İhale komisyonu üyelerine ilave sosyal denge tazminatı ödenebilir mi?

Sayıştay Temyiz Kurulu, mahalli idarelerde ihale komisyonlarında görevlendirilen personele sosyal denge tazminatı tavan oranını aşmamak kaydıyla ilave sosyal denge tazminatı ödenebileceği yönünde karar verdi.

Konu: İhale komisyonu üyesi olan kişilere yapılan sosyal denge ödemesinde mevzuatta öngörülen sınır aşılarak ödeme yapılması

4-14 sayılı İlamın 4. Maddesi ile, ... Belediyesi ile ... Sendikası (...) arasında imzalanan ve 01.01.2017 – 31.12.2018 tarihleri arasını kapsayan sözleşme ile ihale komisyonu üyesi olan kişilere yapılan sosyal denge ödemesinde mevzuatta öngörülen sınır aşılarak ödeme yapılması neticesinde … TL’ye tazmin hükmü verilmiştir.

Sorumlular İlamın 1,2,3 ve 4. maddeleri için ortak temyiz dilekçesi göndermişlerdir.

Başsavcılık tarafından İlamın 1,2,3 ve 4. maddeleri için ortak mütalaa verilmiştir.

Dosyadaki mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra;

GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ

14 sayılı İlamın 4. Maddesi ile, ... Belediyesi ile ... Sendikası (...) arasında imzalanan ve 01.01.2017 – 31.12.2018 tarihleri arasını kapsayan sözleşme ile ihale komisyonu üyesi olan kişilere yapılan sosyal denge ödemesinde mevzuatta öngörülen sınır aşılarak ödeme yapılması neticesinde ... TL’ye tazmin hükmü verilmiştir.

375 sayılı KHK’nin 04.04.2012 tarih ve 6289 sayılı Kanun'la eklenen Ek 15’inci maddesinde;

“Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebilir. Sosyal denge tazminatının ödenebilecek aylık tutarı, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununa göre yapılan toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarı geçmemek üzere ilgili belediye ve il özel idaresi ile ilgili belediye ve il özel idaresinde en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikası arasında anılan Kanunda öngörülen hükümler çerçevesinde yapılabilecek sözleşmeyle belirlenir” hükmü yer almaktadır.

Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2016 ve 2017 Yıllarını Kapsayan 3 üncü Dönem Toplu Sözleşmenin Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme başlıklı Dördüncü Bölümünün 1’inci maddesinin birinci fıkrasında ise;

“Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine,4688 sayılı Kanunun 32 inci maddesinde yer alan usul ve esaslar çerçevesinde ödenebilecek sosyal denge tazminatı aylık tavan tutarı en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil) %100’üdür. Sosyal denge tazminatının verilmesi yönünde yapılabilecek sözleşmelerde, tavan tutarı aşmamak kaydıyla ödenebilecek tazminatın aylık tutarı, görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre farklı olarak belirlenebilir.” düzenlemesi yapılmıştır.

... Belediye Başkanlığı ile ...arasında 30.12.2016 tarihinde imzalanan ve 01.01.2017-31.12.2018 tarihleri arasında geçerli olan sözleşmenin “Mali Haklar” başlıklı Altıncı Bölümünde,

“MADDE 22-İYİLEŞTİRME ZAMMI

... üyesi çalışanlara almakta oldukları aylıklarına ilave olarak her ayın 15'inde 657 sayılı Devlet Memuru ve sözleşmeli personele aylık net ...-TL (...TL) iyileştirme zammı ödenir.

MADDE 23- İKRAMİYE ve SOSYAL HAKLAR

…

c) İşveren onayı ile oluşturulan ihale komisyonlarında fiilen görev alan personele (4734 sayılı Yasanın 22.Maddesi Hariç) ayda 4 (dört) oturumu geçmemek üzere ihale başına net ...- TL(...TL) ödenir.

…

Toplu sözleşmeye bağlı olarak verilen ikramiyeler ve diğer sosyal yardımlar, yapıldığı tarihte, çalışan ve yeni atanan tüm personele, çalıştığı gün sayısına bakılmaksızın sosyal yardım olarak yapılır. ”

MADDE 24-SÖZLEŞMENİN KAPSAMI

a) Tarafların ihtiyaç duymalar halinde karşılıklı mutabakat metni ile mevcut sözleşmenin hak ve kapsamını daraltmadan yeni sözleşme veya protokol düzenleyebilirler.

b) İşbu sözleşme 01.01.2017 tarihinde başlar 31.12.2018 tarihinde her ay ödenen iyileştirme zammı ve sosyal haklara ek olarak %10 (yüzde on) ilave iyileştirme zammı yapılır.

c) Sözleşme süresi bitiminde yeni sözleşme imzalanıncaya kadar eski sözleşmenin hükümleri devam eder. Yeni sözleşme imzalanmaması halinde eski sözleşmeden alınan iyileştirme zammı ve diğer sosyal hak ve ikramiyeler her yıl %10 (yüzde on) artırılarak devam ettirilir. ”

şeklinde yapılan düzenleme imza altına alınmıştır.

Memurlara yapılan sosyal denge ödemeleri kanuni sınırlar içinde kalmak şartıyla sözleşme hükümlerine göre ödenecektir. Yapılacak ödemenin aylık brüt tutarı hiçbir halde Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2016 ve 2017 Yıllarını Kapsayan 3 ’üncü Dönem Toplu Sözleşmenin Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme başlıklı Dördüncü Bölümünün 1 ’inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan, “4688 sayılı Kanunun 32 nci maddesinde yer alan usul ve esaslar çerçevesinde ödenebilecek sosyal denge tazminatı aylık tavan tutarı en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil) %100’üdür.” ifadesine göre 2017 yılının ilk yarısı için aylık ...TL ve ikinci yansı için aylık ...TL’yi geçemeyecektir. 4688 sayılı Kanun ile Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 3’üncü Dönem Toplu Sözleşmenin Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme hükümlerine aykırı düzenlemeler içeren ve Belediye ile sendika arasında yapılan sözleşme hükümlerinin bu hükme aykırı hükümleri geçersizdir. Çalışanlara her ay yapılan düzenli ödeme ile aylık tavan sınırı aşılmıştır.

İhale komisyonunda görevli olan kişilere aylık ödenen sosyal denge ödemeleri tavanı aştığı gibi ihale komisyonu üyeliğinden dolayı ödenen ilave sosyal denge ödemesi ile de aylık tavan sınırının üzerinde ödeme yapılmıştır. Söz konusu kişilere tavanı aşan tutarda ödeme yapılması yukarıda açıklanan mevzuata uygun değildir.

Sorumluluk yönünden; ilamda sorumlu tutulan üst yönetici (Belediye Başkanı) ile harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisinin bu dosyanın 1. maddesinde yer alan gerekçelerle, oluşan kamu zararından sorumluluğu bulunmaktadır.

Bu itibarla, 144 sayılı İlamın 4. Maddesi ile verilen tazmin hükmünün TASDİKİNE, ( ... Daire Başkanı …, Üyeler …, … ile …’ın karşı oy gerekçelerine karşı) oyçokluğu ile,

Karar verildiği 27.01.2021 tarih ve 48747 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.



Karşı oy gerekçesi

... Daire Başkanı , Üyeler …, … ile …’ın karşı oy gerekçesi

Esas yönünden verilen Kurul kararına katılmakla birlikte, sorumluluk yönünden;

İlamda, üst yönetici olarak sosyal denge sözleşmesini imzalayan Belediye Başkanı, harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlileri oluşan kamu zararından müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulmuşlardır.

4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununun “Mahalli İdarelerde Sözleşme İmzalanması” başlıklı 32. maddesinde;

“27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15 inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında toplu sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sözleşme yapılabilir...” denilmektedir.

Yukarıdaki mevzuat hükmüne göre, belediyelerde toplu sözleşme yapma yetkisi belediye başkanına aittir. İlama konu olayda, Belediye Başkanınca mevzuata aykırı hükmüler içeren bir sözleşme akdedilme işlemi ile bu sözleşme hükümlerine istinaden yapılan ödeme neticesinde kamu zararına sebebiyet verildiğinden Belediye Başkanının sorumluluğu bulunmaktadır.

Harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin sorumluluğu değerlendirildiğinde;

Harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlilerinin yasal sorumluluk ve yükümlülükleri 5018 sayılı Kanunu’nun 32 ve 33’üncü maddelerinde düzenlenmektedir. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunun “Harcama Talimatı ve Sorumluluk” başlıklı 32’nci maddesinde;

“Bütçelerden harcama yapılabilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesiyle mümkündür. Harcama talimatlarında hizmet gerekçesi, yapılacak işin konusu ve tutarı, süresi, kullanılabilir ödeneği, gerçekleştirme usulü ile gerçekleştirmeyle görevli olanlara ilişkin bilgiler yer alır. Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, Ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur.”,

“Giderlerin Gerçekleştirilmesi” başlıklı 33’üncü maddesinde;

“Bütçelerden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin, görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerekir. Giderlerin gerçekleştirilmesi; harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanması ve tutarın hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır. Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler.” hükümlerine yer verilmektedir.

Bu hükümler bağlamında, somut olayda harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin sorumluluğu, ödeme emrine konu ödemeye dayanak olan yürürlükteki Sosyal Denge Sözleşmesi hükümleri çerçevesinde harcama yapmaktır. 4688 sayılı Kanun ve 5393 sayılı Kanun’un ilgili hükümleri mucibince akdedilecek sosyal denge sözleşmesinin içeriğinin düzenlenmesine ilişkin kendilerine sorumluluk yüklenebilecek bir yasal yetki ve görevleri bulunmamaktadır.

Netice itibariyle, sosyal denge sözleşmesinin akdedilme aşamasında herhangi bir yetki ve sorumluluğu bulunmayan harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin, sadece ilişikli ödeme emri belgeleri üzerinde imzası bulunması hasebiyle sorumluluğuna hükmedilmesi mümkün değildir.

Bu itibarla, 144 sayılı İlamın 1. maddesi ile verilen tazmin hükmünün, bozularak, sorumlulukların yeniden belirlenmesini teminen daireye gönderilmesine, karar verilmesi gerekir.