerin aylıklarından yapılan 1/3 oranındaki kesintilerin kendilerine iade edilmesi ve açıkta geçen sürelerin intibaklarında dikkate alınmasının öngörüldüğü; uyuşmazlık konusu olayda, hemşire olarak görev yapan davacı hakkında, adli bir soruşturma nedeniyle göz altına alınması üzerine, hakkında disiplin soruşturması açılarak görevden uzaklaştırıldığı, soruşturma sonucunda uyarma cezası ile tecziye edilmesi üzerine de görevine iade edildiği dikkate alındığında; 657 sayılı Kanun'un 143. maddesi uyarınca, davacının 19/02/2013-17/03/2014 tarihleri arasındaki açıkta geçen sürelerinin emekliye tabi hizmet süresine dahil edilmesi gerekirken, aksi yönde tesis edilen işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle, dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Usul yönünden davanın süresinde açılmadığı ve dava konusu işlemin idari davaya konu olabilecek nitelikte bir işlem olmadığı; esasa ilişkin olarak, davacının emekliliği hak etmesi ve emeklilik talebinde bulunması halinde, tüm evrakların Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığına iletileceği ve emeklilik hizmet süresinin bu Kurumca hesaplanacağı; emeklilik talebinde bulunmaması nedeniyle, bu aşamada davacının menfaatinin etkilendiğinden söz edilemeyeceği belirtilerek, Mahkeme kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ :
...
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, 694 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 203. maddesi uyarınca, Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu tüzel kişiliği sona erdirilerek Sağlık Bakanlığı merkez teşkilatının hizmet birimi haline getirildiğinden, Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu yerine Sağlık Bakanlığı husumete alınarak işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacı ...........................................doğumlu olup, ..............................................................................................Eğitim ve Araştırma Hastanesinde hemşire kadrosunda görev yapmaktadır.
Yürütülen adli bir soruşturma nedeniyle 19/02/2013 tarihinde göz altına alınmış, bir süre tutuklu kaldıktan sonra, tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakılmıştır.
Davacı hakkında, ayrıca disiplin soruşturması açılmış ve 19/02/2013-17/03/2014 tarihleri arasında görevden uzaklaştırma tedbiri uygulanmıştır.
Disiplin soruşturması sonucunda, davacıya “uyarma” cezası verilmiştir. (Bu cezanın iptali istemiyle açılan davada, .... İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararıyla dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş, bu karara karşı yapılan itiraz ve karar düzeltme istemleri de İstanbul Bölge İdare Mahkemesince reddedilmiştir.)
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 143. maddesi uyarınca görevden uzaklaştırma tedbiri kaldırılmış ve davacı 17/03/2014 tarihinde görevine yeniden başlamıştır.
Davacı tarafından, görevden uzaklaştırıldığı 19/02/2013-17/03/2014 tarihleri arasındaki sürenin, görevine iade edildiği halde, emeklilik hizmet süresine dahil edilmediğinden bahisle, hizmet süresinin yeniden hesaplanması talebiyle yapılan 19/03/2015 tarihli başvurunun reddi üzerine, temyizen incelenmekte olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 137. maddesinde, "Görevden uzaklaştırma, Devlet kamu hizmetlerinin gerektirdiği hallerde, görevi başında kalmasında sakınca görülecek Devlet memurları hakkında alınan ihtiyati bir tedbirdir..." kuralı; 140. maddesinde, "Haklarında mahkemelerce cezai kovuşturma yapılan Devlet memurları da 138 inci maddedeki yetkililer tarafından görevden uzaklaştırılabilirler." kuralı; 141. maddesinde, "Görevden uzaklaştırılan ve görevi ile ilgili olsun veya olmasın herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınan memurlara bu süre içinde aylıklarının üçte ikisi ödenir. Bu gibiler bu Kanunun öngördüğü sosyal hak ve yardımlardan faydalanmaya devam ederler. 143 üncü maddede sayılan durumların gerçekleşmesi halinde, bunların aylıklarının kesilmiş olan üçte biri kendilerine ödenir ve görevden uzakta geçirdikleri süre, derecelerindeki kademe ilerlemesinde ve bu sürenin derece yükselmesi için gerekli en az bekleme süresini aşan kısmı, üst dereceye yükselmeleri halinde, bu derecede kademe ilerlemesi yapılmak suretiyle değerlendirilir." kuralı ve 142. maddesinde, "Soruşturma sonunda disiplin yüzünden memurluktan çıkarma veya cezai bir işlem uygulanmasına lüzum kalmıyan Devlet memurları için alınmış olan görevden uzaklaştırma tedbiri, 138 inci maddedeki yetkililerce (Müfettişler tarafından görevden uzaklaştırılanlar hakkında atamaya yetkili amirlerce) derhal kaldırılır..." kuralı yer almıştır.

Anılan Kanun'un 143. maddesinde de, "Soruşturma veya yargılama sonunda yetkili mercilerce:
a) Haklarında memurluktan çıkarmadan başka bir disiplin cezası verilenler;
b) Yargılamanın men'ine veya beraatine karar verilenler;
c) Hükümden evvel haklarındaki kovuşturma genel af ile kaldırılanlar;
ç) Görevlerine ve memurluklarına ilişkin olsun veya olmasın memurluğa engel olmıyacak bir ceza ile hükümlü olup cezası ertelenenler;
Bu kararların kesinleşmesi üzerine haklarındaki görevden uzaklaştırma tedbiri kaldırılır." kuralına yer verilmiştir.
Diğer taraftan, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun Geçici 4. maddesi uyarınca uygulanmasına devam olunan 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu'nun 15. maddesinde; "Emeklilik keseneği, aşağıda yazılı aylık ve ücret tutarları ile ödeneklerden alınır: ...
g)Görevden uzaklaştırılan, görevi ile ilgili olsun veya olmasın herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan kanunları gereğince tam veya eksik aylığa müstehak bulunanların emeklilik keseneğine esas aylık ücretlerinin yarısı;
Kanunlarına göre bu müddetler için sonradan görevlerine iade edilerek tam aylığa hak kazananların ise emeklilik keseneğine esas aylık veya ücretlerinin tamamı. ..." kuralı yer almıştır.
Aynı Kanun'un 31. maddesinde de; "Fiili hizmet müddeti, iştirakçinin 30 uncu madde gereğince bu kanunla tanınan haklardan faydalanmaya başladığı tarihten itibaren tam kesenek vermek suretiyle geçirdiği müddettir. ...
15 inci maddenin (g) fıkrasının birinci bendinde yazılı olanların fiili hizmet müddetleri yarım hesaplanır." kuralına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlık; disiplin ve/veya ceza soruşturması nedeniyle haklarında görevden uzaklaştırma tedbiri uygulanan ve daha sonra görevine iade edilen memurların, açıkta geçen sürelerinin 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu kapsamında emeklilik fiili hizmet süresine dahil edilip edilmeyeceğinden kaynaklanmaktadır.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 137. ve 140. maddelerinde, görevi başında kalmasında sakınca görülen veya haklarında ceza kovuşturması yapılan memurların ihtiyati bir tedbir olarak görevden uzaklaştırılabilmelerine imkan sağlanmıştır.

657 sayılı Kanun'un 143. maddesinde, disiplin soruşturması sonunda, memuriyetten çıkarmadan başka bir disiplin cezası alan memurlar hakkında uygulanan görevden uzaklaştırma tedbirinin kaldırılacağı belirtilmiştir. Ayrıca, aynı maddede, ceza yargılaması sonunda yargılamanın men'ine veya beraatine karar verilen, hükümden evvel haklarındaki kovuşturma genel af ile kaldırılan, görevlerine ve memurluklarına ilişkin olsun veya olmasın memurluğa engel olmayacak bir ceza ile hükümlü olup cezası ertelenen memurların da görevden uzaklaştırma tedbirinin kaldırılarak görevlerine iade edilmeleri öngörülmüştür.

Anılan Kanun'un 141. maddesinde, görevden uzaklaştırılan memurlara, görevden ayrı kaldıkları dönemde aylıklarının 2/3'ünün ödeneceği; 143. madde çerçevesinde görevlerine iade edilmeleri halinde ise, aylıklardan 1/3 oranında yapılan kesintilerin kendilerine iade edileceği ve açıkta geçen sürelerin de intibaklarında dikkate alınacağı belirtilmiştir.

Diğer taraftan, 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu'nun 15/1-g maddesinde, görevden uzaklaştırılan memurların aylıklarından, tam kesenek yerine 1/2 oranında emekli keseneği alınması; bu kişilerin sonradan görevlerine iade edilmeleri halinde ise tam kesenek alınması düzenlenmiştir.

5434 sayılı Kanun'un 31. maddesinde de, fiili hizmet süresinin tam kesenek ödenmek suretiyle geçen süreler olduğu, bununla birlikte görevden uzaklaştırılan ve aylıklarından emekli kesenekleri 1/2 oranı üzerinden kesilen memurların, açıkta geçen bu sürelerinin yarım olarak dikkate alınacağı belirtilmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuatın birlikte değerlendirilmesinden; disiplin veya ceza soruşturması nedeniyle görevden uzaklaştırılan memurların aylıklarının 2/3 oranında ödeneceği ve bu aylıklardan tam kesenek yerine 1/2 oranında emekli keseneği alınacağı; görevden uzaklaştırma tedbirinin kaldırılarak görevlerine iade edilmeleri halinde ise, açıkta geçen dönemde aylıklardan 1/3 oranında yapılan kesintinin kendilerine iade edileceği ve 1/2 oranında uygulanan emekli keseneklerinin de tam keseneğe dönüştürüleceği, dolayısıyla görevine iade edilerek aylıklarından tam kesenek alınan memurların, açıkta geçen sürelerinin emeklilik hizmet süresine sayılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Bu durumda, .....................................................................................Eğitim ve Araştırma Hastanesinde hemşire olarak görev yapmakta iken adli bir soruşturma nedeniyle 19/02/2013 tarihinde görevden uzaklaştırılan ve 17/03/2014 tarihinde görevine iade edilen davacının, açıkta geçen sürelerinin 5434 sayılı Kanun'un 15/1-g ve 31. maddeleri uyarınca, emeklilik yönünden fiili hizmet süresine dahil edilmesi gerekirken, aksi yönde tesis edilen işlemde hukuka uygunluk, dava konusu işlemin iptali yolundaki Mahkeme kararında ise sonucu itibarıyla hukuka aykırılık görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemin iptaline ilişkin .... İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı temyize konu kararının yukarıda belirtilen gerekçeyle ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin birinci fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 09/12/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.