Doktora yapan öğretim elemanına 1 derece verilmeli

Dr. Öğretim börevlisi olarak görev yapan bir personel tarafından, doktorasını tamamlaması nedeniyle 657 sayılı Kanun gereğince uygulanan iki kademe yerine 2914 sayılı Kanun gereğince 1 derece verilmesini talebiyle Kamu Denetçiliği Kurumuna başvurulmuştur. 

Başvurcunun görev yaptığı kurum yaptığı işlemin dayanağının Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğünün Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Rektörlüğüne 17.05.2007 tarih ve 9545 sayılı Doktora Öğreniminin değerlendirilmesi konulu yazısında yer alan görüş olduğunu belirterek yaptığı işlemin mevzuata uygun olduğunu belirtmiştir.

KDK, öğretim elemanı olarak görev yapan personelin doktora bitirmesi halinde 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre değil, 2914 sayılı Kanuna göre işlem yapılarak ilgiliye 1 derece verilmesi gerektiği yönünde tavsiye kararı verdi.

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

(OMBUDSMANLIK)

SAYI                           : 2021/16466-S.21.26404

BAŞVURU NO:          :2021/12368

KARAR TARİHİ          :22/11/2021

TAVSİYE KARARI

BAŞVURAN

BAŞVURUYA KONU İDARE : FIRAT ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ

BAŞVURUNUN KONUSU : Doktora nedeniyle 1 derece verilmesi talebi hk.

BAŞVURU TARİHİ : 13/07/2021

I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ

Başvuran, Fırat Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yazılım Mühendisliği Bölümünde Dr. Öğretim Üyesi olarak çalışmakta olduğunu, 31.01.2019 tarihinde Yazılım Mühendisliği Bölümünde Doktora mezuniyetini tamamlaması üzerine 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamında hakkında iki kademe ilerlemesinin uygulandığını, söz konusu uygulamaya ilişkin mülga Devlet Personel Başkanlığının ve Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının 2914 sayılı Kanunu kapsamında doktora yapanlara 1 derece verilmesi yönünde görüşlerinin bulunduğunu belirterek söz konusu görüşler çerçevesinde görev ve emekli aylığı derecesinin iki kademe yerine 1 derece şeklinde uygulanmasını talep etmektedir.

İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI

Başvuruya konu iddialar hakkında bilgi ve belge talebimize istinaden Fırat Üniversitesi Rektörlüğünün 18.08.2021 tarihli ve - - sayılı cevabi yazısında, “Başvuran,

tarihinde yüksek lisans öğrenimini tamamladığından 657 Sayılı Kanunun 36/A-9 maddesi uyarınca 1 kademe ilerlemesinin yapıldığı; 10.02.2019 tarihinde doktora eğitimini tamamladığından anılan madde hükmü uyarınca 2 kademe ilerlemesinin yapıldığı belirtilmiş olup, başvuruya ilişkin bilgi ve belgeler ek olarak Kurumumuza gönderilmiştir.

İLGİLİ MEVZUAT

18/10/1982 tarihli ve 2709 sayılı T.C. Anayasasının “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında, “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.” hükmü amirdir.

14/6/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun "Kurumun Görevi” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında, “Kurum, idarenin işleyişiyle ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.” hükmüne yer verilmiştir.

14/07/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 36 ncı maddesinin "Ortak Hükümler” Bölümünün (A) fıkrasının dokuzuncu bendinde, "Memurluğa girmeden önce veya memuriyetleri sırasında yüksek öğrenim üstü master derecesi almış olanlarla yüksek öğrenim kurumlarında en az bir yıl ilave öğrenim yaparak lisans üstü ihtisas sertifikası alanlara bir kademe ilerlemesi, tıpta uzmanlık belgesi alanlara, meslekleri ile ilgili öğrenim dallarında doktora yapanlara bir derece yükselmesi uygulanır. Master derecesini alıp bir kademe ilerlemesinden yararlanan memura, mesleği ile ilgili öğrenim dalında doktora yaptığı takdirde iki kademe ilerlemesi uygulanır." hükmü yer almıştır.

2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununun

“Doktora veya tıpta uzmanlık öğrenimi, doçent kadrosuna atanma” başlıklı 6 ncı maddesinde,

“Yükseköğrenimi tamamladıktan sonra, hizmete girmeden önce veya hizmet sırasında yüksek lisans veya yükseköğrenim üstü uzmanlık öğrenimi görenlere, bir kademe ilerlemesi; tıpta uzmanlık belgesi alanlara veya doktora yapanlara ve doçentlik unvanını alarak doçent kadrosuna atananlara bir derece yükselmesi uygulanır.”,

“Uygulanacak diğer kanun hükümleri” başlıklı 20 nci maddesinde, “Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümleri uygulanır.”

düzenlemeleri bulunmaktadır.

4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 3 üncü maddesinde, "Bu Kanunda geçen kavram ve terimlerin tanımları aşağıda belirtilmiştir...

t) Lisans Üstü: Yüksek lisans ve doktora ile tıpta, diş hekimliğinde, eczacılıkta ve veteriner hekimlikte uzmanlık ve sanatta yeterlik eğitimini kapsar ve aşağıdaki kademelere ayrılır.

Yüksek Lisans: (Bilim uzmanlığı, yüksek mühendislik, yüksek mimarlık, master): Bir lisans öğretimine dayalı, eğitim - öğretim ve araştırmanın sonuçlarını ortaya koymayı amaçlayan bir yükseköğretimdir.

Doktora: Lisansa dayalı en az altı veya yüksek lisans veya eczacılık veya fen fakültesi mezunlarınca Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı tarafından düzenlenen esaslara göre bir laboratuvar dalında kazanılan uzmanlığa dayalı en az dört yarıyıllıkprogramı kapsayan ve orijinal bir araştırmanın sonuçlarını ortaya koymayı amaçlayan bir yükseköğretimdir." hükmü yer almaktadır.

20/04/2016 tarihli ve 29690 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliğinin "Doktora Programı" başlıklı Üçüncü Bölümünün "Başvuru ve kabul" başlıklı 16 ncı maddesinde, “(1) Doktora programına başvurabilmek için adayların;

Tezli yüksek lisans diplomasına sahip olmaları ve ALES’ten başvurduğu programın puan türünde 55 puandan az olmamak koşuluyla ilgili senato kararı ile belirlenecek ALES puanına sahip olmaları gerekir. Ancak; doktora/sanatta yeterlik/tıpta uzmanlık/diş hekimliğinde uzmanlık/veteriner hekimliğinde uzmanlık/eczacılıkta uzmanlık mezunlarının doktora programlarına başvurularında ALES şartı aranmaz ve bu adayların değerlendirme işlemleri için,

Üniversite senatoları tarafından mezun olduğu lisansüstü programa girişteki puan türü veya uzmanlık alanı dikkate alınmaksızın, 55’ten düşük 75’ten fazla olmamak üzere bir puan belirlenir ve ilgili programın şartlarında ilan edilir.

Bu adaylar daha önceden aldığı puan türü veya doktora/sanatta yeterlik/uzmanlık alanından, farklı bir alanda başvuru yapabilir.

İlan edilen puan, puan türüne bakılmaksızın ALES puanı olarak hesaplamalara dahil edilir.

Tıp, diş hekimliği, veteriner, eczacılık fakülteleri ile hazırlık sınıfları en az on yarıyıl süreli lisans diplomasına veya Sağlık Bakanlığınca düzenlenen esaslara göre bir laboratuvar dalında kazanılan uzmanlık yetkisine sahip olmaları ve ALES’ten başvurduğu programın puan türünde 55 puandan az olmamak koşuluyla senato tarafından belirlenecek ALES puanına sahip olmaları gerekir.

Lisans derecesiyle doktora programına başvuranların lisans mezuniyet not ortalamalarının 4 üzerinden en az 3 veya muadili bir puan olması ve ALES’ten başvurduğu programın puan türünde 80 puandan az olmamak koşuluyla senato tarafından belirlenecek ALES puanına sahip olmaları gerekir. Doktora programına başvuracak olanların programa kabulünde, ALES puanı yanı sıra yazılı olarak yapılacak bilimsel değerlendirme sınavı ve/veya mülakat sonucu ile yüksek lisans derecesiyle başvuranlar için yüksek lisans not ortalaması da değerlendirilebilir. Bu değerlendirmeye ilişkin hususlar ile başvuru koşulları ve öğrenci kabulüne dair diğer hususlar ilgili senato tarafından düzenlenen yönetmelikle belirlenir. ” hükmü bulunmaktadır.

KAMU DENETÇİSİ SAADETTİN KALKAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ

Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde; başvuranın talebinin kabulü ve tavsiyede bulunulması yönünde öneri, Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.

DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE

Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme:

Fırat Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yazılım Mühendisliği Bölümünde Dr. Öğretim Üyesi olarak görev yapmakta olan başvuran, doktorasını tamamlaması nedeniyle 657 sayılı Kanun gereğince uygulanan iki kademe yerine 2914 sayılı Kanun gereğince 1 derece verilmesini talep etmektedir.

Kurumumuza sunulan bilgi ve belgelerden, ilgili idare tarafından başvurana hitaben 17.04.2019 tarihli ve 323894 sayılı yazısında, Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğünün Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Rektörlüğüne 17.05.2007 tarih ve 9545 sayılı Doktora Öğreniminin değerlendirilmesi konulu yazısı ile yine anılan Genel Müdürlüğün Yükseköğretim Kurulu Başkanlığına tarih ve 5132 sayılı Başlangıç dereceleri konulu yazılarında yer verilen “doktora için ön hazırlık niteliğini taşıyan yüksek lisans öğrenimini bitirerek bir kademe ilerlemesinden yararlananların daha sonra doktora öğrenimini tamamlamaları halinde doktora öğreniminden dolayı iki kademe ilerlemesi yaptırılmak suretiyle doktora öğrenimlerinin değerlendirilmesi gerektiği” yönündeki mütalaa çerçevesinde doktorasını tamamlayan doktor öğretim görevlisi başvuran hakkında iki kademe ilerlemesinin uygulandığı anlaşılmaktadır.

Her ne kadar, ilgili idare tarafından gerekçe olarak sunulan Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğünün yukarıda belirtilen yazısında, “doktora yapanlara bir derece uygulanacağı" yönündeki ifadenin lisansa dayalı olarak en az altı yarı yıllık programı kapsayan doktora öğrenimi yapılması durumu ile ilgili olduğu, yüksek lisansa dayalı en az dört yarı yıllık programı kapsayan doktora öğrenimini kapsamadığı” değerlendirilse de, 2547 sayılı Kanun ve buna dayanılarak yürürlüğe konulan ilgili mevzuat gereğince, doktora öğrenimi için tezli yüksek lisansın yanı sıra, lisans mezunlarının ve Sağlık Bakanlığınca düzenlenen esaslara göre bir laboratuvar dalında kazanılan uzmanlık yetkisine sahip olanların da başvuru ve doktora yapma imkanlarının bulunduğu tespit edilmiş olup, 2914 sayılı Kanunda öğrenim süresinden ziyade öğrenim düzeyi esas alınarak yükselme koşullarının belirlendiği, herhangi bir şart konulmaksızın doktorayı tamamlayanlar hakkında 1 derece yükselmesinin öngörüldüğü ve aksi yönde herhangi bir hükmün bulunmadığı değerlendirilmektedir.

Bununla birlikte, bilindiği üzere bir konu hem genel kanunla hem de özel kanunla düzenlenmiş ise, özel kanun hükümlerinin uygulanması gerekmekte olup, ancak özel kanunda bu konuda düzenlenmiş bir hüküm yok ise, genel kanuna gidilmesi mümkün bulunmaktadır. Bu çerçevede, öğretim elemanları tanımına giren personeli sınıflandırmak, aylıklarını ve ek göstergelerini düzenlemek, derece yükseltilmesi ve kademe ilerlemesinin şekil ve şartları ile, sosyal haklardan yararlanma, ek ders ücreti, üniversite, idari görev ve geliştirme ödeneklerinin miktarını tespit etmek, emekli ve yabancı öğretim elemanlarının sözleşmeli olarak çalıştırılma usul ve esaslarını belirlemek amacıyla yürürlüğe konulan 2914 sayılı Yükseköğretim Personeli Kanunu, özel kanun niteliğinde olup, bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde ancak 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümleri uygulanacağı da hüküm altına alınmıştır.

657 sayılı Kanun ile master derecesini alıp bir kademe ilerlemesinden yararlanan memura, mesleği ile ilgili öğrenim dalında doktora yaptığı takdirde iki kademe ilerlemesi uygulanacağı hüküm altına alınmış olsa da, aynı konuya ilişkin 2914 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinde, yükseköğrenimi tamamladıktan sonra, hizmete girmeden önce veya hizmet sırasında yüksek lisans veya yükseköğrenim üstü uzmanlık öğrenimi görenlere, bir kademe ilerlemesi; tıpta uzmanlık belgesi alanlara veya doktora yapanlara ve doçentlik unvanını alarak doçent kadrosuna atananlara bir derece yükselmesi uygulanacağı düzenlemesine yer verildiğinden hüküm bulunmayan halden söz edilemeyeceği anlaşılmakta olup, doktorasını tamamlayan öğretim görevlisi başvuran hakkında 2914 sayılı Kanun çerçevesinde 1 derece yükselmesinin yapılması yönünde işlem tesis edilmesi gerektiği kanaatine varılmıştır.

Yukarı anlatılan hususlar, başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; doktor öğretim üyesi olarak görev yapmakta olan başvurana, doktorasını tamamlaması nedeniyle 2914 sayılı Kanun gereğince 1 derece verilmesi yönünde tavsiyede bulunmak gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.

İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme

İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup; idare tarafından Kurumumuza sunulan bilgi ve belgelerde yeterli özenin gösterilmediği ve başvurana verdiği cevaplarda hangi sürede hangi mercilere başvurabileceğini göstermediği bu nedenlerle “kararların gerekçeli olması”, “hesap verilebilirlik”, “şeffaflık” ve “karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi” ilkelerine uygun davranmadığı anlaşılmış olup, idareden bundan böyle bu ilkelere uyması beklenmektedir.

HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA

6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup Elazığ İdare Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.

KARAR

Yukarıda açıklanan gerekçe ve dosya kapsamına göre BAŞVURUNUN KABULÜ ile

Doktorasını tamamlayan öğretim görevlisi başvuran hakkında 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununun 6 ncı maddesi gereğince 1 derece yükselmesinin yapılması yönünde FIRAT ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜNE TAVSİYEDE BULUNULMASINA,

Bu kararın BAŞVURANA ve FIRAT ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜNE tebliğine,