Açık İhale Usulü veya Belli İstekliler Arasında İhale Usulü ile Yapılan İhale Sonucunda Teklif Çıkmaması
Bu bendin uygulanabilmesi için, açık ihale usulü veya belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan ihalelerde teklif çıkmaması nedeniyle ihalenin sonuçlandırılamamış olması gerekmektedir. 4734 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinde teklif; “bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde isteklinin idareye sunduğu fiyat teklifi ile değerlendirmeye esas belge ve/veya bilgiler” olarak tanımlanmıştır. Açık ihale usulünde ihalenin sonuçlandırılabilmesi için herhangi bir asgari teklif sayısı öngörülmemiştir. Yani ihaleye bir adet teklif verilmiş olsa dahi, ihale komisyonunun uygun görmesi hâlinde ihale, bu teklif sahibi üzerine bırakılabilecektir. Bu durumda pazarlık usulünün uygulanabilmesi için açık ihale usulünde hiç teklif çıkmaması gerekmektedir.
Ancak iki aşamada (ön yeterlik ve ihale aşaması) yapılan belli istekliler arasında ihale usulünde asgari teklif sayıları öngörülmüş ve ihaleye (ikinci aşamaya) davet edilebilecek aday sayısının beşten az olması veya yapılan davete rağmen ikinci aşamada teklif veren istekli sayısının üçten az olması hâlinde bu ihale iptal edilecektir. Dolayısıyla, bu usulün uygulandığı ihaleler, bahsedilen nedenlerden dolayı iptal edilmiş ise, 21 inci maddenin (a) bendi gereğince pazarlık usulü ihaleye çıkılabilecektir.
Burada sorulması gereken soru; teklif çıkmayan ihalenin neden aynı usulle tekrarlanmadığı olmalıdır. Bu soruya şu şekilde cevap verilebileceği kanaatineyiz: İdare elbette ki aynı usulle ihaleyi tekrarlayabilir. Buna bir engel yoktur ve idarelerin sıklıkla bu yolu kullandığı görülmektedir. Ancak eğer idare ihalesine teklif çıkmaması ile ilgili olarak bir neden veya nedenler bulamamışsa aynı dokümanla ihaleyi tekrarlaması halinde ihalesine yine teklif verilmemesi riski ile karşı karşıyadır. Zaten nedeni bulmuşsa bu nedeni gidererek aynı usulle çıkması doğru bir uygulama olacaktır. Ancak teklif çıkmaması durumunun idarece aşılamayacağına kanaat getirilmesi durumunda bu usul kullanılmalıdır. Zira bir ihaleye teklif çıkmaması için ya piyasada olmayan bir şey ihale edilmekte veya isteklileri teklif vermekten kaçındıran ancak idarenin fark edemediği bir ihale dokümanı probleminin olması gerekmektedir.
Aksi durumda idare ihalesini teklif verilebilecek hale getirir ve ihaleyi de yapardı. Dolayısıyla, bu bende göre ihale yapılması durumu, neredeyse tamamiyle, ihale dokümanındaki teklif vermeyi engelleyen hususların bulunduğunu idare tarafından anlaşıldığı ancak ne olduğunun ve nasıl giderileceğinin bilinmediği durumlarda söz konusu olacaktır. Aşağıda (a), (d) ve (e) bendinde ihale sürecinin nasıl işlediğine ilişkin açıklamalara bakıldığında bu usulden ne beklendiği daha iyi anlaşılacaktır. Zira (a), (d) ve (e) bendine göre yapılacak ihalelerin süreçlerinin aynı olduğu maddede hükme bağlanmıştır. Her türlü mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde bu bendin kullanılabilmesi mümkündür. Bu bendin uygulanabilmesi için, ayrıca ivedilik şartı aranmamakta, herhangi bir parasal üst limit bulunmamaktadır. Ancak, bu bende göre ihaleye çıkılması halinde, Kanunun 13 üncü maddesindeki esaslara göre ilan yapılma mecburiyeti bulunmaktadır.
