Yıllık izinde işçi yemek parası alabilir mi?

4857 sayılı kanununa göre işçi kadrolarında çalışan işçilerin yıllık izin sürelerinde yemek parası alıp alamayacağı işçiler arasında tereddütlere neden olmaktadır. Konuya ilişkin çeşitli zamanlarda çeşitli görüşler verilmiştir. İlgili görüş yazıları ve mahkeme kararları yazımız ekindedir.Yıllık izinde bulunan işçiye yemek parası ödenip ödenmeyeceği hususunda ana belirleyici unsur işçi ile yapılan sözleşmedir. yıllık izinde de işçiye yemek ücreti ödeneceğine dair bir hüküm; iş sözleşmesi veya TİS gibi bir metinde yoksa, işçiye yıllık izinde yemek ücreti ödenmesi gerekmez.

Yıllık izindeki işçinin yemek parası hakkında Yargıtay Başkanlığı Kararı 

T.C.Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 26.01.1999 tarih ve 1998/18371 E. ve 1999/615 K. nolu kararında;

ÖZET: İşçinin izinli olduğu günlerde öğle yemeği verilmesi söz konusu olamayacağından, bu hususun ücret hesabında dikkate alınması gerekir.

“…Davalı işveren aynı şekilde yaz aylarında okulun tatil olduğunu bu nedenle öğle yemeği verilmediğini bildirmiş ve bilirkişi raporunda Ağustos ayı için böyle bir varsayımdan söz edilmiş olduğuna göre bu konunun da gereği şekilde tahkik edilerek davacının izinli ve tatilde olduğu günler için öğle yemeği verilmesi söz konusu olmadığından hesaplamanın buna göre yapılarak hüküm kurulması, gerçek durumun ortaya çıkması bakımından önem taşımaktadır. Yazılı şekilde karar verilmesi isabetsizdir. Temyiz olunan kararın yukarıda belirtilen nedenle BOZULMASINA”

Bu görüş, işçinin FİİLEN işe gelmediği günler için, eğer iş sözleşmesinde ve ihale sözleşmesinde aksi belirtilmediyse yemek ve yol ücreti ödenmeyeceği görüşünü desteklemektedir.

Yıllık izindeki işçinin yemek parası hakkında Çalışma Bakanlığı Yazısı 

Bu konu ile ilgili olarak Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumunca, görüş talebi yazısı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına gönderilmiştir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ nca verilen 23/07/2014 tarihli cevap yazısında;

“…Asgari ücretin üzerindeki ücret ve sosyal haklar (yemek ve yol ücreti vb.), işçi ve işveren arasında akdedilen hizmet akitleri, işyeri yönetmelikleri ve taraflar arasında bağıtlanan toplu iş sözleşmeleri ile hizmet alım sözleşmeleri ile serbestçe belirlenebilmektedir.

Buna göre, 4857 sayılı İş Kanunu’nda yemek ve yol ücretleri ile ilgili herhangi bir hüküm yer almadığından, izinli ve raporlu sürelerde söz konusu sosyal hakların ödenip ödenmeyeceği konusunda yukarıda belirtilen sözleşmelerde yer alan hükümlere göre işlem yapılması gerektiği görüşüne varılmıştır.”

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ nın işbu görüş yazısından da anlaşılacağı üzere, mevzuatta bu konu hakkında açık bir hüküm bulunmadığı anlaşılmaktadır. Bu hususun işçi- işveren arasında düzenlenmiş iş sözleşmesi gözetilerek, sözleşmede belirlenebilir bir husus olduğu anlaşılmakla, iş sözleşmesi baz alınarak cevaplandırılması gerekmektedir

Yıllık izindeki işçiye yemek parası ödenmemesi ile ilgili sayıştay kararı 

Konu: 4857 sayılı İş Kanunu ve toplu iş sözleşmesi hükümlerine aykırı olarak işçilere yıllık izinlerinde yemek yardımı ödenemeyeceği hk.

Dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra, GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:

30 sayılı İlamın 2. Maddesi ile; 4857 sayılı İş Kanunu ve toplu iş sözleşmesi hükümlerine aykırı olarak işçilere yıllık izinlerinde de yemek yardımı ödenmesi suretiyle oluşan …… TL kamu zararının tazminine hükmedilmiştir.

4857 sayılı İş Kanunu’nun “Tatil Ücretine Girmeyen Kısımlar” başlıklı 50’nci maddesinde; “ Fazla çalışma karşılığı olarak alınan ücretler, primler, işyerinin temelli işçisi olarak normal çalışma saatleri dışında hazırlama, tamamlama, temizleme işlerinde çalışan işçilerin bu işler için aldıkları ücretler ve sosyal yardımlar, ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri için verilen ücretlerin tespitinde hesaba katılmaz.” denilmiştir.

Anılan Kanun’un “ Yıllık İzin Ücreti” başlıklı 57’nci maddesinde ise yıllık izin ücretinin hesabında İş Kanunu’nun 50’nci maddesinin uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.

03.03.2004 tarihli ve 25391 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği’nin “Yıllık Ücretli İzinlere İlişkin İşverenin Yükümlülükleri” başlıklı dördüncü bölümünde yer alan “Ücretin Ödenmesi” başlıklı 21’inci maddesinde;

“İzin ücretinin belirlenmesinde; fazla çalışma karşılığı alınacak ücretler, primler, sosyal yardımlar ve işyerinin devamlı işçisi olup, normal saatler dışında hazırlama, tamamlama, temizleme işlerinde çalışan işçilerin bu işler için aldıkları ücretler hesaba katılmaz. …..” denilmektedir.

……. Belediyesi ile ….. Sendikası arasında imzalanan ve 01.01.2015- 31.12.2017 tarihlerini kapsayan toplu iş sözleşmesinin yemek yardımı başlıklı 38’inci maddesinde “İşverence, sendika üyesi işçilere sözleşme süresince fiilen çalıştıkları beher gün için, net 11,00 TL yemek yardımı yapılır….” denilmiştir.

Rapor dosyası ve eklerinin incelenmesi sonucu, işçilere yıllık izinlerinde de yemek yardımı ödemesi yapıldığı görülmüştür.

Sorumlular tarafından her ne kadar toplu iş sözleşmesinin 31’inci maddesinin (e) fıkrasında “Yıllık ücretli iznini kullananlar ücret ve tüm haklardan çalışanlar gibi aynen yararlanırlar” denildiği ve bu hükme göre işçilerin yıllık izinli olduğu günlerde de yemek yardımı yapıldığı savunmalarda ifade edilmiş olsa da; aynı sözleşmede birbiriyle çelişen iki maddenin bulunduğunu varsaymak mümkün değildir. Sözleşmenin tarafları irade beyanlarını ortaya koyarken açıkça yemek yardımı yapılmasını fiilen çalışmaya bağlamışlardır. 31’inci maddenin (e) fıkrasındaki hüküm, diğer maddelerde açıkça belirtilmeyen ve fiili çalışmayla ilişkilendirilmeyen ücret ve hakların yıllık izinli olunan günlerde de alınabileceğini ifade etmektedir.

Söz konusu toplu iş sözleşmesinin 38’inci maddesinde açıkça yemek yardımının fiilen çalışılan günlerde ödeneceği belirtildiğinden ve yukarıda yer alan 4857 sayılı Kanun hükümleri uyarınca işçilere ödenen yıllık izin ücretlerine yemek yardımların dahil edilmemesi gerekmektedir.

Ancak ……….. Belediyesinde işçilerin izinli oldukları süre boyunca almış oldukları izin ücretlerine sosyal yardım olan yemek yardımlarının dahil edilmesi sonucu kamu zararına neden olunmuştur.

Bu itibarla 30 sayılı ilamın 2. maddesiyle verilen tazmin hükmünün TASDİKİNE