Geçici Görevli Olunan Günler İçin Fazla Çalışma İzni Ücreti Alınabilir mi?
Bilindiği üzere devlet memuru olarak görev yapan kişilerin mesai dışında yapmış oldukları fazla çalışmalar karşılığında ilgili memurlara fazla mesai ücreti ödenmekte fazla mesai ücreti ödenmeyen durumlar için ise her 8 saatlik çalışma karşılığında 1 gün olmak üzere izin verilmektedir.Memurun memuriyet mahallinde yapmış olduğu fazla çalışmalar ile ilgili olarak verilecek olan izinlerde herhangi bir sıkıntı bulunmaz iken memurun geçici görevli olduğu zamanlarda yapmış olduğu fazla çalışmalar için izin verilip verilmeyeceği hususunda ilgili memurlara geçici görev süresinde geçici görev yolluğu ödenmesi nedeniyle bazı tereddütler yaşanmaktadır.
Kamu kurum ve kuruluşları memura geçici görev yolluğu ödendiği gerekçesi ile fazla çalışma ücreti veya izni vermekte sıkıntılar çıkarabilmektedir.Devlet Personel Başkanlığı görüşü ve mahkeme kararları çerçevesinde ilgili durumu açıklamaya çalışalım.
Fazla çalışmaya ilişkin düzenleme 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda yapılmıştır.
Konuya ilişkin olarak, Kanunun “Fazla çalışma ücreti” başlıklı 178 inci maddesinde;
A) 99 ve 100 üncü maddeler hükümleri uyarınca tespit olunan günlük çalışma saatleri dışında;
a) Salgın hastalık ve tabii afetler gibi olağanüstü hallerin olması (Bu hallerin devamı süresince),
b) Fabrika, atelye, şantiye, işletme gibi yerlerde İş Kanununa tabi olarak işçi çalıştıran kurumlarca hizmetin gereği olarak işçi ile birlikte çalışma saatleri ve günü dışında çalışmanın zorunlu bulunması,
hallerine münhasır olmak üzere, yapılan fazla çalışmalar ücretle karşılanır...
(B) bendinin birinci fıkrasında “Kurumlar gerektiği takdirde personelini günlük çalışma saatleri dışında fazla çalışma ücreti vermeksizin çalıştırabilirler. Bu durumda personele yaptırılacak fazla çalışmanın her sekiz saati için bir gün hesabı ile izin verilir. Ancak, bu suretle verilecek iznin en çok on günlük kısmı yıllık izinle birleştirilerek yılı içinde kullandırılabilir…” denilmiştir.
Mevzuat düzenlemesine göre gerek hafta içi gerek hafta sonu tatil günlerinde yapılan fazla çalışmalar karşılığında ya ücret ödenmesi bunun mümkün olmaması durumunda ise izin verilmesi kanunun bir gereğidir.
Kurumlar açısından tereddüt yaşanan konu ise harcırah ödenen günler için fazla çalışma ücreti ödenip ödenmeyeceği hususunda yaşanmaktadır.
Geçici Görev Harcırahı Ödenen Günler İçin Fazla Mesai Ödemesi Yapılabilir mi?
Yazımız ekinde yer alan mahkeme kararınında anlaşılacağı üzere geçici görev harcırahı fazladan yapılan çalışma karşılığı verilen bir ücret olmayıp harcırah ve fazla çalışma ücretleri birbirinden farklı ödemeler olup geçici görevli olunan yerde yapılan fazla çalışmalar içinde fazla mesai ücreti ödenmesi gerekir.
Örneğin A ilinden İlçeye geçici olarak görevlendirilen bir personel geçici görevli olmuş olduğu yerde normal mesaisini tamamladıktan sonra mesai sonrası yapmış olduğu çalışmalar için fazla çalışma izni alabilecektir.Aynı zamanda ilgili personele geçici görevli olduğu günler için geçici görev yolluğu da ödenecektir.
Geçici Görevlendirmenin Hafta Sonuna Denk Gelmesi ve Fazla Çalışma Yapılması Halinde Fazla Çalışma Ücreti İzni Verilebilir mi?
Geçici görev süresi içinde hafta sonu tatili veya tatil günleri bulunuyorsa bu günlerde yapılan fazla çalışmalar varsa ilgili memura fazla çalışma ücreti veya izni verilmesi gerekmektedir.
Kurs Seminer v.b şekildeki Eğitim Faaliyetlerinde Fazla Çalışma İzni Verilebilir mi?
Yazımız ekinde yer alan DPB görüşünden de anlaşılacağı üzere kurs eğitim semineri v.b etkinler için geçici görevli olanların bu yerlerde bulundukları süreler için fazla çalışma ücreti veya izni almaları mümkün değildir.DPB ilgili görüşünde yapılacak olan fazla çalışmanın memurun yapmış olduğu kadroya ait bir görevin normal günlük çalışma saatleri dışında fiilen yapılması şeklinde tanımlanan fazla çalışma ibaresi kapsamında değerlendirilemeyeceği yönünde görüş vermiştir.
Konuyu örnekle açıklamak gerekirse A ilinden görev yapan Şube Müdürü B iline yine Şube Müdürü olarak geçici görevli olarak görevlendirilmiş ise hem geçici görev harcırahı hemde yapmış ise fazla çalışma ücreti alacak, ancak ilgili şube müdürü A ilinden B iline Kurs için geçici görevli gitmiş ise geçici görev yolluğu alacak fazla çalışma izni veya ücreti alamayacaktır.
Konuya ilişkin Devlet Personel Başkanlığı Görüşü
Özet: Hafta tatili günleri ile resmi tatil günlerinde hizmet içi eğitim seminerine katılan memura, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 178 inci maddesinin (B) fıkrası uyarınca izin verilip verilemeyeceği hk. (17/07/2012-11827) Bakanlığınız Çanakkale Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünde Mühendis olarak görev yapan …’ın, Bakanlığınızca Antalya’da düzenlenen hizmet içi eğitim seminerine katıldığından bahisle, adı geçen personele hafta tatili günleri ile resmi tatile denk gelen günler için her sekiz saat karşılığı bir gün hesabıyla izin verilip verilemeyeceği hususunda Başkanlığımız görüşünü talep eden ilgi yazı incelenmiştir.
Bilindiği üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Çalışma saatleri” başlıklı 99 uncu maddesinde; “Memurların haftalık çalışma süresi genel olarak 40 saattir. Bu süre Cumartesi ve Pazar günleri tatil olmak üzere düzenlenir. Ancak özel kanunlarla yahut bu kanuna veya özel kanunlara dayanılarak çıkarılacak tüzük ve yönetmeliklerle, kurumların ve hizmetlerin özellikleri dikkate alınmak suretiyle farklı çalışma süreleri tespit olunabilir. Bakanlar Kurulu, yurt dışı kuruluşlarda hizmetin gerektirdiği hallerde, hafta tatilini Cumartesi ve Pazardan başka günler olarak tespit edebilir.” hükmü ve “Günlük çalışma saatlerinin tesbiti” başlıklı 100 üncü
maddesinde; “Günlük çalışmanın başlama ve bitme saatleri ile öğle dinlenme süresi, bölgelerin ve hizmetin özelliklerine göre merkezde Başbakanlık Devlet Personel Başkanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca, illerde valiler tarafından tesbit olunur. Ancak özürlüler için; özür durumu, hizmet gerekleri, iklim ve ulaşım şartları göz önünde bulundurulmak suretiyle günlük çalışmanın başlama ve bitiş saatleri ile öğle dinlenme süreleri merkezde üst yönetici, taşrada mülki amirlerce farklı belirlenebilir. Memurların yürüttükleri hizmetin özelliklerine göre, bu madde uyarınca tespit edilen çalışma saat ve süreleri ile görev yerlerine bağlı olmaksızın çalışabilmeleri mümkündür. Bu hususa ilişkin usûl ve esaslar, Devlet Personel Başkanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca belirlenir.” hükmü yer almaktadır.
Diğer taraftan, mezkur Kanunun “Fazla çalışma ücreti” başlıklı 178 inci maddesinde; “A) 99 ve 100 üncü maddeler hükümleri uyarınca tespit olunan günlük çalışma saatleri dışında;
a) Salgın hastalık ve tabii afetler gibi olağanüstü hallerin olması (Bu hallerin devamı süresince),
b) Fabrika, atelye, şantiye, işletme gibi yerlerde İş Kanununa tabi olarak işçi çalıştıran kurumlarca hizmetin gereği olarak işçi ile birlikte çalışma saatleri ve günü dışında çalışmanın zorunlu bulunması, hallerine münhasır olmak üzere, yapılan fazla çalışmalar ücretle karşılanır.
Yukarıda sayılan hallerde yaptırılacak fazla çalışmanın süresi ve saat başına ödenecek ücret Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenir
B) Kurumlar gerektiği takdirde personelini günlük çalışma saatleri dışında fazla çalışma ücreti vermeksizin çalıştırabilirler. Bu durumda personele yaptırılacak fazla çalışmanın her sekiz saati için bir gün hesabı ile izin verilir. Ancak, bu suretle verilecek iznin en çok on günlük kısmı yıllık izinle birleştirilerek yılı içinde kullandırılabilir. Fazla çalışmanın uygulama esas ve usulleri Devlet Personel Başkanlığı ile Maliye Bakanlığınca müştereken belirlenir.” düzenlemesi yapılmıştır.
Ayrıca, günlük çalışma saatleri dışında yapılacak fazla çalışmanın uygulanmasına ilişkin esasları düzenlemek amacıyla 13/3/1975 tarihli ve 15176 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe konulan “Fazla Çalışmanın Uygulama Esaslarını Gösterir Yönetmelik”in 3 üncü maddesinde; Devlet memurlarının, genel olarak haftalık çalışma süresi olan 40 saatin üstünde yaptıkları çalışmanın fazla çalışma olduğu, 4 üncü maddesinde ise; fazla çalışmanın ücretle karşılanabilmesi için memurun kadrosuna ait görevini normal günlük çalışma saatleri dışında fiilen yapması gerektiği belirtilmiştir.
Yukarıdaki hüküm ve açıklamalar çerçevesinde; adı geçen personelin katılmış olduğu hizmet içi eğitim seminerinin, kadroya ait bir görevin normal günlük çalışma saatleri dışında fiilen yapılması şeklinde tanımlanan fazla çalışma ibaresi kapsamında değerlendirilemeyeceği düşünüldüğünden, ilgiliye hafta tatili günleri ile resmi tatile denk gelen günler için her sekiz saat karşılığı bir gün hesabıyla izin verilmesinin mümkün bulunmadığı mütalaa edilmektedir.
T.C
YARGITAY
22. HUKUK DAİRESİ
Esas No. 2018/637
Karar No. 2018/6297
Tarihi: 08.03.2018
HARCIRAH KANUNUNA GÖRE ÖDENEN GEÇİCİ GÖREV YOLLUKLARININ FAZLA ÇALIŞMA OLARAK KABUL EDİLEMEYECEĞİ
GÜNLÜK ÇALIŞMA SÜRELERİ VE HAFTALIK ÇALIŞMA SÜRELERİNİN BELİRLENEREK FAZLA ÇALIŞMANIN HESAPLANMASININ GEREKMESİ
ÖZETİ: Öncelikle 6245 sayılı Harcırah Kanunu madde 39'a göre ödenen geçici görev yollukları fazla çalışma karşılığı olarak ödenmemektedir. Bu nedenle fazla çalışma alacağı olup olmadığının belirlenmesinde dikkate alınması hatalıdır. Bu kabul ve her hafta normal mesainin hafta için 5 gün 08.00-17.00, Cumartesi günleri 08.00-13.00 olduğu esasına göre ve taşıt görev emri bulunan günler için bu belgelerdeki mesaiye erken giriş ve mesaiden geç çıkışlar da eklenerek günlük çalışma süresi bulunup ara dinlenme süresinin düşümü ile haftalık 45 saati yada günlük 11 saati aşan çalışma olup olmadığı belirlenerek sonuca gidilmelidir. Bir başka deyişle, hesaplama yapılırken taşıt görev emirlerinin düzenlendiği günler için örneğin göreve saat 10.00 da çıkılmış ise bile mesainin saat 8.00 de başladığı kabul edilerek ve taşıt görev emirlerindeki dönüş saati mesai bitimi olan 17.00 öncesi ise mesai bitimi 17.00 olarak, dönüş saati mesai bitiminden sonra örneğin 19.00 ise taşıt görev emrindeki 19.00 olan bu dönüş saati esas alınarak günlük ve haftalık çalışma süresi her hafta için ayrı ayrı hesaplanmalıdır.
DAVA: Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu
anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi M. Hacıoğlu tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Davacı isteminin özeti: Davacı vekili, müvekkilinin geçici görev ile gün içinde arazi çalışmalarına gönderildiğini ve işyerine dönüşünün mesai bitişinden sonraya rastladığını, bazen geçici görevle il dışına gönderildiğini, geçici görevlendirildiği zamanlarda araç görev kağıdı ve taşıt görev emri düzenlendiğini, davacının söz konusu görevlendirilmeleri sırasında yapmış olduğu fazla çalışma ve hafta tatili ile genel tatil günleri çalışmaları için herhangi bir ödeme yapılmadığını, davacı ile aynı konumda bulunan orman işçisinin kazada vefatı sonrası mirasçıları tarafından açılan Yalova İş Mahkemesinin 2007/160 esas-2008/113 karar sayılı dosyasında fazla mesai ve hafta tatili ile genel tatil ücretlerinin ödenmesine karar verildiğini öne sürerek davacının işe girdiği tarihten bu güne kadar ödenmeyen fazla çalışma, hafta tatili ve genel tatil ücretinin davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı cevabının özeti: Davalı vekili; davacının büro elemanı olarak çalıştığını, alacaklarının tamamının ödendiğini, ulusal bayram ve genel tatil alacağının olmadığını, izinlerinin kullandırıldığını, ücreti ödenmeyen, kullanılmamış izninin olmadığını ve izinlere ilişkin ödemenin yapılmış olduğu bordro kayıtlarından, puantaj kayıtlarından anlaşılabileceğini, davacının hiçbir ücret alacağı bulunmadığını savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Yerel Mahkeme kararının özeti: Mahkemece, toplanan delillere ve bilirkişi raporuna göre, davanın reddine karar verilmiştir.
Temyiz: Karar davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Gerekçe:
1-Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davacının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz
itirazlarının reddine,
2-Davacı işçinin fazla mesai çalışması yapıp yapmadığı konusunda taraflar arasında uyuşmazlık bulunmaktadır. Fazla çalışma yaptığını iddia eden işçi bu iddiasını ispatla yükümlüdür. Ücret bordrolarına ilişkin kurallar burada da geçerlidir. İşçinin imzasını taşıyan bordro sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğindedir. Bir başka anlatımla bordronun sahteliği ileri sürülüp kanıtlanmadıkça, imzalı bordroda görünen fazla çalışma alacağının ödendiği varsayılır. Fazla çalışmanın ispatı konusunda işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları delil niteliğindedir. Ancak, fazla çalışmanın yazılı belgelerle kanıtlanamaması durumunda tarafların, tanık beyanları ile sonuca gidilmesi gerekir. Bunun dışında herkesçe bilinen genel bazı vakıalar da bu noktada göz önüne alınabilir. İşçinin fiilen yaptığı işin niteliği ve yoğunluğuna göre de fazla çalışma olup olmadığı araştırılmalıdır. İmzalı ücret bordrolarında fazla çalışma ücreti ödendiği anlaşılıyorsa, işçi tarafından gerçekte daha fazla çalışma yaptığının ileri sürülmesi mümkün değildir. Ancak, işçinin fazla çalışma alacağının daha fazla olduğu yönündeki ihtirazi kaydının bulunması halinde, bordroda görünenden daha fazla çalışmanın ispatı her türlü delille yapılabilir. Bordroların imzalı ve ihtirazi kayıtsız olması durumunda, işçinin bordroda belirtilenden daha fazla çalışmayı yazılı belge ile kanıtlaması gerekir. İşçiye bordro imzalatılmadığı halde, fazla çalışma ücreti tahakkuklarını da içeren her ay değişik miktarlarda ücret ödemelerinin banka kanalıyla yapılması durumunda, ihtirazi kayıt ileri sürülmemiş olması, ödenenin üzerinde fazla çalışma yapıldığının yazılı delille ispatlanması gerektiği sonucunu doğurmaktadır. Somut olayda, hükme esas alınan bilirkişi raporunda, taşıt görev emirleri düzenlenen günlerde geçici görev yollukları düzenlenip ödendiği bir nevi fazla çalışmanın da karşılanmış olduğu, davacının normal koşullarda haftanın 5 gününde 08:00-17:00, Cumartesi günleri de 08:00- 13:00 saatleri arasında çalıştığı ve fazla mesai yapılmadığı, dosyaya sunulan kayıtlara göre örneğin işyeri merkezi dışına saat 09:00-10:00 gibi gönderilen davacının dönüşünün 18:00-19:00’a sarkmasının fazla mesai yaptığını göstermediği, günde 11 saat haftada 45 saati aşan çalışma olmadığı belirtilmiş ise de, hesaplama yöntemi hüküm kurmaya ve denetime elverişli değildir. Öncelikle 6245 sayılı Harcırah Kanunu madde 39'a göre ödenen geçici görev yollukları fazla çalışma karşılığı olarak ödenmemektedir. Bu nedenle fazla çalışma alacağı olup olmadığının belirlenmesinde dikkate alınması hatalıdır. Bu kabul ve her hafta normal mesainin hafta için 5 gün 08.00-17.00, Cumartesi günleri 08.00-13.00 olduğu esasına göre ve taşıt görev emri bulunan günler için bu belgelerdeki mesaiye erken giriş ve mesaiden geç çıkışlar da eklenerek günlük çalışma süresi bulunup ara dinlenme süresinin düşümü ile haftalık 45 saati yada günlük 11 saati aşan çalışma olup olmadığı belirlenerek sonuca gidilmelidir. Bir başka deyişle, hesaplama yapılırken taşıt görev emirlerinin düzenlendiği günler için örneğin göreve saat 10.00 da çıkılmış ise bile mesainin saat 8.00 de başladığı kabul edilerek ve taşıt görev emirlerindeki dönüş saati mesai bitimi olan 17.00 öncesi ise mesai bitimi 17.00 olarak, dönüş saati mesai bitiminden sonra örneğin 19.00 ise taşıt görev emrindeki 19.00 olan bu dönüş saati esas alınarak günlük ve haftalık çalışma süresi her hafta için ayrı ayrı hesaplanmalıdır. Mahkemece belirtilen yönleri kapsayacak şekilde alınacak denetime elverişli ek rapor ve tüm dosya kapsamına göre davacının fazla çalışma yapıp yapmadığı belirlenmeli ve fazla çalışma yapıldığının tespiti halinde tüm çalışma döneminin kayıtlar ile ispatlanmadığı dikkate alınarak uygun makul bir oranda indirim yapılması gerektiği gözetilmelidir. Bu yönler üzerinde durulmadan yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 08.03.2018 gününde oy
birliğiyle karar verildi.
