AFFA UĞRAMIŞ CEZALARIN MEMURİYETE ETKİSİ
“Özünde siyasi bir işlem olan af, devletin suçluyu cezalandırmaktan veya verilen cezayı yerine getirmekten vazgeçmesidir” Hukukumuzda genel af ve özel af şeklinde iki türlü af öngörülmüştür. Genel af; ceza mahkûmiyetini bütün sonuçları ile ortadan kaldırmasına karşın özel affın böyle bir sonucu yoktur. Memur olabilme ehliyetinin, memuriyete atanma ve memuriyetin devamı sırasında taşınması gerekir. Bu şartların bazı suç ve cezalar için af müessesesi ile sağlanması mümkündür. Genel af memur olma ehliyetini kazandırmasına karşın özel af ceza mahkûmiyetinin kanuni neticelerini etkilemez.
Zira yeni TCK’nın 65/3. fıkrasına göre cezaya bağlı olan veya hükümde belirtilen hak yoksunlukları, özel affa rağmen etkisini devam ettirmektedir. Ancak 657 sayılı DMK’nın 48/A–5. alt bentte tek tek sayılmış olan; devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûm olanların suç ve cezaları affa uğramış olsa dahi memur olamazlar ve memur iken böyle bir suçtan hüküm giyenlerin memuriyetine son verilir. Kanun bu düzenleme ile genel ya da özel af ayrımı yapmamıştır.
Genel af; “kamu davasını, hüküm olunmuş ise cezaları ve mahkûmiyetin tüm neticelerini kaldıran bir yasama işlemi olarak karşımıza çıkmaktadır Genel af sonucu, mahkûmiyetin neticesi olan bütün ehliyetsizlikler ortadan kalkar. Özel af; ise kesinleşmiş bir cezayı kaldıran, hafifleten ya da daha hafif bir cezaya çeviren bir atıfet müessesesidir. Özel affın cezai neticelere etkisi yoktur. Yeni bir suç işlenmesi durumunda, tekerrür, tecil gibi uygulamalara esas alınmaktadır. Feri ve mütemmim cezalar ise varlığını muhafaza etmektedir. Ayrıca “özel afta, mahkûmiyet varlığını korur ve bunun sonucu olarak her türlü ehliyetsizlik hali devam eder”. Bunun sonucu olarak, eski ceza hukuku sistemimizde özel affa uğramış bir hükümlünün memur olabilmesi için memnu haklarını mahkeme kararı ile almış olması gerekirdi. Ancak yeni ceza sisteminde ceza ile bağlantılı yasaklılıklar ceza süresiyle sınırlı olduğundan hükmün tamamen infazının ardından memur olma ehliyetini yeniden kazanır. Ancak sayılan suçlar bakımından yasaklılık devam eder. Özel ceza kanunlarına göre verilmiş ya da verilen cezalar bakımından Adli Sicil Kanunu’nun 13. maddesinin A fıkrasına göre yine memnu hakların iadesi yoluna gidilerek memur olma ehliyeti tekrar kazanılabilir.
Sonuç olarak; DMK.48/A-5. alt bentte tek tek sayılan suçlardan hüküm giyenler genel ya da özel affa uğramış olsalar dahi memur olamazlar. Ancak bunların dışında bir suçtan dolayı hüküm giymiş ve genel affa uğramış olanlar memur olabilme ehliyetini kazanırlar
