Kişilerden alacaklar hesabına alınan kişi borçlarına vergiler dahil edilebilir mi?

Fazla Ve Yersiz Ödemelerde Kişilerden Alacaklar Hesabına Vergi Kesintileri Dahil Edilmelimidir. Kişilerden alacaklar hesabına alınan kişi borçlarına vergiler

Kişilerden alacaklar hesabına alınan kişi borçlarına vergiler dahil edilebilir mi?

Fazla Ve Yersiz Ödemelerde Kişilerden Alacaklar Hesabına Vergi Kesintileri Dahil Edilmelimidir. Kişilerden alacaklar hesabına alınan kişi borçlarına vergiler dahil edilebilir mi?

Kişilerden alacaklar hesabına alınan kişi borçlarına vergiler dahil edilebilir mi?

Fazla Ve Yersiz Ödemelerde Kişilerden Alacaklar Hesabına Vergi Kesintileri Dahil Edilmelimidir

Memurlara ödenen fazla ve yersiz ödemelerin tahsilinde 16 Sıra numaralı “Kişilerden Alacaklar” konulu Muhasebat Genel Müdürlüğü Tebliği’ne göre işlem yapılmaktadır. Kişilerden alacaklar hesabına alınacak olan tutarlar hesaplanırken  ödeme esnasında kesilen vergilerinde kişi borcu hesaplamasında dikkate alınıp alınmayacağı tereddüt konusu olmaktadır.

Bilindiği üzere 16 Sıra numaralı “Kişilerden Alacaklar” konulu Muhasebat Genel Müdürlüğü Tebliği’ne göre ;

1- Bütçe içi ve bütçe dışı işlemlerden doğan yersiz, fazla ve haksız ödemeler,

2- Çalınan, kaybedilen veya zimmete geçirilen ya da yersiz ve kanunsuz harcanan ayniyat bedelleri,

3- Mecburi hizmet kaydıyla okutulan, staj için yurt dışına gönderilen öğrenci, öğretmen, memur, araştırma görevlisi ve benzerlerinden başarılı olamayan veya herhangi bir şekilde akdini ihlal edenler için yapılan harcamalardan geri alınması gereken tutarlar,

4- Kendilerinin muhafazası altında bulunan nakit, menkul kıymet, pul ve değerlerden çalınan, kaybedilen veya zimmete geçirilenler,

5- Kendilerine sayman nam ve hesabına tahsil yetkisi verilenlerin tahsil ettikleri paralardan zimmete geçirilenler,

6- Yukarıda sayılanlar için tahakkuk ettirilecek faizler ile Bakanlıkça kişilerden alacaklar hesabında izlenmesi gerektiği bildirilenler,

kişilerden alacaklar konusunu oluşturmaktadır.

Devlet memurları kamu hizmeti ifası ile mükellef olup bunun karşılığında çeşitli ödemeler almaktadır. Bu ödemeler ilgili mevzuatlarında aylık, zam ve tazminatlar, ek ders, geliştirme ödeneği vs. olarak çeşitli adlar altında belirtilmiştir. Mali haklara ilişkin mevzuatların fazla, karmaşık ve yoruma muhtaç olmasından dolayı zaman zaman idare tarafından hatalı yorum yapılmak suretiyle personele olması gerekenden fazla ödemeler yapılabilmektedir. Söz konusu bu fazla veya yersiz ödeme, çeşitli idari mevzuatlarda kamu zararı olarak değerlendirilmiş olup geri alımda uygulanacak usullerin yanı sıra geri alınacak tutar ve faizin hesaplanacağı süre de değişkenlik göstermektedir.

5018 sayılı Yasanın 71 nci maddesinde “Kamu zararı; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır” şeklinde tanımlanmış ve

Kamu zararının belirlenmesinde;

a) İş, mal veya hizmet karşılığı olarak belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması,

b) Mal alınmadan, iş veya hizmet yaptırılmadan ödeme yapılması,

c) Transfer niteliğindeki giderlerde, fazla veya yersiz ödemede bulunulması,

d) İş, mal veya hizmetin rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla alınması veya yaptırılması,

e) İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde

yapılmaması,

f) (Mülga:22/l2/2005-5436/1Omd.)

g) Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması,

Esas alınır. ” denilmiştir.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerine göre kamu görevlilerine yapılan fazla ve yersiz ödemelerin geri alınmasında idareler tarafından 5018 sayılı Kanun hükümleri ve 16 Sıra numaralı “Kişilerden Alacaklar” konulu Muhasebat Genel Müdürlüğü Tebliği hükümleri uygulanmaktadır. Ancak kişilerden alacaklar hesabının uygulanmasında söz konusu alacağın vergi kesintileri düşüldükten sonra kalan tutar üzerinden mi yoksa ilgili ödeme sırasında bütçeye gider olarak yansıtılan kesintisiz tutar üzerinden mi yapılması gerektiği konusunda idareler nezdinde uygulama birliği olmadığı olmadığı ve ihtilafların bulunduğu görülmektedir.

Konu ile ilgili mevzuat hükümlerine bakıldığında ise Sayıştay Genel Kurulunun 12.02.1981 tarih ve 4107/1 sayılı kararında, "Sayıştay denetimine giren idare ve kurumların saymanlık hesaplarının incelenmesi sonunda saptanan mevzuata aykırı ödemelerden genel bütçeli dairelere ilişkin bulunanların, vergi kesintileri düşüldükten sonra kalan tutarlar üzerinden; katma bütçeli dairelerle diğer kuruluşlara ilişkin olanların ise, bütçelere gider olarak kaydedilen kesintisiz tutaralar üzerinden hesaplanması gerektiğine...” şeklinde karar verildiği görülmektedir. Yine ilgili karara 16 Sıra numaralı “Kişilerden Alacaklar” konulu Muhasebat Genel Müdürlüğü Tebliği’nde atıfta bulunulmuştur. Anılan tebliğde “Ayrıca, kişilerden alacaklar hesabına alınacak tutarın, Sayıştay Genel Kurulunun 12/2/1981 tarihli ve 4107/1 sayılı Kararı uyarınca, Sayıştay denetimine giren idare ve kurumların saymanlık hesaplarının incelenmesi sonunda saptanan mevzuata aykırı ödemelerden genel bütçeli dairelere ilişkin bulunanların, vergi kesintileri düşüldükten sonra kalan tutarlar üzerinden; katma bütçeli dairelerle diğer kuruluşlara ilişkin olanların ise, bütçelerine gider olarak kaydedilen kesintisiz tutarlar üzerinden hesaplanması gerekmektedir” denilerek Genel Bütçeli idareler dışında kalan idarelerin kişiler alacaklar hesabına alınacak tutarda brüt tutar üzerinden hesaplama yapması gerektiği vurgulanmaktadır.

Konu ile ilgili Sayıştay Temyiz Kurulu’nun 04.12.2019 tarih ve 46986 tutanak numaralı “Belediye ve bağlı İdarelere” ait kararında sorumlular tarafından “ Daire Kararında ve Temyiz Kurulu Kararında brüt ...TL giyim yardımı ödemesinin tazminine karar verildiğini, BELİRTİLDİĞİ GİBİ BU RAKAMIN BRÜT ÖDEME olduğunu, bu miktarın ahizlere ödenmediğini, bu rakamdan ... TL damga ve gelir vergisi kesildiğini ve Maliye Hazinesine (Vergi Dairesi) yatırıldığını, bu ödemelerin de kamu zararı olarak kabul edilmesinin mümkün olmadığını, bu nedenle de verilen kararda hesap hatası olduğunu ve kararın düzeltilmesi gerektiği” şeklinde savunmada bulunulmuşsa da “ Sorumlular temyiz aşamasındaki iddialarından farklı olarak, Sorguda, Daire Kararında ve Temyiz Kurulu Kararında brüt ...TL giyim yardımı ödemesinin tazminine karar verildiğini, bu rakamın brüt ödeme olduğunu, bu miktarın ahizlere ödenmediğini, bu rakamdan ... TL damga ve gelir vergisi kesildiğini ve Maliye Hazinesine (Vergi Dairesi) yatırıldığını, bu ödemelerin de kamu zararı olarak kabul edilmesinin mümkün olmadığını, bu nedenle de verilen kararda hesap hatası olduğunu ve kararın düzeltilmesi gerektiğini ifade etmişlerse de;

Sayıştay Genel Kurulunun 12.02.1981 tarih ve 4107/1 sayılı kararında,

"Sayıştay denetimine giren idare ve kurumların saymanlık hesaplarının incelenmesi sonunda saptanan mevzuata aykırı ödemelerden genel bütçeli dairelere ilişkin bulunanların, vergi kesintileri

düşüldükten sonra kalan tutarlar üzerinden; katma bütçeli dairelerle diğer kuruluşlara ilişkin olanların ise, bütçelere gider olarak kaydedilen kesintisiz tutaralar üzerinden hesaplanması gerektiğine...” şeklinde karar verilmiştir.

Maliye Bakanlığı, Muhasebat Genel Müdürlüğünün, 20.02.2004 tarih ve 25379, 1. mükerrer sayılı Resmi Gazete’ de Yayımlanan (Sıra No: 16) Genel Tebliğinde de, konuya ilişkin uygulamanın nasıl yapılacağı izah edilmektedir. Sonuç olarak iddia edildiğinin aksine kararda hesap hatası bulunmamaktadır” denilerek bu savunmalar yerinde görülmemiştir.

Yukarıda ayrıntılı şekilde izah edildiği üzere “Kişilerden Alacaklar” hesabına alınacak tutarların hesaplanmasında Sayıştay Genel Kurulunun 12.02.1981 tarihli ve 4107/1 sayılı Kararı ve 16 Sıra numaralı Kişilerden Alacaklar Tebliği hükümlerine göre genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri tarafından yapılan fazla ödemeler hesaplanırken, fazla tahakkuk ettirilen tutardan gelir ve damga vergisi kesintileri düşülmesi gerekmektedir. Diğer idarelerde ise, bütçelerine gider olarak kaydedilen kesintisiz tutarlar dikkate alınmalıdır. Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri dışındaki diğer idarelerce, ilgili vergi dairesine fazla ve yersiz ödenen gelir ve damga vergisi tutarları için, vergi dairesinden ret ve iade talebinde bulunulabileceği gibi henüz vergi dairesine ödenmemesi durumunda kişinin borcuna mahsuben ret ve iade edilebilir.

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                     Samet IŞIK 

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                       Mali Hizmetler Uzmanı 

YORUM EKLE