Memura İfa Ettikleri Hizmet Karşılığında Ödeme Yapılması İçin Kanuni Dayanak Gerektiği

Evlendirme Memuruna Ücret Ödenmeyeceğine Dair Sayıştay Temyiz Kurulu Kararı

Memura İfa Ettikleri Hizmet Karşılığında Ödeme Yapılması İçin Kanuni Dayanak Gerektiği

Evlendirme Memuruna Ücret Ödenmeyeceğine Dair Sayıştay Temyiz Kurulu Kararı

Memura  İfa Ettikleri Hizmet Karşılığında Ödeme Yapılması İçin Kanuni Dayanak Gerektiği

Evlendirme Memuruna Ücret Ödenir mi?

Sayıştay Temyiz Kurulunun  17.1.2018 tarihli ve  43982 tutanak nolu kararında evlendirme memurlarına ücret ödenemeyeceğine karar verdi. Kararına gerekçesinde,  Anayasanın ve 657 sayılı Kanunun söz konusu hükümleri gereği, herhangi bir kamu hizmeti ifa eden memurlara, ifa ettikleri hizmet karşılığı bir ödeme yapılmasının kanuna dayanması zorunlu olduğu ifade edildi. Gerekçede, hukuki dayanağı olmadan, devlet memurlarına idarelerce herhangi bir ödeme yapılması veya menfaat sağlanması mümkün olmadığı belirtildi.

10.07.1985 tarih ve 85/9747 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına dayanılarak çıkartılan Evlendirme Yönetmeliğinin;

“Evlendirme Memurluğunun Görev, Yetki ve Sorumlulukları” başlıklı 6. maddesinde,

“Kendilerine ilgili makamlarca evlendirme yetki ve görevi verilen evlendirme memurluğunun, birbirleri ile evlenmek isteyen kadın ve erkeğin evlenmeye dair müracaatlarını kabul etmek, mevzuatın öngördüğü şekilde evlenme dosyasını hazırlamak, evlenmeyi yapmak, aile cüzdanı düzenleyip vermek, evlenmenin nüfus kütüklerine tescilini sağlamak, evlenme kütüğü ve dosyalarını iyi bir şekilde muhafaza etmek, denetim yapmak isteyen yetkililere gerekli kolaylığı göstererek ve bu yetkililerce istenen kütük, dosya ve belgeleri denetime hazır halde bulundurmakla görevlidirler.

Evlendirme memurları bu görevlerinden dolayı nüfus müdürlerine karşı sorumludurlar. Belediye personeli arasından görevlendirilen evlendirme memurlarının belediye başkanına karşı olan sorumlulukları saklıdır.”,

“Evlendirme Memurları” başlıklı 7. maddesinde,

Evlendirme memuru, belediye bulunan yerlerde belediye başkanı veya bu işle görevlendireceği memur, köylerde muhtardır. Bakanlık il nüfus ve vatandaşlık müdürlüklerine, nüfus müdürlüklerine ve ilgili dış temsilciliklere evlendirme memurluğu görev ve yetkisi verebilir...”,

“Tören Yerleri” başlıklı 26. maddesinde,

“Evlenme törenlerinin ilgili makamlarca bu iş için tahsis edilmiş olan resmi salon veya yerlerde yapılması esastır. Ancak tarafların isteği üzerine; a) İkametgahlarda, özel bina veya salonlarda,…Evlenme yapılabilir...”,

“Evlenmelerin Çalışma Saatlerinde Yapılması” başlıklı 45. maddesinde,

“Evlenme törenleri günlük çalışma saatleri içerisinde yapılır. Ancak, tarafların isteği üzerine çalışma saatleri dışında veya hafta sonu veya resmi tatil günlerinde özel yer ve salonlarda tören yapılabilir.”,

hükümleri yer almaktadır.

Söz konusu Yönetmelik, evlendirme ile ilgili usul ve işlemleri düzenlemektedir. Yönetmelikte evlendirme memurlarının görev ve yetkileri de açıklanmış, evlenme törenlerinin özel salon veya binalarda tarafların isteği ile çalışma saatleri dışında yapılabileceği hüküm altına alınmıştır.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun “Ücrete Tabi İşler” başlıklı 97. maddesinde; “…Belediyeler bu Kanunda harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkilidir. Belediye'ye tekel olarak verilmiş işler kendi özel hükümlerine tabidir…” denilmektedir.

Anılan hükümlere göre Belediye meclisince cumartesi, pazar günü veya mesai saatleri dışında kıyılacak nikâhlar için gidilecek mesafe de göz önünde bulundurularak makul bir miktarda ücret tarifesi düzenlenmek suretiyle ücret alınabilir. Alınan bu ücret belediye geliri olup bu ücretin evlendirme memurlarına dağıtılacağına veya evlendirme memurlarına mali hak sağlayacağına yönelik herhangi bir mevzuat hükmü bulunmamaktadır. Dolayısıyla evlendirme bedellerinin evlendirme memurlarına dağıtılması sonucu kamu zararına neden olunmuştur.

Sorumlular temyiz dilekçelerinde, İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünün 13 Mart 1989 tarih ve 621-113-4920/16413 sayılı yazısında evlenmenin resmi salonlar dışında özel salonlarda yapılması halinde ilgililerden memurun kanuni yevmiye ve yol giderlerinin talep edilebileceğinin belirtildiğini, söz konusu yazıya ve 6245 sayılı Harcırah Kanununa dayanılarak alınan 05.01.2007 tarih ve 2007/6 sayılı Belediye Meclis Kararına göre ise, mesai saatleri haricinde ve Belediyenin evlendirme dairesi dışında evlenen çiftlerden evlendirme memurunun yevmiye ve yol giderini (taksi ücreti) kapsayan ücretin alınıp evlendirme memurlarına ödendiğini ifade etmişlerdir. Ancak 6245 sayılı Harcırah Kanununda açık bir şekilde memuriyet mahalli içerisinde görevlendirenlere yevmiye verilmeyeceği ve yol masrafının mutad taşıt üzerinden hesaplanacağı belirtildiğinden uygulama mevzuata aykırıdır. Ayrıca, evlendirme işlerini ilgilendiren Yönetmelikte evlendirme törenlerinin çalışma saatleri dışında veya hafta sonu veya resmi tatil günlerinde özel yer ve salonlarda yapılabileceği belirtilip evlendirme memurlarına bundan dolayı herhangi bir ücret ödemesi yapılacağına ilişkin bir hüküm bulunmamaktadır. Dolayısıyla, 05.01.2007 tarih ve 2007/6 sayılı Belediye Meclis Kararının herhangi bir hukuki dayanağı bulunmamaktadır.

Ayrıca sorumluların temyiz dilekçelerinde, 6245 sayılı Harcırah Kanunun 28. maddesi uyarınca nikâh memurlarına harcırah ödenebileceği ve bundan dolayı yapılan ödemenin hukuka uygun olduğu ifade edilmiştir. 6245 sayılı Kanunun 28. maddesine göre, memuriyet mahalli içinde taşıt ile gidilmesi gereken bir yere görev ile gönderilenlerin (48 nci madde kapsamına girenler hariç) yol masrafı mutat olan taşıt aracına göre yapılacak gerçek masraf üzerinden verileceği, acele ve zorunlu hallerde, daire amirinin onayı ile, mutat taşıt dışındaki araçlarla gidilmesi halinde bu taşıt için yapılan masrafın yol masrafı olarak ödeneceği belirtilmiştir. Buna göre, acele ve zorunlu hallerde mutat taşıt dışındaki araçlarla gidilmesi halinde bu taşıt için yapılan masrafın yol masrafı olarak ödenebilmesi için daire amirinin onayı gerekmektedir. Ancak, evlendirme memurlarına yapılan ödemenin dayanağı daire amirinin onayı olmayıp herhangi bir hukuki dayanağı olmayan 05.01.2007 tarih ve 2007/6 sayılı Belediye Meclis Kararıdır. Dolayısıyla yapılan ödeme mevzuata aykırı bir ödemedir.

Sorumlular temyiz dilekçelerinde, nikâh başvurusunda bulunan kişilerden alınan meblağların ilgili emanet hesabına (333.2.7.2-emanet hesabı) alındığını, Anayasa ve Vergi hukuku açısından Yasal dayanağı olmayan hiçbir tahsilatın gelir kaydedilemeyeceğini, buna göre bu tutarların bir kamu kaynağı olmadığını, kamu kaynağı olmayan bu meblağların nikâh memurlarına ödenmesinden dolayı kamu zararı oluşmasının mümkün olmadığını ifade etmişlerse de, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 3. maddesinin (g) bendine göre, kamu kaynakları borçlanma suretiyle elde edilen imkânlar dahil kamuya ait gelirler, taşınır ve taşınmazlar, hesaplarda bulunan para, alacak ve haklar ile her türlü değerleri ifade ettiğinden, 333 Emanetler Hesabında bulunan para da bir kamu kaynağıdır ve hukuki dayanağı olmadan bu hesaptan yapılan ödeme de kamu kaynağında eksilmeye neden olduğundan 5018 sayılı Kanunun 71. maddesi uyarınca kamu zararı oluşturmaktadır.

Ayrıca, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının “D) Kamu Hizmeti ile İlgili Hükümler” kısmında yer alan “Genel İlkeler” başlıklı 128. maddesinde;

“Devletin, kamu iktisadî teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği aslî ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülür.

Memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir…” hükmü ve,

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Mali Haklar” başlıklı 146. maddesinde;

“Bu Kanunun birinci maddesinin birinci fıkrası kapsamına giren memurlar aylık, ücret, ödenek, hizmetle ilgili her çeşit ödeme ve bunların şekil ve şartları bakımından bu Kanundaki hükümlere, aynı maddenin ikinci fıkrası kapsamına giren memurlar özel kanunlardaki hükümlere tabidir.

Memurlara kanun, tüzük ve yönetmeliklerin ve amirlerin tayin ettiği görevler karşılığında bu Kanunla sağlanan haklar dışında ücret ödenemez. Hiçbir yarar sağlanamaz.” hükmü yer almaktadır.

Buna göre, Anayasanın ve 657 sayılı Kanunun söz konusu hükümleri gereği, herhangi bir kamu hizmeti ifa eden memurlara, ifa ettikleri hizmet karşılığı bir ödeme yapılmasının kanuna dayanması zorunludur. Hukuki dayanağı olmadan, devlet memurlarına idarelerce herhangi bir ödeme yapılması veya menfaat sağlanması mümkün değildir. Dolayısıyla, evlendirme memurlarına “evlendirme memuru ücreti” adı altında ücret ödenmesi Anayasaya ve 657 sayılı Kanununa aykırıdır.

Bu itibarla, sorumlu iddialarının reddedilerek 500 sayılı İlamın 1. maddesiyle ... TL’ye ilişkin olarak verilen tazmin hükmünün TASDİKİNE, (Temyiz Kurulu Başkanı ve . Daire Başkanı ..., . Daire Başkanı ..., Üyeler ..., ..., ..., ...’nın aşağıda yazılı karşı oy gerekçelerine karşı) oyçokluğuyla 17.01.2018 tarihinde karar verildi.

Güncelleme Tarihi: 17 Eylül 2019, 22:01
YORUM EKLE