Memurun Görevden Uzaklaştırmasına İlişkin Örnek Danıştay Kararları
Kamu kurumlarında devlet memurları kanununa göre görev yapanların çeşitli nedenlerle görevleri başında kalmalarında sakınca görülen durumlarda 657 sayılı kanunun 137 ile 145. maddelerinde yer alan mevzuat hükümleri çerçevesinde görevden uzaklaştırma tedbiri uygulanabilir.Görevden uzaklaştırma ihtiyari bir tedbir olup yapılacak soruşturma sonunda gerekli işlemleri yapılarak bu tedbirin sonlandırılması gerekmektedir.Görevden uzaklaştırma tedbiri soruşturmanın herhangi bir safhasında yapılabilir.Görevden uzaklaştırma tedbiri kanunda sayılan kişilerce yapılabilir.Kanunda yetki verilmemiş kişilerce bu tedbirin uygulanması mümkün değildir.Soruşturma yapan kişinin memuru görevden uzaklaştırmaya yetkisi yoksa konu derhal görevden uzaklaştırma yetkisi olanlara bildirilmeli ve gerekli işlemleri yapmaları talep edilmelidir.Görevden uzaklaştırılan memurlara görevden uzak kaldığı dönemlerde aylıkları 2/3 oranında ödenir.Disiplin soruşturması nedeniyle yapılan görevden uzaklaştırmalar en fazla 3 ay sürer.
Görevden Uzaklaştırmaya ilişkin anlatmış olduğumuz hususlar normal dönemlerde uygulanacak olan görevden almalara ilişkin olup Olağan Üstü Dönemlerde (OHAL) farklı uygulamalar yapılmaktadır.
Yazımızın yukarıda yer alan hususlarında görevden uzaklaştırmaya ilişkin genel bilgilere yer verdik.Görevden uzaklaştırma tedbiri uygulanırken idareler bazı zamanlarda yanlış veya farklı uygulamalara başvurmaktadırlar.Bu nedenle yapılan yanlış uygulamalar mahkeme kararları ile iptal edilmektedir.Görevden uzaklaştırma tedbiri uygulayacak olan idarelerin yapacakları işlemler için örnek olması için geçmiş yıllarda görevden uzaklaştırma işlemlerine ilişkin olarak verilen çeşitli mahkeme kararlarını yazımız ekinde yayımlıyoruz.
Görevden Uzaklaştırma Tedbiri Uygulayacak Olanlara İlişkin Danıştay Kararlar
Görevden uzaklaştırma tedbirini 657 sayılı kanunun 138. maddesinde sayılan
a) Atamaya yetkili amirler;
b) Bakanlık ve genel müdürlük müfettişleri;
c) İllerde valiler;
ç) İlçelerde kaymakamlar (İlçe idare şube başkanları hakkında valinin muvafakati şarttır.) kullanabilirler.Bu kişiler haricinde yer alan kişilerin görevden uzaklaştırma yetkisi bulunmamaktadır.
Ön İnceleme Görevi Yürütenlerin Görevden Uzaklaştırma Yetkisine İlişkin Danıştay 1. Dairesinin 17/04/2000 gün ve E:2000/29 sayılı kararı
“…Görevi başında kalmasında sakınca görülen memurlar hakkında uygulanabilecek olan görevden uzaklaştırma tedbirine ilişkin hükümler, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 137 ve devamı maddelerinde düzenlenmiş ve bu kararı almaya yetkili olanlar gösterilmiştir. Görevden uzaklaştırma kararı idari bir işlemdir. Ön inceleme ile görevli kişilerin 657 sayılı Kanunun 138 inci maddesinde sayılan kişilerden olması durumunda görevden uzaklaştırma kararını verebilmeleri doğaldır. Ancak, ön inceleme ile görevli kişilerin 138 inci maddede gösterilen kişilerden olmaması durumunda, bu kişilerin, münhasıran 4483 sayılı Yasa kapsamında bir suçun açığa çıkarılması amacına yönelik işleri yapmaya yetkili olmaları nedeniyle idari bir işlem olan görevden uzaklaştırma kararını vermeye yetkilerinin bulunmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.”
Bakanlık ve Genel Müdürlük Müfettişleri Haricindeki Denetim Elemanlarının Görevden Uzaklaştırma Yetkisi Olmadığına Dair Danıştay 5.D.05/05/1997 gün ve Esas:1994/286 ; Karar: 1997/966 Kararı
Bakanlık ve genel müdürlük müfettişleri dışındaki soruşturma ve denetim elemanlarının görevden uzaklaştırma yetkisine sahip olmadıkları ; ancak bu konuda görevden uzaklaştırmaya yetkili amirlere teklifte bulunabilecekleri.
Vali Yardımcılarının Görevden Uzaklaştırma Tedbiri İçin Karar Yetkisinin Olmadığı Hakkında Danıştay 5.Dairesinin 24/05/1979 gün ve Esas:1976/797 ; Karar :1979/1484 Kararı
Münhasıran Valiye tanınan bir yetkinin(görevden uzaklaştırma)Vali yardımcısına devrinin mümkün olmadığı
Görevden Uzaklaştırma Tedbirini Kanunda Sayılan Kişiler Haricindekiler Tarafından Uygulanamayacağı Hakkında Danıştay 5.Dairesinin 28.05.1985 tarih ve 82/789 esas, 85/1527 sayılı kararı
"Dava dosyasının incelenmesinden Polis Koleji Müdürlüğünde yardımcı hizmetler sınıfında çalışan davacının okul idaresi aleyhine toplu dilekçe vermek ve personeli toplu dilekçe vermeye zorlamak suçunu işlediği gerekçesiyle, hakkında soruşturma açıldığı ve okul müdürü tarafından 17.12.1981 günlü olurla görevden uzaklaştırıldığı anlaşılmaktadır. Bu durumda davacının 657 sayılı kanunun 138.maddesinde sayılan yetkili kişilerce görevden uzaklaştırılması gerekirken bu konuda yetkili olmayan okul müdürü tarafından görevden uzaklaştırılması işleminde mevzuata uyarlık görülmemiştir.”
Memuru Görevden Uzaklaştıran Amirin Sorumluluğuna İlişkin Danıştay Kararları
657 sayılı kanunun 139. maddesine göre memura görevden uzaklaştırma tedbiri uygulanmış ise uzaklaştırmayı izleyen 10 iş günü içinde memur hakkında soruşturmaya başlanması şarttır. Memuru görevden uzaklaştırdıktan sonra memur hakkında derhal soruşturmaya başlamıyan, keyfi olarak veya garaz veya kini dolayısiyle bu tasarrufu yaptığı, yaptırılan soruşturma sonunda anlaşılan amirler, hukuki, mali ve cezai sorumluluğa tabidirler.
Memura Ceza Kovuşturması Açılmış Olması Herhalde Görevden Uzaklaştırmayı Gerektirmeyeceği Hakkında Danıştay 5.Dairesinin 05/12/1977 Esas: 1973/2246 ; Karar: 1977/5771 Kararı
Görevi başında kalmasında sakınca bulunmadığı halde,bir memurun salt ceza kovuşturmasına uğradığı ileri sürülerek görevden uzaklaştırılmasında hizmet gereklerine ve yasanın amacına uyarlık bulunmadığı.
Görevden Uzaklaştırma Tedbirinin Uygulanabilmesi İçin Gerekli İncelemenin Yapılması Gerektiği Hakkında Danıştay 5.Dairesinin 16.02.1966 Esas:1965/6051 ; Karar: 1966/564 Kararı
Vazifede kalması mahsurlu olup olmadığı tetkik olunmadan ihbar üzerine bir memurun işten el çektirilmesi ağır hizmet kusurudur.
Görevden Uzaklaştırılan Memur Hakkında Soruşturmaya Başlama Süresi Hakkında Danıştay 5.Dairesinin .21.12.1978 gün ve Esas:1976/5649 ; Karar :1997/4083 Kararı
Görevden uzaklaştırılan personel hakkında görevden uzaklaştırmayı izleyen 10 iş günü içinde soruşturmaya başlanılması gerektiği.
Görevden Uzaklaştırma Tedbirinin Geçerli Bir Sebebe Dayanması Gerektiği Hakkında Danıştay 5.Dairesinin 25.05.1985 tarih ve 82/811 esas, 83/4210 sayılı Kararı
“görevden uzaklaştırma, ilgililer hakkında yapılacak soruşturmanın esenliğini sağlamak amacıyla uygulanan geçici bir işlem olup, bir memurun görevden uzaklaştırılabilmesi için hakkında soruşturma açılması veya mahkemelerce cezai kovuşturma yapılması ve ilgilinin iş başında kalmasının gördüğü kamu hizmeti bakımından sakıncalı bulunması gerekmektedir.
Görevden Uzaklaştırma Tedbirinin Yapılan Soruşturma İle Alakalı Olması Gerektiği Hakkında Danıştay 5.Dairesinin 19.10.2005 tarih ve 82/811 esas, 83/4210 sayılı kararı
“657 sayılı Yasanın 137. maddesi uyarınca "görevden uzaklaştırma"nın, Devlet kamu hizmetlerinin gerektirdiği hallerde görevi başında kalmasında sakınca görülecek Devlet memurları hakkında alınan ihtiyati bir tedbir olduğu; bakılan davada, davacının Batman İlinde görev yaparken işlediği ileri sürülen "……" eylemiyle ilgili olarak hakkında soruşturma açılmış olmasının ilgilinin Edirne İlindeki görevinden uzaklaştırılmasını gerektiren bir durum olarak değerlendirilmesine yasal olanak bulunmadığı, bu nedenle dava konusu işlemde hukuka uyarlık görülmediği”
Ceza Kovuşturması Sırasında Görevden Uzaklaştırma İle Alakalı Danıştay Kararları
Haklarında mahkemelerce cezai kovuşturma yapılan Devlet memurları da 138 inci maddedeki yetkililer tarafından görevden uzaklaştırılabilirler.
Ceza Soruşturması Devam ettiği sürece görevden Uzaklaştırma Tedbirinin Devam Edeceği Hakkında Danıştay 2 nci Dairesinin 18/11/2013 tarihli ve E:2010/705, K:2013/8371 sayılı kararı
"Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğünde Şef olarak görev yapmakta iken Siirt Cumhuriyet Başsavcılığınca yürütülen bir soruşturma nedeniyle görevden uzaklaştırılan davacı, her ne kadar tahliye edilmiş ise de üzerine atılı bulunan suç nedeniyle hakkında dava konusu işlem tarihi itibariyle ceza yargılamasının devam ettiği görülmekte olup bu husus hakkında araştırma yapmaksızın dava konusu işlemin iptali ve bu işlem nedeniyle davacının uğramış olduğu parasal haklarının davanın açıldığı 29/04/2009 tarihinden itibaren işletilecek yasal faizi ile birlikte davacıya ödenmesine hükmeden İdare Mahkemesi karında hukuki isabet görülmemiştir."
Ceza Kovuşturması Nedeniyle Yapılan Görevden Uzaklaştırmalarda İki Ayda Bir İlgili Durumun Gözden Geçirilmesi Gerektiği Hakkında Danıştay 5. Dairenin E. 1993/422 K. 1995/1015 T. 16.3.1995 Kararı
“ Kamu hizmetinde kalması sakıncalı görülen memur hakkındaki görevden uzaklaştırma işleminin, her iki ayda bir ilgili memurun durumu incelenilerek yeni bir karar vermek suretiyle mevzuata uygun gerçekleştirilmesi gerekirken, yargılamanın sonuçlanması esas alınarak belirsiz bir süreye bağlanması hukuka aykırıdır. “
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı Verilen Memurun Göreve Başlatılması Gerektiği Hakkında Danıştay 5. Dairesinin E. 2009/2547 K. 2012/4980 T. 2.7.2012 Hakkında Karar
657 sayılı yasanın 143 .maddesinde erteleme konusuna yer verilmiş ancak daha sonra ortaya çıkan hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesi durumu düzenlenmemiştir. Ancak 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 231. maddesi uyarınca hükmün açıklanmasının geri bırakılmasının sanık hakkında hukuki sonuç doğurmadığı ve 657 sayılı Kanun'un 143. maddesinde yer alan erteleme kurumuna göre sanığın daha lehinedir. Bu nedenle maaşından her ay kesilen 1/3 oranındaki kesintilerin ilgiliye ödenerek göreve başlatılması gerekir.
Görevden uzaklaştırılan veya görevinden uzak kalan memurların hak ve yükümlülüğü:
657 sayılı yasanın 141. Maddesine göre ; “Görevden uzaklaştırılan ve görevi ile ilgili olsun veya olmasın herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınan memurlara bu süre içinde aylıklarının üçte ikisi ödenir. Bu gibiler bu Kanunun öngördüğü sosyal hak ve yardımlardan faydalanmaya devam ederler. “ Danıştay 5.D 15.02.1985 tarih ve 81/939 esas, 85/392 sayılı kararında “görevden uzaklaştırılan memurlar bu süre içinde aylıklarının üçte ikisinin ödeneceği ve sosyal haklarının devam edeceği” belirtilmiştir.
Görevden uzaklaştırılan memurun maaşının 1/3 ünün kesilmesi dışında, sosyal hak ve yükümlülüklerinde bir kısıtlama veya kayıp olmaz.
657 sayılı yasanın 141.maddesinin madde gerekçesinde “. Memurun, görevinden uzaklaştırılmakla kesin olarak Devlet Memurluğundan çıkarılacağı veya Devlet Memurluğuna engel olabilecek bir hüküm giyeceği belli değildir. Bir taraftan hizmetin selameti için memuru görevinden uzaklaştırmak lüzumu kabul edilirken, öte yandan şüpheli bir sonuç için aylığının tamamen veya kısmen kesmek, onu ve geçindirmeye mecbur olduğu ailesi fertlerini sefalete bırakmak uygun görülmemiş, memurun her türlü hak ve yükümlülükleri devam ettirilmiştir. Memurun görevinden uzakta kaldığı süre ne kadar uzun olursa alınan bu haklar devam edecek hatta yetkili mahkemelerce tutuklanmasına karar verilse bile, tutuklu kaldıkları sürece yine haklarını kaybetmeyeceklerdir. » seklinde açıklamada bulunulmaktadır.
Yasanın 143 üncü maddede sayılan durumların gerçekleşmesi halinde, görevden uzaklaştırılan memurların aylıklarının kesilmiş olan üçte biri kendilerine ödenir ve görevden uzakta geçirdikleri süre, derecelerindeki kademe ilerlemesinde ve bu sürenin derece yükselmesi için gerekli en az bekleme süresini aşan kısmı, üst dereceye yükselmeleri halinde, bu derecede kademe ilerlemesi yapılmak suretiyle değerlendirilir.
Sayıştay Genel Kurulu’nun 03.05.1984 gün ve K. 4388/15 ve yine 12.12.1983 gün ve K.4312/2 sayılı kararlarında; görevden uzaklaştırılan, görevi ile ilgili olsun veya olmasın herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınan memurlara bu süre içinde yan ödeme ve özel hizmet tazminatlarının üçte ikisinin ödenmesi gerektiği belirtilmiştir.
Görevden Uzaklaştırılan Memurun Görevden Uzaklaştırma Tedbiri Sırasında Görev Yeri Değiştirilebileceğine İlişkin Danıştay 5. Dairesinin ."2010/965 Esas Nolu 2013/1163 Karar Nolu Kararı
657 Yasa'da, görevden uzaklaştırmanın Devlet memurları hakkında alınan ihtiyati bir tedbir olduğu, görevden uzaklaştırılanların, aylıklarının üçte ikisinin ödeneceği, bu gibilerin bu Kanunun öngördüğü sosyal hak ve yardımlardan faydalanmaya devam edecekleri düzenlemesine yer verilmiş olup, İdarelerin, 657 sayılı Yasa'nın76. Maddesiyle kendilerine tanınan naklen atama yetkisini bu dönemde kullanamayacaklarına yönelik bir kısıtlama getirilmemiştir. Bu nedenle, dava konusu işlemin, davacının görevden uzak olduğu dönemde kurulmuş olması anılan işlemi sakatlamayacaktır.
Güncelleme Tarihi: 14 Ekim 2019, 15:36
