Disiplin Soruşturmasında Bir Alt Ceza Uygulaması

Memurlara disiplin cezası verilirken bazı durumlarda işlemiş olduğu suça karşılık gelen ceza uygulanmayarak memura bir alt ceza verilebilmektedir. Memura bir alt ceza verilmesi memurun geçmiş hizmetleri sırasındaki çalışmalarının  olumlu olması ,memurun  ödül veya başarı belgesi alması gibi şartlara bağlanmıştır.

Kanunda bir alt ceza verilmesinde ” uygulanabilir” denilerek disiplin amirine takdir hakkı tanınmış olmakla birlikte Danıştay Başkanlığınca çeşitli tarihlerde verilmiş olan kararlar da Disiplin amirinin bir alt ceza uygulamasında memurun lehine olan bir alt cezayı vermesi gerektiği yönünde genel bir içtihat oluşmuş.Danıştay Başkanlığı bir alt ceza vermeyen disiplin amirlerinin alt ceza verilmemesi yönündeki kararlarının gerekçelerini verilen kararın gerekçesinde belirtmelerini istemiştir.  Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulunun 22.02.2007 tarihli ve E.2005/374, K.2007/103 sayılı kararında  “Disiplin cezası vermeye yetkili amir ve kurulların öncelikle; ilgililerin geçmiş hizmetleri ile sicil durumlarına göre bir alt ceza ile cezalandırılıp cezalandırılmayacağı konusunda bir değerlendirme yapmaları ve bu değerlendirmenin sonucuna göre ceza vermeleri gerektiğinden, bu durum gözardı edilerek tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmamaktadır.” şeklinde karar vermiştir.

Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 22/02/2007 tarihli ve 2005/374 esas, 2007/103; 21/04/2011 tarihli ve 2007/1200 esas, 2011/268 sayılı kararında ise

"... Disiplin cezası vermeye yetkili amir ve kurulların; öncelikle, ilgililerin geçmiş hizmetleri ile sicil durumlarına
göre, bir alt ceza ile cezalandırılıp cezalandırılmayacağı konusunda bir değerlendirme yapmaları ve bu
değerlendirmenin sonucuna göre ceza vermeleri gerektiği..." hüküm altına alınmıştır.

İlgili karardan da anlaşılacağı üzere memura bir alt ceza uygulaması yapılıp veya yapılmaması işleminde amirin bu durumu kararında gerekçe belirterek uygulaması gerektiği mahkeme kararından anlaşılmaktadır.

Başka bir danıştay kararında ise danıştay başkanlığı mahkemelerin vermiş olduğu kararlarda disiplin amirinin yerine geçerek mahkemelerin bir alt ceza verilmesi yönünde karar veremeyeceğini hüküm altına almıştır.Danıştay 12. Dairesi'nin 24/11/2009 tarihli ve 2007/5084 esas, 2009/6597 sayılı kararında "... Geçmiş çalışmaları başarılı veya sicillerinin çok iyi olması hâlinde, ya da hafifletici nedenlerin bulunması durumunda daha hafif bir ceza verilmesi konusunda idareye takdir yetkisi tanınmış ise de; belirtilen Anayasa ve yasal düzenleme karşısında yargı yerlerince, idarenin yerine geçerek memurun geçmiş hizmetlerinin ve sicillerinin değerlendirilmesi sonucu, idarenin takdir yetkisini kaldıracak biçimde idareyi bir derece hafif ceza vermeye zorlamak hukuken mümkün olmadığından, bir alt ceza verilmesi gerektiği gerekçesiyle işlemin iptaline karar verilmesinde hukuki isabet bulunmamaktadır… hükmüne yer vermiştir.

Bu  kararlara göre alt ceza uygulamasında takdir yetkisi yetkili organlardadır.Bu organlar bu yetkiyi kullanırken gerekçe belirtmek zorundadır ve mahkemeler bir alt ceza verilmesi gerektiği yönünde karar veremeyecektir.

Disiplin cezasında bir alt ceza verilmesinde idarelerce yapılan en sık hatalardan birisi hakkında da bilgilendirme yaparak sonlandıralım.Uygulamada, disiplin kurularının yetkisinde verilen disiplin cezalarına ilişkin olarak bir alt ceza uygulaması yönünde kanaat oluştuğunda, bir alt ceza uygulanması kararının disiplin kurulu tarafından değil de ilgili disiplin amiri tarafından verildiği görülmektedir. Örneğin; kademe ilerlemesinin durdurulması cezası verilmesi gerektiren bir fiile ilişkin olarak, ilgili disiplin kurulu tarafından memur hakkında bir alt cezanın uygulanması yönünde kanaat oluşması durumunda, alt ceza olan aylıktan kesme disiplin cezasının disiplin amiri tarafından verilmesi yoluna gidilmektedir.

Oysa ki, alt ceza uygulamasında memura işlediği fiil sebebiyle verilecek asıl ceza değişmemekte ve sadece “uygulama” bakımından alt ceza söz konusu olmaktadır. Verilen ceza değişmediğinden, alt ceza uygulanması kararının da, cezayı verecek olan disiplin kurulu tarafından verilmesi gerekmektedir