Sosyal denge tazminatından SGK kesintisi yapılmalı mı?

Soru: "Belediyemizde çeşitli birimlerde sözleşmeli personel statüsünde çalışan personelimiz bulunmaktadır. Bu personele maaş dışında sosyal denge tazminatı ödemesi de yapmaktayız. Sosyal denge tazminatı ödemelerinden sigorta kesintisi yapmıyoruz. Yapmamız gerekiyor mu?"

Cevap: Belediyelerimizden sosyal denge tazminatından sosyal güvenlik kesintisi yapılıp yapılmayacağı konusunda sıklıkla sorular almaktayız. Kimi belediye personeli sosyal denge tazminatı ödemesinin sigorta matrahına dahil edilmemesi gerektiğini, ancak maaşından sosyal güvenlik kesintisi yapıldığını ifade ederek ne yapması gerektiğini sorarken kimi personel de sosyal denge tazminatından sigorta kesintisi yapılmadığını, bu hususun ilerde sorumluluk doğurup doğurmayacağını sormaktadır.

Bu hususta, Sayıştay Temyiz Kurulu Kararları ve mahalli idarelerin denetim raporlarında sosyal denge tazminatı ödemelerinin SGK matrahına dahil edilmesi gerektiği belirtilmektedir. Bu kararlara katılmamakla birlikte idarelerin sorumluluk altına girmemeleri için sosyal güvenlik ödemelerinden SGK kesintisi yapmalarının daha doğru olacağını düşünüyoruz.

Sayıştay'ın en son yayımlamış olduğu belediye denetim rapolarından konuya ilişkin örnek bir bulgu maddesi aşağıda yer almaktadır.

"Sözleşmeli Personele Yapılan Sosyal Denge Tazminatı Ödemelerinin Prime Esas Kazanca Dâhil Edilmemesi

.....Belediyesinin Sosyal Güvenlik Kurumuna ödenen prim giderlerinin incelenmesi sonucunda; sözleşmeli personele yapılan sosyal denge tazminat ödemelerinin prime esas kazanca dâhil edilmediği, bu suretle işveren ve işçi hisselerinin eksik hesaplandığı tespit edilmiştir.

5393 sayılı Belediye Kanununun 49’uncu maddesinde, sözleşmeli personel hakkında bu Kanunla düzenlenmeyen hususlarda vize şartı aranmaksızın 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4’üncü maddesinin (b) fıkrasına göre istihdam edilenler hakkındaki hükümlerin uygulanacağı belirtilmiştir.

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun "Prime esas kazançlar" başlıklı 80'inci maddesinde;

"4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların prime esas kazançları aşağıdaki şekilde belirlenir.

Prime esas kazançların hesabında;

Hak edilen ücretlerin,

Prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan o ay içinde yapılan ödemelerin ve işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen tutarların,

İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yukarıdaki (1) ve (2) numaralı alt bentlerde belirtilen kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemelerin,

brüt toplamı esas alınır.

Ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30’unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz.

(b) bendinde belirtilen istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemeler prime esas kazanca tabi tutulur.

Diğer kanunlardaki prime tabi tutulmaması gerektiğine dair muafiyet ve istisnalar bu Kanunun uygulanmasında dikkate alınmaz...." denilmektedir.

Yukarıdaki mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinde, 5510 sayılı Kanunun “Prime esas kazançlar” başlıklı 80’inci maddesinin birinci fıkrasında Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların prime esas kazançları hakkında açıklamalara yer verilmiş, (a) bendinin (2) numaralı alt bendinde prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakın prime esas kazanç hesabına dâhil edilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Fıkranın (b) bendinde istisna hükümleri açıklanmış, (c) bendinde ise bu istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemelerin prime esas kazanca tabi tutulacağı hüküm altına alınmıştır. Dolayısıyla 5510 sayılı Kanunda sayılan ve Kanun’un yürürlük tarihinden sonra çıkan başka bir Kanun veya Kanun Hükmünde Kararname ile getirilen istisnalar dışında sözleşmeli personele yapılan tüm ödemeler prime esas kazanca dâhil edilecektir.

Belediye ve bağlı kuruluşlarda çalışan sözleşmeli personele temel olarak üç çeşit ödeme yapılmaktadır. Bunlar; sözleşme ücreti, ek ödeme ve sosyal denge ödemesidir. Sözleşme ücretinin prime esas kazanca dâhil olduğu konusunda herhangi bir tereddüt bulunmamaktadır. 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin Ek 9’uncu maddesi uyarınca ödenen ek ödeme hakkında ise aynı maddenin dokuzuncu fıkrası ile istisna hükmü getirilmiş ve bu ödemenin prime esas kazanç tutarına dâhil edilmeyeceği hüküm altına alınmıştır.

Sonuç olarak sosyal denge tazminat ödemesi 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Ek 15’inci maddesinde düzenlenmiştir. Ne söz konusu maddede ne de bu maddede atıf yapılan 4688 sayılı Kanunun ilgili maddelerinde bu ödemenin prime esas kazancın tespitinde istisna edildiğine dair bir hüküm mevcuttur. Bu nedenle sözleşmeli personele yapılan sosyal denge tazminatı ödemelerinin prime esas kazancın tespitinde dikkate alınarak prim matrahına eklenmesi gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; "Başkanlığınız denetçilerince 2018 yılı mali denetiminde,Sosyal Güvenlik Kurumuna ödenen prim giderlerinin incelenmesi sonucunda; sözleşmeli personele yapılan sosyal denge tazminat ödemelerinin prime esas kazanca dâhil edilmediği, bu suretle işveren ve işçi hisselerinin eksik hesaplandığı denetim bulgusunun 13’üncü maddesine konu edilmiştir.

Sözleşmeli personele yapılan sosyal denge tazminat ödemelerinin prime esas kazanca dâhil edilmediği, bu suretle işveren ve işçi hisselerinin eksik hesaplandığı konusu hakkında İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürlüğünün cevabi yazısında aynen;

“5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 49 ncu maddesi çerçevesinde çalıştırılmakta olan sözleşmeli personele; 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun “Prime esas kazançlar” başlıklı 80 inci maddesi, ayrıca 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Ek 15 inci maddesinde belirtilen hükümler doğrultusunda iş ve işlemler yürütülmektedir.” denilmektedir." demektedir.

Sonuç olarak: Kamu idaresi cevabında, bulgumuzda belirtilmiş olan mevzuat hükümleri doğrultusunda işlemlerin yapıldığı belirtilmiştir. Ancak rapor cevabının eki belgelerinde düzeltme işlemlerine ilişkin herhangi doküman bulunmamaktadır. Sözleşmeli personele yapılan sosyal denge tazminat ödemelerinin işveren ve işçi hisselerinin eksik hesaplanmaması için prime esas kazanca dâhil edilmesi gerekmektedir. Bulgu konusu husus sonraki denetimlerde takip edilecektir.

Bu yazının tüm hakları www.mevzuatinyeri.com a  aittir.. ” www.mevzuatinyeri.com” şeklinde aktif link verilmesi kaydıyla içerik kullanılabilir. Link vermeden yapılan alıntılar için yasal takip yapılacaktır