4734 SAYILI KAMU İHALE KANUNUNA GÖRE İHALE KOMİSYONU
Kamu hukukuna tâbi olan veya kamunun denetimi altında bulunan veyahut kamu kaynağı kullanan kamu kurum ve kuruluşlarının yapacakları ihalelerde uygulanacak esas ve usulleri belirlemek üzere 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu 22/01/2002 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Anılan Kanunun kapsam başlıklı 2 inci maddesinde belirtildiği üzere idarelerin kullanımında bulunan her türlü kaynaktan karşılanan mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihaleleri bu usullere göre yapılacak ve sonuçlandırılacaktır.Bu Kanununa göre yapılan ihalelerde idareler saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olacaklardır.
Bir idare tarafından kamu kaynağının 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa göre kullanılması aşamasında Kanunda belirtilen süreçleri dikkatlice takip etme zorunluluğu doğmuştur. İdareler kamu kaynağı kullanırken ihale sürecinde ortaya çıkan sorunlarda adli ve idari yönden cezai sorumluluklar ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle Kanun koyucu ihale ile ilgili süreçlerin yürütülmesi ve takip edilmesi için Kanunun 6 ncı maddesine göre İhale Komisyonu kurulmasını ve bu komisyon tarafından ihalelerin yürütülmesini istemiştir.
Kanunu 6 ıncı maddesine göre ihale komisyonu “ İhale yetkilisi tarafından biri başkan olmak üzere, ikisinin ihale konusu işin uzmanı olması şartıyla, ilgili idare personelinden en az dört kişinin ve muhasebe veya malî işlerden sorumlu bir personelin katılımıyla kurulacak en az beş ve tek sayıda kişiden oluşan ihale komisyonunu, yedek üyeler de dahil olmak üzere görevlendirilir.
İhaleyi yapan idarede yeterli sayı veya nitelikte personel bulunmaması halinde, bu Kanun kapsamındaki idarelerden komisyona üye alınabilir
Gerekli incelemeyi yapmalarını sağlamak amacıyla ihale işlem dosyasının birer örneği, ilân veya daveti izleyen üç gün içinde ihale komisyonu üyelerine verilir.
İhale komisyonu eksiksiz olarak toplanır. Komisyon kararları çoğunlukla alınır. Kararlarda çekimser kalınamaz. Komisyon başkanı ve üyeleri oy ve kararlarından sorumludur. Karşı oy kullanan komisyon üyeleri, gerekçesini komisyon kararına yazmak ve imzalamak zorundadır.
İhale komisyonunca alınan kararlar ve düzenlenen tutanaklar, komisyon başkan ve üyelerinin adları, soyadları ve görev unvanları belirtilerek imzalanır.
İhale komisyonu 6 ncı maddenin 3 üncü fıkrasında belirtilen “ihale işlem dosyasının birer örneği, ilân veya daveti izleyen üç gün içinde ihale komisyonu üyelerine verilir.” hükmü gereğince komisyonda bu süre içerisinde kurulması gerektiği anlaşılmaktadır. Ayrıca Kamu İhale Kurulunun “ 4734 sayılı Kanun’un 6 ncı maddesi hükmü uyarında, ihale komisyonunun ihale ilanının yayımlanmasından sonra en geç üç gün içinde kurulması gerekmekte iken, bu zorunluluğun uyulmayarak ihale komisyonunun ihale tarihinden 35 gün sonra kurulması mevzuata aykırılık teşkil etmektedir.” şeklinde ki 2008/UH.Z-480 sayılı kararında da bu anlaşılmaktadır.
İhale komisyonunda görevlendirilecek kişi sayısının en az beş ve istenildiği takdirde bu sayı tek sayıda olmak üzere (7,9,11 gibi) arttırılabilecektir. Bu şekilde tek sayıda olmasının amacı komisyonun olası bir kararında eşitlik ihtimalini ortadan kaldırmak ve komisyonun uygulanabilir bir karar verilmesini sağlamaktır. Kamu ihale Kurulunun 007/UY.Z-2647 sayılı kararında “İhale komisyonunun 6 asil ve 6 yedek kişiden oluşturulması ve ihale komisyon tutanakları ile ihale komisyon kararında 6 kişinin imzasının bulunmasını ihalenin iptal sebebi” olarak değerlendirmiştir.
İhale komisyonunda ihale yetkilisi tarafından görevlendirilecek ihalesi yapılacak işin uzmanı olan 2 personel hakkında Kanunda herhangi bir açıklık getirilmemiş ancak İhale Yetkilisi tarafından görevlendirilecek uzman personelin eğitim durumu, görev alacağı işteki mesleki tecrübesi vb. durumlar değerlendirilerek yapılacak işin niteliğine göre uygun personeli görevlendirilmesi uygun olacaktır.
Kanunda belirtilen “muhasebe veya malî işlerden sorumlu bir personelin” görevlendirilmesi konusunda da bir açıklık getirilmemiş ancak komisyonda görevlendirilecek bu kişinin mali sorumluluk yüklenebilecek ve hesap verme sorumluluğu olan personel arasından seçilmesi uygun olacaktır.
İhale komisyonunda görevlendirilecek personeller esas olarak idarenin kendi personeli olması gerekmektedir. Kanunun 6 ncı maddesinin 2 nci fıkrasında “İhaleyi yapan idarede yeterli sayı veya nitelikte personel bulunmaması halinde, bu Kanun kapsamındaki idarelerden komisyona üye alınabilir” hükmü yer almaktadır. Bu nedenle asıl olan idarenin kendi personeli arasından yeterli sayıda veya nitelikte personel olmaması durumunda başka idarelerden üye seçmesi gerekmektedir.
İhale komisyonunda görevlendirilecek yedek üyelerde ihale yetkilisi tarafından görevlendirilmelidir. Yedek üyeler asil üyelerin ihaleye katılamamaları durumunda ihaleye katılacaklarından asıl üyede aranan şartları taşımasına dikkat edilmesi, Asil üyenin yerine geçen yedek üye ihale sonuçlanıncaya kadar komisyonda görev alacağından asil üyede bulunması gereken özelliklerin yedek üyede de olması gerekmektedir.
İhale komisyonuna seçilen üyelerin 2886 sayılı Devlet İhale Kanunda ilgili idarenin memuru şeklinde iken 4734 sayılı Kamu İhale Kanununda idarenin personeli olması gerektiği belirtilmekte bu nedenle idare tarafından komisyon üyelerinin idarelerde çalışan işçiler ve sözleşmeli personelinde ihale komisyonun da görevlendirilebileceği düşünülmektedir. Ancak üye seçimi yapılırken ilk olarak memurlardan seçilmeli eğer yeterli personel bulunmasa işçi ve sözleşmeli personel arasından görevlendirme yapılmalıdır.
İhale komisyonu 6 ncı maddenin 4 üncü fıkrası gereğince “İhale komisyonu eksiksiz olarak toplanır. Komisyon kararları çoğunlukla alınır. Kararlarda çekimser kalınamaz. Komisyon başkanı ve üyeleri oy ve kararlarından sorumludur. Karşı oy kullanan komisyon üyeleri, gerekçesini komisyon kararına yazmak ve imzalamak zorundadır” eksiksiz olarak toplanıp karar vermesi gerekmektedir. Üyeler verdikleri oylardan dolayı sorumlu tutulacaktır. Oy birliği ile alınan kararlarda başkan ve üyeler her birlikte sorumlu olacak, oy çokluğu ile alınan kararlarda ise komisyon başkanı ve üyeler verdikleri oy ve kararlarından sorumlu olacaktır.
Sonuç olarak; İdareler her türlü mal, malzeme, hizmet ve yapım ihtiyaçlarını ihale yolu ile karşıladığından idareler yapacakları ihalelerde kamu kaynaklarını etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanması gerekmektedir. Yapılacak ihale ile ilgili olarak da bu görev ihale komisyonu tarafından yürütülmesi istenmiştir. Bu nedenle ihalelerin dikkatlice takip edilmesi ve sonucunda hukuki ve cezai sorumluluk doğuracak bu süreçte görev alacak ihale komisyon üyelerinin ihale yetkilisi tarafından işin uzmanı, yeterli bilgi ve donanıma sahip, tecrübeli personeller arasından özenle seçilmesi gerekmektedir.
Özkan KOÇ
Defterdarlık Uzmanı Güncelleme Tarihi: 30 Ekim 2018, 15:52
