Süreli işçi kadrosunda VHKİ olarak görev yapan kişiye şua izni verilebilir mi?
KDK, sürekli işçi kadrosunda veri giriş ve kontrol işletmeni olarak gözetimli alanda bulunan radyoloji biriminde görev yapan bir personelin şua izni kullanımı ve fiili hizmet zammından faydalanma talebini reddetti.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU
(OMBUDSMANLIK)
SAYI: 2021/5408-S.21.8785
BAŞVURU NO : 2020/99914
KARAR TARİHİ : 05/04/2021
KISMEN TAVSİYE KISMEN RET KARARI BAŞVURAN :
BAŞVURUYA KONU İDARE : SAĞLIK BAKANLIĞI
BAŞVURUNUN KONUSU : Başvuranın şua izni ve fiili hizmet süresi zammı talebi hakkındadır.
BAŞVURU TARİHİ : 10/11/2020
BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
Başvuran, Batman Kozluk Devlet Hastanesinde 10/05/2019 tarihinden beri sürekli işçi kadrosunda veri giriş ve kontrol işletmeni olarak gözetimli alanda bulunan radyoloji biriminde görev yaptığını, gözetimli alan olan radyoloji biriminde çalışmasına istinaden fiili hizmet süresi zammı ve şua izni (sağlık izni) kullanma talebinin Hastane yönetimince önce uygun bulunup daha soma reddedildiğini, idarenin makul bir gerekçesi olmadığını, gözetimli alan olan radyoloji bölümünde görev yapması nedeniyle radyasyona manız kahna olasılığmm açık olduğunu ve radyasyon görevlisi sayılması gerektiğinin mevzuatta yer aldığını, 657 sayılı Kanunun 103 üncü maddesi ile Radyoloji, Radyom ve Elektrikle Tedavi Müesseseleri Hakkında Tüzüğün 23 üncü maddesi kapsammda radyoaktif ışınlara manız kalan çalışanların yıllık izin haklarına ilaveten ayrıca her yıl bir aylık sağlık izni (Şua) verileceğinin belirtildiğini, ayrıca ilgili şua izninden faydalanabilmesinin unvanına bakılmaksızın radyasyon görevlisi sayılıp sayılmadığının tespitine bağlı tutulduğunu, Sağlık Hizmetlerinde İyonlaştırıcı Radyasyonla Çalışma Esasları Hakkında Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde ‘Radyasyon Göırlisi’nin radyasyon kaynağı ile yürtitüleıı faaliyetlerden dolayı görevi gereği, Radyasyon Güvenliği Yönetmeliğinde toplum üyesi kişiler için belirtilen doz sınırlarının üzerinde radyasyona inanız kalma olasılığı olan kişi olarak tammlandığmı, aynı alanda çalıştığı radyoloji uzmanı ve radyoloji teknikerlerinin şua izni kullanabilmelerine rağmen kendisinin kullanmasının uygun görülmediğini belirterek göreve başladığı 10/05/2019 tarihinden itibaren mevzuat ile tarafma tanınmış olan şua izni hakkının kullandırılmasını ve fiili hizmet süresi zammı verilmesini talep etmektedir.
İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
Kurumumuzun 27/11/2020 tarihli ve -S sayılı bilgi ve belge talebine istinaden Sağlık Bakanlığı Batman Kozluk Devlet Hastanesi tarafından Kurumumuza gönderilmiş olan 16/12/2020 tarihli ve E. sayılı yazı ve eklerinde özetle;
Sağlık Hizmetlerinde İyonlaştırıcı Radyasyon Kaynakları ile Çalışan Personelin Radyasyon Doz Limitleri ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelikte yer alan radyasyon görevlisi tanımı ile sağlık kurum ve kuruluşlarında radyasyon kaynağı ile çalışan personelin sürekli ve fiilen bu işlemleri yürütmesinin radyasyon görevlisi sayılması için zorunlu koşul olarak belirlenmemiş olduğu, toplum üyesi kişiler için belirtilen doz sınırlarının üzerinde radyasyona maruz kalma olasılığının temel ölçüt olarak saptandığı, başvuran radyasyon görevlisi olmadığı, radyoiyonizan maddelerle ilişkili görev almadığının düşünüldüğü ve yarı gözetimli alanda çalıştığından şua izni kullanmasının hastane yönetimi tarafından uygun görülmediği belirtilmiştir.
İLGİLİ MEVZUAT
2709 sayılı T.C. Anayasası’nın;
“Cumhuriyetin Nitelikleri” başlıklı 2 nci maddesinde; "Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk Devletidir.",
“Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinde; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler...”,
6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun “Kurumun görevi” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikayet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”,
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Yıllık izinlerin kullanılışı” başlıklı 103 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında; “Hizmetleri sırasında radyoaktif ışınlarla çalışan personele, her yıl yıllık izinlerine ilaveten bir aylık sağlık izni verilir.”,
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun ‘Fiili hizmet süresi zammı’ başlıklı 40 ıncı maddesinde; “Aşağıda belirtilen işyerlerinde ve işlerde 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamında çalışan sigortalıların prim ödeme gün sayılarına, bu işyerlerinde ve işlerde geçen çalışma sürelerinin her 360 günü için karşılarında gösterilen gün sayıları, fiilî hizmet süresi zammı olarak eklenir. 360 günden eksik sürelere ait fiilî hizmet süresi zammı, 360 gün için eklenen fiilî hizmet süresi ile orantılı olarak belirlenir.
Radyoaktif ve radyoiyonizan maddelerle yapılan işler; Doğal ve yapay radyoaktif, radyoiyonizan maddeler veya bütün diğer korpüsküler emanasyon kaynakları ile yapılan işlerde çalışanlar.”
06/05/1939 tarihli ve 4201 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Radyoloji, Radyom Ve Elektrikle Tedavi Müesseseleri Hakkında Nizamnamenin 24 üncü maddesinde; “Bu gibi müesseselerde, her röntgen mütahassısının veya röntgen ve radyom ile iştigal eden kimsenin senede dört hafta muntazaman devamlı tatil yapması mecburidir.”,
05/07/2012 tarihli ve 28344 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sağlık Hizmetlerinde İyonlaştırıcı Radyasyon Kaynakları ile Çalışan Personelin Radyasyon Doz Limitleri ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmeliğin;
“Amaç” başlıklı 1 inci maddesinde; “(1) Bu Yönetmeliğin amacı, sağlık kurum ve kuruluşlarında radyasyon kaynağı ile teşhis, tedavi veya araştırmanın yapıldığı alanlarda çalışan tüm personelin radyasyondan kaynaklanabilecek risklere karşı radyasyon dozu limitlerini ve doz limitlerinin aşılmaması için alınması gereken tedbirler ile aşılması durumunda alınacak tedbirler ve radyasyon kaynakları ile ilgili çalışma esaslarını belirleyerek ilgili personelin korunmasını sağlamaktır.”,
“Kapsam” başlıklı 2 nci maddesinde; “(1) Bu Yönetmelik, radyasyon kaynağı ile teşhis, tedavi veya araştırmanın yapıldığı kamu ve özel tüm sağlık kurum ve kuruluşları ile radyasyon kaynaklarıyla çalışan personeli kapsar.”,
“Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinin birinci fıkrasında; “...d) Gözetimli alanlar: Radyasyon görevlileri için yıllık doz sınırlarının 1/20'sinin aşılma ihtimali olup, 3/10'unun aşılması beklenmeyen, kişisel doz ölçümünü gerektirmeyen fakat çevresel radyasyonun izlenmesini gerektiren alanları,. ı) Radyasyon görevlisi: Radyasyon kaynağı ile yürütülen faaliyetlerden dolayı görevi gereği, 24/3/2000 tarihli ve 23999 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Radyasyon Güvenliği Yönetmeliğinde toplum üyesi kişiler için belirtilen doz sınırlarının üzerinde radyasyona maruz kalma olasılığı olan kişiyi,. j) Radyasyon kaynağı: Teşhis, tedavi, araştırma veya kalibrasyonda kullanılan ve radyasyon yayan tıbbi cihazlar, radyofarmasötik veya radyoaktif kaynağı,. ifade eder.”,
24/03/2000 tarihli ve 23999 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Radyasyon Güvenliği Yönetmeliğinin “Yıllık doz sınırları” başlıklı 10 uncu maddesinin (b) bendinde; “Toplum üyesi kişiler için etkin doz yılda 1 mSv'i geçemez. Özel durumlarda; ardışık beş yılın ortalaması 1 mSv olmak üzere yılda 5 mSv'e kadar izin verilir. Cilt için yıllık eşdeğer doz sınırı 50 mSv, göz merceği için 15 mSv'dir” düzenlemelerine yer verilmiştir.
KAMU DENETÇİSİ SADETTİN KALKAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ’NE ÖNERİSİ
Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde hazırlanan “Ret Karar Önerisi” Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.
DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme
Batman Kozluk Devlet Hastanesinde 10/05/2019 tarihinden beri sürekli işçi kadrosunda veri giriş ve kontrol işletmeni olarak radyoloji biriminde görev yapmakta olan başvuran, şua izni hakkı kullandırılmasını ve fiili hizmet süresi zammı verilmesini talep etmektedir (§1).
‘İlgili Mevzuat’ kısmında yer verildiği üzere, konuya ilişkin mevzuatta; hizmetleri sırasında radyoaktif ışınlarla çalışan personele, her yıl yıllık izinlerine ilaveten bir aylık sağlık izni verileceğinin, ilgili müesseselerde her röntgen mütehassısının veya röntgen ve radyom ile iştigal eden kimsenin senede dört hafta muntazaman devamlı tatil yapmasının mecburi olduğunun, radyasyon kaynağı ile yürütülen faaliyetlerden dolayı görevi gereği toplum üyesi kişiler için belirtilen doz sınırlarının üzerinde radyasyona maruz kalma olasılığı olan kişinin radyasyon görevlisi olarak tanımlandığının, ilgili personelin korunmasını sağlamak amacıyla gözetimli ve denetimli alanlar oluşturulmuş olduğunun, radyasyon görevlileri için yıllık doz sınırlarının belirlenmiş sınırları aşılması beklenmeyen ve kişisel doz ölçümünü gerektirmeyen fakat çevresel radyasyonun izlenmesini gerektiren alanların gözetimli alan olduğunun düzenlenmiş olduğu görülmektedir.
İdare tarafından; radyasyon görevlisi tanımı ile toplum üyesi kişiler için belirtilen doz sınırlarının üzerinde radyasyona maruz kalma olasılığının temel ölçüt olarak saptandığı, başvuranın radyasyon görevlisi olmadığı, radyoiyonizan maddelerle ilişkili görev almadığının düşünüldüğü ve yarı gözetimli alanda çalıştığından şua izni kullanmasının hastane yönetimi tarafından uygun görülmediği ifade edilmiştir.
Bu kapsamda; başvuranın radyoiyonizan maddelerle ilişkili görev almadığına ve yarı gözetimli alanda çalıştığına dair idarenin açıklamaları, radyoiyonizan maddelerle çalıştığına dair başvuranın herhangi bir iddiası olmadığı, gözetimli alanların kişisel doz ölçümünü gerektirmeyen fakat çevresel radyasyonun izlenmesini gerektiren alanlar olduğu hususları dikkate alındığında; sürekli işçi kadrosunda veri giriş ve kontrol işletmeni olarak radyoloji biriminde görev yapmakta olan başvurana, şua izni ve fiili hizmet süresi zammı verilmemesi işleminin mevzuat doğrultusunda tesis edildiği dosya kapsamından değerlendirilmiştir.
Bununla birlikte başvuranın gözetimli alanda veri giriş ve kontrol işletmeni olarak görev yapıyor oluşu, gözetimli alanların kişisel doz ölçümünü gerektirmeyen fakat çevresel radyasyonun izlenmesini gerektiren alanlar oluşu, Sağlık Hizmetlerinde İyonlaştırıcı Radyasyon Kaynakları ile Çalışan Personelin Radyasyon Doz Limitleri ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmeliğin amacının, sağlık kurum ve kuruluşlarında radyasyon kaynağı ile teşhis, tedavi veya araştırmanın yapıldığı alanlarda çalışan tüm personelin radyasyondan kaynaklanabilecek risklere karşı radyasyon dozu limitlerini ve doz limitlerinin aşılmaması için alınması gereken tedbirler ile aşılması durumunda alınacak tedbirler ve radyasyon kaynakları ile ilgili çalışma esaslarını belirleyerek ilgili personelin korunmasını sağlamak olduğu değerlendirildiğinde, başvuranın veri hazırlama kontrol işletmeli olarak yaptığı görevde belirtilen doz sınırlarının üzerinde radyasyona maruz kalma olasılığının göz önüne alınması ve çalışma ortamı olan yarı gözetimli veya gözetimde alanda gerekli önlemlerin alınması gerektiği değerlendirilmektedir.
Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde; başvuruya konu edilmiş olan başvuranın şua izni ve fiili hizmet süresi zammı talebinin reddedilmesi işleminde hukuka ve hakkaniyete aykırılık bulunmadığı ancak söz konusu yönetmelik kapsamında belirtilen doz sınırlarının üzerinde radyasyona maruz kalma olasılığının önlenmesi konusunda gerekli önlemlerin alınması gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.
İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirme neticesinde; Kurumumuzca istenilen bilgi ve belgelerin idare tarafından süresi içerisinde, tam ve gerekçeli olarak Kurumumuza gönderilmiş olduğu, ancak idarenin başvurana verdiği cevapta hangi sürede ve hangi mercie başvurulabileceği gösterilmediğinden “karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi” ilkesine uyulmadığı tespitiyle idarenin bahse konu ilkeye uygun davranması önerilmektedir.
HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
14/06/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 17 nci maddesinin sekizinci fıkrasına göre Kamu Denetçiliği Kurumuna dava açma süresi içinde yapılan başvuru, işlemeye başlamış olan dava açma süresini durdurmakta olup, anılan Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca başvurunun Kurum tarafından reddedilmesi hâlinde, durmuş olan dava açma süresi gerekçeli ret kararının ilgiliye tebliğinden itibaren kaldığı yerden işlemeye başlar, 21 inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca ise tavsiye kararı üzerine otuz gün içinde herhangi bir işlem tesis edilmez veya eylemde bulunulmaz ise durmuş olan dava açma süresi kaldığı yerden işlemeye başlayacaktır.
KARAR
Açıklanan gerekçelerle,
BAŞVURUNUN REDDİNE,
İlgili mevzuat kapsamında, başvuranın belirtilen doz sınırlarının üzerinde radyasyona maruz kalma olasılığının önlenmesi konusunda gerekli önlemlerin alınması yönünde SAĞLIK BAKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNULMASINA,
Kararın BAŞVURANA ve SAĞLIK BAKANLIĞINA tebliğine;
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.
Güncelleme Tarihi: 09 Nisan 2021, 09:13
